24.04.1925
Neðri deild: 63. fundur, 37. löggjafarþing.
Sjá dálk 1857 í B-deild Alþingistíðinda. (1012)
27. mál, Ræktunarsjóður Íslands
Fjármálaráðherra (JÞ):
Jeg skal ekki gera þær brtt. mínar að umtalsefni, sem hv. nefnd hefir lýst fylgi sínu við. Vonast jeg til, að hv. frsm. (ÁJ) hafi skýrt þær nægilega. En jeg ætla þá að minnast lítið eitt á hinar till., sem hv. nefnd hefir ekki getað aðhylst, og skýra þær frá mínu sjónarmiði.
Það er þá fyrst og fremst brtt. mín við 1. lið 2. gr., sem fer í þá átt, að tekjur af þjóðjörðum renni framvegis í ríkissjóð, eins og þær hafa altaf gert, en ekki í ræktunarsjóð. Jeg hefi borið fram þessa till. aðallega til þess, að mjer gæfist tilefni til að segja, að það kapp, sem menn leggja á, að sjóðurinn fái mjög mikla og vaxandi sjálfseign, virðist mjer að nokkru leyti bygt á misskilningi. Því fer fjarri, að jeg hafi í rauninni á móti því, að afgjöldum af þjóðjörðum sje varið til þarfa landbúnaðarins, og það mun vera tilætlunin samkv. frv., þar sem ákveðið er, að þau skuli renna í ræktunarsjóð. En jeg vil minna á það, að eins og frv. er skipað að öðru leyti, þá er alt það fje, sem lagt er í stofnsjóð ræktunarsjóðsins, bundið sem veð eða trygging fyrir kaupendur vaxtabrjefa sjóðsins. Til þess verður því ekki gripið til annara ráðstafana, nema starfsemi sjóðsins verði stöðvuð eða henni breytt og sá tími látinn líða, sem þarf til þess, að vaxtabrjefin verði innleyst.
Þessi stofnsjóður verður hliðstæður varasjóði veðdeildarinnar, og því algerlega bundinn meðan brjefin eru í umferð. Það er ekki nema sjálfsagt, að sjóðnum verði útvegað alt það stofnfje, sem hann þarfnast til tryggingar vaxtabrjefunum, eða með öðrum orðum sjöttung þeirrar upphæðar, sem er í umferð af vaxtabrjefum. En hitt er misskilningur, að binda í veðbandi sjóðsins meira fje en lögin áskilja, að hann skuli hafa sem tryggingu fyrir vaxtabrjefunum.
Jeg get vel skilið, að mönnum sje ant um að fá sem mest fje til landbúnaðarins, en jeg álít, að taka eigi fjeð og ráðstafa því á þann hátt, að það geti verið til frjálsrar notkunar hvenær sem þörf krefur, en sje ekki lagt í þennan sjóð umfram það, sem lög áskilja,
Jeg held því, að ekki sje rjett að slá því föstu nú þegar, að afgjöld þjóðjarða skuli renna í ræktunarsjóð, áður en sjeð er, hve mikið verður gefið út af vaxtabrjefum og hve mikla tryggingu sjóðurinn þarf því að setja. Ef þetta ákvæði er sett í lögin nú, þá verður því ekki breytt síðar, vegna þess að með því yrði rjettur vaxtabrjefaeigendanna skertur.
Þegar slík lög um veðlánastofnun eru sett, verður þess að gæta að binda sjóðinn ekki um þörf fram, en það finst mjer hafa verið gert hjer.
Þá er brtt. mín við 4. gr., um ókeypis húsnæði í Landsbankanum. Jeg vil benda á, að í 29. gr. frv. er ákvæði um, að ræktunarsjóðurinn skuli greiða fyrir afgreiðslu og húsnæði eftir samningi. Þetta rekst á og er óviðkunnanlegt. Til þess að sleppa engu fer jeg fram á í 10. brtt. minni, að ákvæðið um trygga geymslu á verðmætum skjölum verði flutt í 29. gr. En úr því samkomulag hefir náðst um aðalatriðin í viðskiftum þessara stofnana, óska jeg helst, að þessi óeðlilegu ákvæði í 4. gr. verði feld niður.
Þá þarf jeg að minnast á brtt. mínar 6 c. og 6 d., sem eru samstæðar og fara fram á, að afborganir af húsabótalánum fari fram þegar frá byrjun. Það var misskilningur hjá hv. frsm. (ÁJ), að hann hjelt, að túnræktarlán ættu að hlíta sömu kjörum. Um jarðabætur er það svo, að ekki er fult gagn að þeim fyr en eftir 3 –4 ár. Það er eðlilegt, að þeim sje hlíft við borgun meðan svo er. En um hús er notagildið best fyrst og viðhaldið minst. Það er varhugavert að draga afborganir af þeim lánum.
Jeg geri ráð fyrir, að brtt. nefndarinnar við 27. gr. verði samþykt, og þá tek jeg mína aftur.
Jeg ætla ekki að fara mörgum orðum um aðrar brtt., en jeg vil aðeins minnast á brtt. frá háttv. 3. þm. Reykv. (JakM), sem að efni til er það að lána til húsabóta aðeins býlum í sveit. Nefndin hefir ekki á móti þessu, og jeg geri það ekki heldur. Í þessu felst óbeinlínis, að lána megi mönnum til þess að rækta land við kaupstaði, en ekki til húsabygginga á því landi.
Um till. hv. 2. þm. Reykv. (JBald) um lán til nýbýla verð jeg að segja það, að það er ósamrýmanlegt frv. að veita lengri lánstíma. 40 ára lán er ekki hægt að veita af fje því, sem fæst með vaxtabrjefasölu, því að útdrætti brjefa á að vera lokið 35 árum eftir að hver flokkur er opnaður. Hitt, að vextir skuli vera 2%, hnígur líka að því, að slíkt lán yrði að veita af stofnfje sjóðsins. En þar sem stofnfjeð er mesta trygging fyrir vaxtabrjefunum, þá er það ótilhlýðilegt að setja ákvæði, sem rýra gildi tryggingarinnar. Stofnfjeð verður að vera óáreitt og löggjöfin má ekki ætla sjer að ráðstafa því út með sjerstökum vildarkjörum. Jeg vil benda á þetta strax, að skipulagið leyfir ekki, að sjálfseign sjóðsins sje skert, svo að trygging minki.