17.03.1925
Neðri deild: 35. fundur, 37. löggjafarþing.
Sjá dálk 2430 í B-deild Alþingistíðinda. (1510)
67. mál, skipting Ísafjarðarprestakalls
Frsm. (Jón Baldvinsson):
Í raun og veru hefir ekki neitt komið hjer fram við þessa umr., sem ekki hefir verið sagt hjer áður, og þau andmæli, sem hjer hafa komið fram gegn frv., eru mestmegnis afturgöngur frá umr. 1921. Það eina nýja, sem þó ekki kemur þessu máli við, er það, sem hv. þm. Borgf. (PO) sagði, er hann talaði um væntanlegar till. frá sparnaðarnefndinni um að fækka embættum. Annars geri jeg ráð fyrir, að við getum ekki beðið eftir, að þær till. komi frá þeirri nefnd, sem geti orðið til verulegra þjóðþrifa. Háttv. þm. sagði, að ekki hefði tekist að fækka embættum, en að tekist hefði að stöðva embættafjölgun. En þetta er ekki rjett; nýir embættismenn smjúga alstaðar inn gegnum greipar þings og stjórnar, í fjárlögum og sjerstökum lögum, og veit jeg ekki nema hv. þm. Borgf. (PO) sje einn af þeim, sem skapar nýja embættismenn, enda er það eðlilegt. Þess vegna er það villandi hjá hv. þm. Borgf., að nota þetta sem grýlu á móti því að skifta þessu prestakalli, því að það er svo, að á hverju ári eru fleiri eða færri embætti stofnuð.
Hv. þm. Borgf. vildi halda því fram, að það væru ýkjur um örðugleikana á samgöngum milli þessara staða, og að hann hefði átt tal við prest, sem hefði þjónað þar. En þetta er alveg í samræmi við það, sem nú hefir komið fram, að áður fyr voru samgöngur tíðari og ódýrara að fá far á milli staðanna, og þess vegna eru upplýsingar þær, sem hv. þm. Borgf. hefir frá fyrverandi presti þar, alveg í samræmi við þær skoðanir, sem við höfum haldið fram í þessu efni.
Háttv. 2. þm. N.-M. (ÁJ) var að gera grein fyrir atkv. sínu. Hann var ekki sammála okkur í allshn. En jeg held, að hann geri of mikið úr því, að hjer sje kipt úr nokkurri stíflu, þó að þessi skifting sje leyfð. Þeir hv. þm. gera þá ekki ráð fyrir, að þeir sjeu mjög sterkir á svellinu, ef þeir geta ekki staðið á móti stofnun annara nýrra embætta, sem miklu síður eiga rjett á sjer. Þá var það miklu háskalegri stefna, sem kom fram hjá hv. þm., að veita í fjárlögum 1–2 þús. kr. styrk handa prestakallinu. Þá yrði sú leið víst víða farin, að smeygja inn styrk handa prestum í erfiðum prestaköllum, því að það er ólíkt auðveldara að koma inn í fjárlög lítilli upphæð heldur en að láta mál ganga í gegnum þingið í lagaformi, sem þarf að minsta kosti þrjár umr. í hvorri deild. Þess vegna er það miklu háskalegra fordæmi að fara að veita fje í fjárlögum heldur en að skifta embætti með lögum, eins og hjer á að gera, því að ef þar að auki á að fara að greiða í fjárlögum álíka upphæð og þá, sem ríkið greiðir við stofnun þessa embættis, þá get jeg ekki sjeð, hver sparnaðurinn verður, en hann virtist mjer einmitt vera aðalatriðið hjá hv. þm. (ÁJ).
Það hefir verið drepið á það í þessum umræðum, að til mála gæti komið að sameina Hólssókn í Ísafjarðarprestakalli við Suðureyrarprestakall í Súgandafirði. Þetta getur vel verið, að verði einhverntíma, en jeg sje ekki ástæðu til þess að ræða það atriði nú í sambandi við þetta mál. Til þess að sú sameining geti orðið, þarf mikinn undirbúning áður, t. d. þyrfti að flytja kirkjuna í Suðureyrarprestakalli um langan veg, og fyr en það hefir verið gert, verður þessi sameining ekki tiltækileg.
Hv. þm. Borgf. (PO) sagði, að presturinn á Ísafirði hefði tekist ýmisleg annarleg störf á hendur, sem ekki kæmu prestsembættinu við. Þetta tel jeg ofurskiljanlegt að hann geri, þar sem hann þarf að verja allverulegum hluta prestslauna sinna til þess að standast kostnað af aunexíuferðunum; því það er vitanlegt, að þessar ferðir eru prestinum mjög dýrar. Það er því ekki nema eðlilegt, að maðurinn verði að taka að sjer ýmisleg aukastörf, ef þau fást, til þess að vinna upp þann kostnað.
Þá kem jeg að þessari allsherjargrýlu, sem svo margir hv. þm. virðast vera svo hræddir við, þ. e., að ef þetta frv. verði samþykt, muni mörg önnur frv. svipaðs efnis koma í kjölfar þess. Þetta er alkunn ástæða, sem oft er gripið til í vandræðum. Þetta kvað við í fyrra hjer á þinginu í umr. um fjárlögin, þegar einn hv. þm. bar fram till. um að setja lítilsháttar fjárupphæð inn í lögin, sem verðlaun eða viðurkenningu til gamallar ljósmóður fyrir vei unnin störf í 50 ár. Þá rauk upp hver hv. þm. á fætur öðrum og sagði: „Ef þið samþykkið þetta, kem jeg með samskonar till. úr mínu kjördæmi.“
Já, jafnvel þó þetta ætti sjer stað, að fleiri frv. kæmu fram, þá sje jeg ekkert athugavert við það. Þá kemur til þingsins kasta að athuga rjettmæti þeirra tillagna. En svo veit jeg heldur ekki til, að neitt þess háttar sje hjer á seyði nú, og þó svo væri, gætu þar vart verið jafnríkar ástæður og rjettmætar fyrir hendi og í þessu máli; en það er þingsins að greina þær ástæður í sundur. Þeir menn, sem annars meta álit og till. biskupsins að nokkru, ættu á það að líta, að hann hefir mælt með þessu frv., en þó þurfti þess alls ekki með, því ástæður þessa máls eru rjettmætar, og er hjer aðeins um sjálfsagðar sanngirniskröfur að ræða.