19.02.1924
Neðri deild: 3. fundur, 36. löggjafarþing.
Sjá dálk 5 í C-deild Alþingistíðinda. (1787)
9. mál, hjúalög
Atvinnumálaráðherra (KlJ):
Undanfarin ár hafa komið fram óskir um það, oftar en einu sinni, sjerstaklega í þessari hv. deild, að hjúalögin yrðu endurskoðuð af stjórninni og nýtt frv. samið. Á þingi 1922 samþykti þessi háttv. deild þál. þess efnis, og því var það, að jeg flutti þetta frv. í fyrra. Í raun og veru hefði frv. átt að leggjast þá fram hjer í deildinni, en svo einkennilega stóð á, að flestöll stjfrv. í fyrra varð samkvæmt eðli þeirra eða beinum fyrirmælum þingskapanna að leggja fyrir þessa hv. deild. Því var það, að jeg lagði frv. fyrir hv. Ed. Var því þar vísað til hv. allshn., og gat nefndin ekki fallist á, að þörf væri á nýjum heildarlögum um þetta efni. Hjelt hún því fram, að nægilegt myndi að gera nokkrar breytingar á gildandi lögum. Nú væri ástandið svo breytt orðið, að vel mætti una við almennar reglur um samninga, ásamt hjúatilskipuninni gömlu og nokkrum breytingum á henni, er nefndin flutti. Þegar svo var komið, þótti mjer ekki ástæða til að halda í frv., og var það felt við 2. umr. með jöfnum atkv.
Þó að svo hafi farið, tel jeg heppilegast, enda nauðsynlegt, að endurskoða þessa tilskipun, sem er nær 60 ára gömul og raunar eldri, því að tilskipunin frá 1866 er sniðin eftir dönsku hjúalögunum frá 1854 og ákvæði hennar þannig 70 ára. Þar sem svo mikil breyting er nú orðin á öllu síðan og með því að þessi hv. deild hefir óskað eftir endurskoðun á lögunum, taldi jeg rjett að leggja þetta frv. fyrir deildina, svo að hún ætti kost á að íhuga málið og framfylgja ósk sinni um endurbætur í þessu efni. En vilji þessi hv. deild ekki heldur sinna málinu, verður auðvitað engin stjórn til þess að ónáða þingið með þessu máli í bráðina.
Það er að vísu satt, að breyting mikil er orðin á hjúahaldi. Árshjúin eru víðast að hverfa, og í stað þeirra koma sumar- og vetrarhjú, og í kaupstöðum er jafnvel títt, að hjú ráði sig til mánaðar í senn. Þar er og sjaldgæft, að nokkur samningur sje gerður, heldur ráða menn sig upp á ákveðið mánaðarkaup, og er þá hægt að nota reglur um almenna samninga. En þó tel jeg, að í sveitunum sje þörf á sjerstökum reglum, sem sjeu í samræmi við hugsunarhátt nútímans, en ekki þann, sem rjeð fyrir 60–70 árum. Nú er breytt frá því, sem áður var, þegar patriarkasamband var milli húsbænda og hjúa. Jeg álít og rjett að færa lögin um þetta efni í eina heild. Hitt þykir mjer fráleitt, sem hv. allshn. Ed. vildi halda fram í fyrra, að ákvæðin um þetta efni mættu vera í þrennu lagi: lögum um almenna samninga, hjúatilskipuninni gömlu og í breytingum, sem nefndin áleit rjett, að gerðar væru.
Mjer þykir því vel við eiga, að þessi hv. deild, sem knúð hefir fram frv., fái tækifæri til að athuga það, og legg jeg til, að því verði vísað til allshn., að umræðunni lokinni. Jeg skal svo ekki fjölyrða um málið að sinni, einungis geta þess að lokum, að í athugasemdum við frv. er gerð grein fyrir þeim breytingum, sem gerðar hafa verið á því síðan í fyrra.