06.04.1927
Neðri deild: 48. fundur, 39. löggjafarþing.
Sjá dálk 347 í C-deild Alþingistíðinda. (2507)
11. mál, útrýming fjárkláða
Jón Sigurðsson:
Hv. þm. Barð. (HK) talaði með myndugleika um vanþekkingu þeirra manna, sem vilja útrýma fjárkláðanum, og beindi því sjerstaklega til hv. þm. Str., að hann hefði engan kunnleika á þessu máli. Jeg vil því, að hljóð komi úr horni í aðra átt, og jeg sem bóndi þykist hafa eins mikið vit á þessu máli eins og hv. þm. Barð. Jeg fylgi frv., og mjer hefir ekki snúist hugur síðan í fyrra.
Kláðaböðunin hefir ekki verið annað en kák undanfarin 20 ár, og þó hefir hún ekki kostað neitt lítilræði. Jeg efast um, að þeir góðu menn, sem eru í meiri hl. háttv. landbn. hafi gert sjer þetta ljóst, þegar þeir ákváðu, að hverfa frá tillögum landbn. í fyrra og halla sjer að kláðaböðunarkákinu, sem verið hefir. Jeg hefi litið yfir landsreikningana síðustu 5 árin og sje á þeim, að ríkissjóður hefir greitt að meðaltali 20 þús. kr. á ári fyrir þetta böðunarkák. Þar við bætist svo sá kostnaður, sem bændur hafa haft; er þar fyrst að telja kláðaskoðun á 600 þús. fjár á hverju ári. Það mun láta nærri, að einn maður með unglingi komist ekki yfir að skoða meira en 400 fjár á dag, vegna þess, hve langt er á milli bæja, Skoðunin ein nemur þá 3000 dagsverkum á öllu landinu, og ef hvert dagsverk er reiknað 5 kr., þá nemur þetta 15 þús. kr. á ári. En með þessu er þó ekki allur kostnaður talinn, því að þar við bætist vanhöld á skepnum, rýrnun á afurðum, vinna við kláðabaðanir, þar sem kláði kemur upp o. m. fl. Þessi kostnaður skiftir þúsundum á öllu landinu, og loks er ótalinn sá fóðurkostnaður, er stafar af árlegum kláðaböðunum víðsvegar á landinu, og geri jeg hann jafnan árlegum kostnaði ríkissjóðs, eða um 20 þús. kr. Mjer telst því til, að árlegur kláðaútrýmingarkostnaður bænda og ríkissjóðs á undanförnum árum hafi verið um 60 þús. kr. — En er þá von til að kláðanum verði útrýmt á þennan hátt?
Hvað segir nú 20 ára reynsla okkar um útrýmingarkákið og árangur þess? Hún sýnir það, að kláðinn er nú kominn víðar en árið 1901. Hann er orðinn útbreiddur í tveim stórum sýslum, Ísafjarðarsýslu og Barðastrandarsýslu, þar sem hann þektist ekki 1901. Þetta er árangurinn af kláðaböðunarkákinu, en samt vill hv. meiri hl. landbn. halda því áfram!
Ef litið er á skýrslu dýralæknis í fyrra, þá kostar baðlyf til algerðrar útrýmingar ríkissjóð um 100 þús. kr., og eftirlitið með böðun áætla jeg um 25 þús. kr. Annan kostnað, svo sem vinnu og fóðureyðslu, vil jeg leggja að jöfnu kostnaði ríkissjóðs, eða um 125 þús.; allur útrýmingarkostnaður yrði þá um 250 þús. kr. í eitt skifti fyrir öll, en með núverandi útrýmingarkáki er kostnaður árlega um 60 þús. kr. Það eru vextir af 1 milj. kr. Á þessu sjest það best, að það er fyrirtæki, sem borgar sig, að útrýma fjárkláðanum.