26.03.1925
Efri deild: 39. fundur, 37. löggjafarþing.
Sjá dálk 150 í C-deild Alþingistíðinda. (2272)
17. mál, kvennaskólinn í Reykjavík
Eggert Pálsson:
Jeg hefi hingað til setið hjá og hlustað á mælsku þeirra hv. þm., sem um málið hafa rætt, en get nú ekki stilt mig um að leggja nokkur orð í belg.
Hv. þm. A.-Húnv. (GÓ) hefir barist hjer fyrir kvennaskólanum á Blönduósi, og þarf síst að lá honum það. En mjer finst þó sannast mála, að sá skóli hafi hvergi nærri slíka kröfu til að verða ríkisskóli, með tilliti til aldurs og afreka, eins og kvennaskólinn í Rvík, og auk þess mun honum minni nauðsyn á því, þar sem hann hefir verið styrktur allmjög af hjeruðunum, sem að honum standa.
Hv. 1. landsk. (SE) segir, að fyrir sjer sje það fyrst og fremst fjárhagsatriði, hvort skólinn verði ríkisskóli eða ekki. Hann tjáir sig vera andstæðan frv., sökum þess, að skólinn verði dýrari í rekstri, ef það nái fram að ganga. Það má satt vera, að kostnaður verði örlítið meiri, ef skólinn er gerður að ríkisskóla. En munurinn er næsta lítill, eftir frv. að dæma, og ætti að vera hægt að minka hann meir, með því t. d. að lækka eitthvað laun kennaranna, eða jafnvel fækka þeim um einn. Og hvað húsrúmið snertir, þá er það ekki annað en grýla, að hætta sje á að samþykkja frv. þetta vegna þess, að húsrúmi geti verið sagt upp þá og þegar. Vandinn er eigi annar en sá, að gera samning við húseiganda, áður en frv. verður að lögum.
Því hefir verið haldið fram, að eigi væri mikil ástæða til að gera skóla þennan að ríkisskóli, þar sem hæstv. forsrh. (JM) hefði sagt, að skólinn hefði jafnan fengið það, sem hann hefði þarfnast úr ríkissjóði. En þótt svo hafi verið hingað til, þá er eigi þar með sagt, að svo verði eftirleiðis. Tímarnir geta breyst.
Þegar í þessu máli hafa umræður mjög snúist um stefnur í skólamálum, samskóla og sjerskóla. Þessar stefnur skjóta nú báðar upp höfði víðsvegar og má eigi á milli sjá, hvor ofan á verði. Vjer vitum eigi nema samskólastefnan kunni að verða svo ofan á hjer, að þingið kunni einhverntíma að svifta kvennaskólann öllum styrk, einmitt vegna þess, að hann er sjerskóli fyrir konur, og ganga þannig af honum dauðum. Og þá myndi jeg fyrir mitt leyti sjá eftir því, að hafa eigi slegið varnaglann, meðan tími var til, með því að gera skólann að ríkisskóla.
Jeg vil lítt fara út í þá sálma hjer, að gera upp á milli samskólanna og sjerskólanna. Þó get jeg sagt það, að jeg álit ekki heppilegt að slengja takmarkalaust saman konum og körlum í sama skólann. Hvort kynið fyrir sig hefir sína ákveðnu eiginleika, sem eigi njóta sin til fulls á sama sviði. Það er að vísu fullvíst, að konur geta náð eins góðri mentun og karlar. Þó mun skerpan yfirleitt vera meiri hjá karlmönnunum, en skyldurækni og ástundunarsemi meiri hjá kvenfólkinu. Og það getur einmitt leitt til þess, og hefir án efa gert það, að ungar stúlkur ofreyni sig við námið í samkeppninni við piltana í samskólunum.
Samskólastefnan hefir undanfarið verið og er ríkjandi í skólamálum vorum. En ef vjer lítum á skólaskýrslur skólanna, sjest, að yfirgnæfandi meirihluti nemendanna eru karlar. Það er sama, hvort litið er í skýrslu Eiðaskólans, Flensborgarskólans, Möðruvallaskólans eða mentaskólans, alstaðar verður hið sama uppi á teningnum, stúlkurnar margfalt færri en piltarnir. Þetta bendir einmitt mjög á það, að karlar og konur eigi ekki fullkomna samleið á námsbrautinni.
Ef svo færi, að kvennaskólinn yrði lagður niður, vegna þess, að styrkur til hans yrði feldur burt af fjárlögum, þá myndi jeg og fleiri iðrast eftir að hafa eigi greitt þessu frv. atkvæði sitt. Skólinn hefir verið vinsæll mjög alla stund, og um land alt eru konur, sem bera hlýjan hug til hans og óska þess, að dætur sínar mættu njóta fræðslu þar á komandi árum.