22.03.1923
Neðri deild: 26. fundur, 35. löggjafarþing.
Sjá dálk 981 í C-deild Alþingistíðinda. (2775)
39. mál, vörutollur
Jakob Möller:
Jeg vil fyrst vekja athygli á því, að þar sem sagt er í þessu máli, að verndartollastefnunni yfirleitt sje að aukast fylgi út um lönd, þá er þetta eiginlega ekki rjett. Þar sem eitthvað í þessa átt á sjer stað, er það eingöngu sprottið af samkepninni við þau lönd, sem hafa svo lágt gengi, að þau geta framleitt miklu ódýrari vörur en annars. En hjer er ekki um neitt slíkt að ræða. Og í rauninni er ekki hægt að kalla þetta verndartolla, vegna þess, yfirleitt, að ekki er til nægilegt af þessum vörum, sem um er að ræða, í landinu sjálfu, t. d. vefnaðarvörum. Því það er ekki nóg að ullin sje nægileg, fyrst ekki er unnið úr henni. Nokkru öðru máli hins vegar að gegna, ef talað væri um það, að leggja aðeins toll á ullarvörur, en þær eru ekki nema litill hluti vefnaðarvaranna. Svo verða menn enn fremur að gæta þess vel, hvort það muni yfirleitt borga sig að auka þannig dýrtíðina til þess að vernda innlenda framleiðslu.
Þar sem talað hefir verið um það t. d. í þessu sambandi að vernda þyrfti hjer framleiðslu á niðursoðinni mjólk, ef mjólkurniðursuða kæmist á til muna, þá er það dálítið undarlegt að sumu leyti, ef það er t. d. borið saman við aðrar svipaðar framleiðslutegundir. T. d. hafa smjörlíkisframleiðendur aldrei farið fram á það að fá slíka vernd, og standa þeir þó það ver að vígi en mjólkurniðursuða, að þeir þurfa að fá allmikið af hráefnum utanlands frá. En ef smjörlíkisframleiðslan getur staðist óvernduð, því skyldi þá mjólkursuðan ekki geta það líka? En ef um eitthvað slíkt væri annars að ræða, og þörf á því, lægi nær að veita þessum atvinnugreinum einhvern styrk. — Um ávextina þarf ekki að tala meira, því háttv. þm. Str. (MP) hefir gert það rækilega.
Út af því, sem hv. þm. Borgf. (PO) sagði, að menn ættu að nota hjer innlenda sokka og Reykvíkingar ættu að kemba, spinna og prjóna í stað þess að sitja inni á kaffihúsum og eyða þar fje sínu, þá get jeg verið háttv. þm. sammála um, að þetta væri mjög heppilegt. En það er þrátt fyrir það ekki til neins að vera með slíkar bollaleggingar. fyrst og fremst kann fjöldi manna hjer alls ekkert til slíkrar vinnu — eins og sveitamönnum mun best kunnugt, er hún ekki lærð í einu hendingskasti. Auk þess eru lifnaðarhættir manna hjer á landi svo breyttir nú, að vart er að ætla, að slíkri venju yrði á komið. Menn eru nú svo vanir orðnir þessum útlenda klæðnaði, í bæjunum að minsta kosti, að hæpið er, að hann verði niður lagður. Það eru því engar líkur til þess, að tollhækkun þessi yrði til nokkurra bóta. Hún yrði aðeins til að hækka verðið á þessum vörutegundum. Má vera, að eitthvað örlítið yrði keypt minna af þeim.
Að því er snertir heytollinn, þá vil jeg minna hv. þm. Borgf. (PO) á afstöðu hans til útsvarsskyldu á slægjum, sem um var rætt hjer í deildinni í fyrra. Þá kvartaði hann sárlega yfir því, að slægnaleigur til kauptúnanna væru að eyðileggja nærsveitirnar. Taldi hann þetta slíkt skaðræði fyrir landbúnaðinn, að nauðsyn bæri til að koma þeirri venju af sem fyrst. Það er eins og þessi hv. þm. (PO) þá tók fram, alt annað en glæsilegt búskaparlag að reka slíka rányrkju á sveitajörðunum. En þeim mun meira furðar mig nú á afstöðu þessa háttv. þm. til þessa máls. Því auðsætt er, að þessi verndartollur fer mjög í bága við þá stefnu. Hann neyðir einmitt kaupstaðarbúa til að snúa sjer eingöngu til sveitabænda, þegar þá vanhagar um hey. Þetta væri nú gott og blessað, ef nóg væri af heyi. En svo er ekki. Að vísu vantar ekki sjálft grasið, en það vantar menn í sveitirnar til að ná því. Af þessum rökum er órjett að banna innflutning á heyi, því þá verður meiri eftirspurnin eftir þessu heyi, sem sveitirnar mega svo illa vera án. Starfskraftarnir í sveitinni eru, eins og menn vita, mjög takmarkaðir einmitt um sumartímann. (ÞorlG: Það er af því, að menn nenna ekki að vinna). Nei. Það er af því, að þá býðst mönnum önnur vinna, betur borguð. Auðvitað er, sem hv. 1. þm. Skagf. (MG) tók fram, að of seint er að ná í útlent hey í harðindum, er fellir er fyrir dyrum. En óbeinlínis getur þó stafað hætta af þessu. Því ef bannaður er innflutningur á heyjum, þá verður nær gengið heyafla landsins til að fullnægja þörfum þurrabúðarmanna í kauptúnunum. Hjer við bætist svo, að ef rjett er, eins og sá hv. þm. (MG) tók fram, að innflutningur á heyi sje sáralítill, þá hefir þetta enga „praktiska“ þýðingu, hvort tollurinn á því er hækkaður. Þess gætti yfirleitt hvergi, en yrði bara ósanngjarn skattur á þeim fáu mönnum, sem hey kaupa. Hvað það snertir, að óviðfeldið sje fyrir þjóð, sem framleiðir svo mikið hey, að flytja það inn, þá hefir slíkt ekkert að segja. Það hagar nú einu sinni svo til hjá oss, að þessa getur verið þörf, og er það því vægast sagt misskilinn metnaður að rísa gegn því af þeirri sök.
Háttv. 1. þm. Skagf. (MG) gat þess áðan, að tilgangur meiri hl. fjhn. væri sá, að Ijetta af útflutningstollum, að svo miklu leyti sem unt væri, ef vörutollsfrv. þetta næði fram að ganga. Kvaðst hann vænta þess, að margir þm. myndu mikið vinna til þess, að þetta næði fram að ganga. Það mun rjett vera. Að minsta kosti vil jeg mikið til vinna, en ekki með þessum hætti.
Útflutningstollurinn á að vinnast upp með beinum sköttum, en ekki því, að leggja á annan toll, enn ranglátari. Það er yfirleitt rótgróin skoðun mín, að beinu skattarnir eigi að bola tollunum burt. Tollarnir eru og verða altaf handahóf. Og hvað vernd þá snertir, sem þeir veita innlendu framleiðslunni, gegn aðfluttum varningi, þá lít jeg svo á, að sá innflutningur eigi að minka af sjálfu sjer eftir því, sem þörfin minkar, en ekki fyrir slíka tolla. Þó sá tollur, sem hjer er um að ræða, sje ekki hár, þá er „principielt“ ekki hægt að ganga að honum. Auk þess býst jeg við, að ekki hafi verið athugað til hlítar, hvaða afleiðingar tollur á vefnaðarvöru gæti haft í för með sjer fyrir verslunina í landinu. Innlenda vefnaðarvöruframleiðslan er samkepnisfær, svo langt sem hún nær, og þarfnast því engra verndartolla. Að því leyti yrði því tollur þessi áhrifalaus. En hann gæti haft áhrif á öðru sviði. Hann mundi reynast stórverslunum verndartollur gagnvart smáverslununum, eins og slíkir tollar ávalt gera. Þetta yrði til þess, að verslunin kæmist á fárra manna hendur, og gæti það haft drjúgum meiri áhrif á verð vörunnar en sem nemur vörutollinum sjálfum. Jeg álít þetta atriði svo athugavert, að rjett sje að drepa á það.
Að því er snertir orð hæstv. fjrh. (MagnJ) um útflutningsgjaldið, þá get jeg ekki fallist á skoðun hans. Jeg álít, að best væri að það yrði afnumið umsvifalaust. Annars skal jeg ekki fara að ræða um það nú, en vil bíða betri tíma.