10.02.1925
Efri deild: 3. fundur, 37. löggjafarþing.
Sjá dálk 883 í C-deild Alþingistíðinda. (2717)
11. mál, úrskurður í útsvarsmálum
Atvinnumálaráðherra (MG):
Það hefir oft verið kvartað yfir því, að ekki væri að lögum hægt að áfrýja úrskurðum sýslunefnda og bæjarstjórna, um fjárhæð útsvara. Hefir þetta einkum þótt órjetttlát, þegar í hlut áttu kærendur, sem ekki áttu heimili í þeirri sýslu eða þeim kaupstað, er hinn endanlegi úrskurður var feldur í. Og því verður tæpast neitað, að finna má þess dæmi, að utansýslu- eða utankaupstaðamenn hafa orðið harðar úti í útsvarsálagningum en sanngjarnt var. Nokkurn þátt í þessu hefir það sjálfsagt átt, að ekki eru til skýr ákvæði í löggjöf vorri um það, á hvað dvalar- eða atvinnuhreppur má leggja og hvað heimilishreppur. Í lögum nr. 29, 19. júní 1922 eru að sönnu gefnar þær reglur um utanhreppsmenn, að útsvör þeirra skuli vera „hæfileg eftir tímalengd og í samanburði við innsveitarmenn“, en eins og allir sjá, er þetta harla ónákvæmt og erfitt viðfangs fyrir gjaldanda að sýna, hvort hann er órjetti beittur eða ekki, ekki síst þar sem niðurjöfnunin á að vera eftir efnum og ástæðum. Til þess að ráða bót á þessu, sje jeg ekki annað ráð betra, en að skifta tekjunum milli dvalar- eða atvinnusveitar og heimilissveitar og láta svo hlutaðeiganda greiða í hvoru eða hverju sveitarfjelagi eftir efnum og ástæðum af þeim tekjum og eignum, sem í hvors eða hvers hlut kemur, eftir reglum laganna.
Það er nú tilgangur þessa frv., að ráða bót á þessu, með því tvennu, að leyfa að skjóta útsvarskærum til atvinnumálaráðuneytisins, þegar utansýslu- eða utanbæjarmaður á í hlut, og að skifta útsvarsálagningarstofninum milli þeirra hreppa eða kaupstaða, sem að lögum eiga rjett til útsvarsálagningar. Hvernig skifta skuli, er vitaskuld álitamál, en þó virðist mjer einsætt, að heimilissveitin sje þar rjetthæst og eigi að bera mest frá borði.
Ennfremur vil jeg taka það fram, að mjer hefir ekki hugkvæmst annar betri og ódýrari dómstóll um útsvör þessi en atvinnumálaráðuneytið. Þar á að mega vænta þess, að málin fái sæmileg úrslit, og kostnaður af þeim mundi ekki verða neinn að kalla. Hinsvegar hlyti kostnaður að vera því samfara, að setja upp sjerstakan dómstól til þess að úrskurða um þessi mál. Og hið sama níundi verða uppi á teningnum, ef t. d. ætti að fela þetta starf yfirskattanefnd Reykjavíkur, sem mjer einnig datt í hug.
Þess er ef til vill rjett að geta, að með frv. þessu, þótt að lögum verði, er í engu breytt takmörkunum milli framkvæmdavaldsins og dómsvaldsins í þessum málum. Dómstólar skera því framvegis, eins og hingað til, úr ágreiningi um útsvarsskyldu einstaklinga, fjelaga eða stofnana.
Þetta mál mun, eftir eðli sínu, heyra undir allsherjarnefnd, og legg jeg til, að því verði til hennar vísað, að lokinni þessari umræðu.