06.03.1924
Neðri deild: 16. fundur, 36. löggjafarþing.
Sjá dálk 965 í C-deild Alþingistíðinda. (2478)
34. mál, sendiherra í Kaupmannahöfn
Frsm. (Jón Þorláksson):
Það var ein athugasemd í síðari ræðu hæstv. forsrh. (SE), sem er svaraverð. Hann bað menn að athuga, hvort maður, sem er starfandi í utanríkismálaráðuneyti Dana, gæti verið æðsti maður í sendisveit vorri. Jeg sje nú ekki betur en að þar sem maður þessi er starfandi þar sem trúnaðarmaður Íslands, þá geti þetta alveg samrýmst. Vil jeg í þessu sambandi benda á 7. gr. sambandslaganna, sem jeg vil lesa upp, með leyfi hæstv. forseta. Þar segir svo, meðal annars:
„Í utanríkisstjórnarráðuneytinu skal skipa eftir ósk íslensku stjórnarinnar og í samráði við hana trúnaðarmann, er hafi þekkingu á íslenskum högum, til þess að starfa að íslenskum málum.“
Jeg get nú ekki sjeð, að nokkuð sje athugavert við það, þó þeim manni, sem þetta traust er sýnt, sje einnig falið að fara með önnur mál hinnar íslensku þjóðar, eftir því sem tími hans og starfskraftar leyfa. Jeg held því, að hæstv. forsrh. (SE) hefði átt að láta niður falla að koma með þetta. — Annars gladdi það mig að heyra, að það er ekki í fyrsta sinni, að hann sjer sýnir, því það er álitið feigðarboði, en þar sem það hefir oft áður borið fyrir hann, þá hefir maður ástæðu til að ætla, að það hafi ekki þessa gömlu þýðingu gagnvart honum, og jeg vil í einlægni vona, að andláts hann sje enn langt að bíða. — Hann kvað þetta mál vera sjer tilfinningamál. Því get jeg vel trúað, en fer ekki lengra út í þá sálma. Hann talaði líka mikið um það, að þetta væri sæmdarmál íslensku þjóðarinnar. Jeg er aftur á móti fyrir mitt leyti sannfærður um það, að oss væri meiri sæmdarvegur að kveðja sendiherra vorn heim og vera án hans, heldur en að halda áfram að greiða kostnaðinn við hann, án þess að geta það.
Hv. þm. Ak. (BL) lýsti rjett þeirri öldu ósparnaðarins og íburðarins, sem yfir land vort hefir gengið, en eftir orðum hans að dæma er mjer ekki grunlaust um, að hann hafi smitast af henni á síðustu tímum hennar, og er þá varla við því að búast, að honum sje enn fyllilega batnað. — Hvað viðvíkur afstöðu Íhaldsflokksins til þessa máls, þá skal þess getið, að mjer hefir aldrei komið til hugar að gera þetta að flokksmáli, eins og jeg líka er yfirleitt mótfallinn því að binda skoðanafrelsi nokkurs manns.
Um chargé daffaires er það að segja, að slíkir menn hafa að öllu leyti jafngreiðan aðgang að þeim, sem stjórnir landa þurfa að semja við, eins og sendiherra. Og jeg skal viðurkenna, að með tilliti til þess er sá munur á frv. og till. nefndarinnar, sem getur haft nokkra þýðingu fyrir málið.