12.04.1926
Efri deild: 48. fundur, 38. löggjafarþing.
Sjá dálk 266 í C-deild Alþingistíðinda. (2070)
97. mál, kvennaskólinn í Reykjavík
Sigurður Eggerz:
Jeg vil vekja athygli á því, að mál þetta hefir tvær hliðar. Önnur er fræðsluhliðin, en hin er fjármálahliðin.
Að því er fyrri hliðina snertir, þá er ekki í þessu frv. gert ráð fyrir að bæta hana, og heldur ekki er farið fram á að ljetta undir lærisveinunum með þessu frv. á nokkurn hátt.
Þá er það fjárhagshliðin. Enginn vafi er á því, að hjer er um aukin útgjöld að ræða. Og hætt er við því, þó að útgjöldin virðist ekki mikil, að hjer fari eins og við hvern annan ríkisrekstur, að þetta hafi mjög aukinn kostnað í för með sjer. Líklegt er og, að ekki muni líða langur tími þangað til farið verður að heimta byggingu fyrir kvennaskólann hjer, og það stóra byggingu, sem kostað gæti fleiri hundruð þúsund.
Í þessu máli hefir stjórnin reynst allveik fyrir gegn hinum eina kvenfulltrúa, sem hjer á sæti. Hvernig mundi stjórnin þá standast gegn heilli kvenfylkingu, sem heimtaði nýja kvennaskólabyggingu, eftir að búið væri að gera skólann að ríkisskóla.
Marga hefir furðað á því, að þetta frv. skyldi nú tekið upp aftur að nýju. Virðist það benda á, að stjórnin sje fullbjartsýn á fjárhaginn. þó búið sje að greiða á einu ári 30% af ríkisskuldunum, þá má ekki gleyma því, að þessi greiðsla og gengishækkunin hefir verið allnærgöngul við atvinnuvegi þjóðarinnar. Og þó ríkisskuldirnar þannig hafi minkað, þá eru þó fjárhagshorfurnar engan veginn góðar, því kjarnaþátturinn í fjármálum þjóðarinnar er, að atvinnuvegirnir standi vel, en á því er nú allmikill brestur.
Í sambandi við þetta kvennaskólamál virðist mjer, að ekki verði hjá því komist, að líta á tillögur stjórnarinnar í öðrum fræðslumálum. Minni jeg þannig á, að nú á að stofna lærðan skóla, og því máli fylgir stjórnin með mikilli hörku, en samtímis á að kasta gagnfræðakenslunni hjer í Reykjavík á gaddinn. Nær teldi jeg að sjá fyrir gagnfræðakenslunni heldur en taka að áþörfu tvo af kvennaskólum landsins, sem nú eru reknir sem einkaskólar, og gera þá tilefnislaust að ríkisskólum.
Mjer virðist það annars gullin meginregla fyrir þessa stjórn og allar aðrar stjórnir, að forðast að taka ný útgjöld á ríkissjóðinn, nema mikil þörf sje á því. Jafnvel þótt bjart væri yfir fjárhagnum, ætti sú regla að ráða um áþörf útgjöld. Og þegar sannað er, enda enginn mótmælt, að þessir skólar sjeu mjög vel reknir og veiti góða fræðslu, en yrðu engu betri, þó ríkið tæki við þeim, þá finst mjer engin furða, þó að fram komi sterk mótmæli gegn því að auka þannig útgjöld ríkissjóðs alveg að nauðsynjalausu. Það er gersamlega óþarft að vera að taka þessa skóla upp og skapa með því fasta útgjaldaliði á fjárlögum.
Sje jeg svo ekki ástæðu til að ræða þetta frekar, en þykist hafa gert ljósa grein fyrir aðstöðu minni.