06.03.1928
Efri deild: 40. fundur, 40. löggjafarþing.
Sjá dálk 587 í C-deild Alþingistíðinda. (1914)
111. mál, útflutningsgjald af síld o.fl.
Frsm. meiri hl. (Jón Baldvinsson):
Bæði þessi mál, sem saman eru á dagskránni sem 5. og 6. mál, eru þess eðlis, að ekki er gott um þau að tala nema bæði í einu. Þau eru flutt samtímis og eiga að fylgjast að gegnum þingið.
Meiri hl. fjhn. hefir fallist á að samþ. nokkrar breytingar á útflutningsgjaldi á síld og öðrum þeim afurðum, er um ræðir í l. gr. frv. En meiri hl. hefir hinsvegar ekki þótt rjett að ganga eins langt í niðurfærslu tollsins og háttv. flm. fer fram á.
Nú sem stendur er greitt útflutningsgjald af síld, sem nemur kr. 1.50 af hverri tunnu. Í frv. á þskj. 206 er farið fram á að lækka þennan toll um helming, eða niður í kr. 0.75 af hverri tunnu síldar, sem út er flutt. Fjhn. vill fara milliveg og leggur til, að útflutningsgjaldið verði kr. 1.00 á hverja tunnu af saltaðri síld, en af kryddsíld kr. 1.50, eins og nú, eða með öðrum orðum: óbreyttur tollur af kryddsíld. Og það er af þeirri ástæðu, að kryddsíldin er miklu verðmætari en saltaða síldin.
Ef gert er ráð fyrir, að út sje fluttar árlega 180 þús. tunnur af saltsíld, nemur lækkun á tekjum ríkissjóðs af síldartolli við þessa breytingu eftir till. meiri hl. fjhn. 90 þús. kr. En eftir frv. nemur lækkunin talsvert meiru, þar sem útflutningsgjaldinu er ætlað að vera kr. 0.75, bæði af saltaðri síld og kryddsíld.
Þessar 90 þús. kr. getur ríkissjóður unnið upp, og vel það, á hækkuðu útflutningsgjaldi af síldarlýsi, síldarmjöli, óþurkuðu áburðarefni úr fiski og síldarafurðum, óunninni síld, fiskúrgangi o. s. frv. Eftir lauslega athugun á því, hversu færi, ef frv. með breytingum meiri hl. næði fram að ganga, má áætla, að ríkissjóður hagnist á því um alt að 100 þús. kr. Það er því ekki tap fyrir ríkissjóð, heldur allverulegur tekjuauki, ef bæði þessi frv. verða samþ.
Háttv. minni hl. fjhn. gerir ráð fyrir, að það sje ekki Íslendingar, sem greiða þennan toll, heldur útlendingar að miklu leyti. Telja þeir minni hl. menn, að 2/3 tollsins hvíli á herðum útlendinga, og því sje ekkert athugavert við, að hann sje mun hærri en af öðrum útfluttum afurðum. Má vel vera, að eitthvað sje til í þessu. En mjer er þó nær að halda, að það sje samt sem áður seljendur hjeðan, sem verða að borga brúsann, og ef breyting sú kemst á sölu síldar, sem frv. það um einkasöluheimild, er liggur nú fyrir þessu þingi, fer fram á, þá verður auðvitað ekki öðrum til að dreifa en Íslendingum.
Í frv. er gert ráð fyrir, að af síld, sem seld er til Rússlands eða á aðra nýja markaði, verði ekki tekið útflutningsgjald, ef hún selst undir 25 kr. hver 100 kg. Um þetta urðum við í meiri hl. ekki sammála. Vilja tveir okkar, form. fjhn., háttv. 2. þm. S.-M. og háttv. 1. þm. Eyf. láta niður falla úr frv. 2 gr., sem um það ræðir. Eru þeir að því leyti samþykkir því, er þar um segir í nál. háttv. minni hl., þótt þeir beri enga brtt. fram í þá átt, með því að greinin sjálf kemur sjerstaklega til atkvæða við 2. umr. Jeg lít aftur á móti svo á, að gr. megi vel standa í frv., og sje rjett að hjálpa þeim heldur en hitt, sem eru að brjótast í því að koma síldinni á nýja markaði. Bæði er það, að ríkissjóður hagnast af í framtíðinni, ef síldarsala eykst fyrir aukinn markað, og svo atvinnuauki fyrir landslýð.
Þá er ekki fleira, er jeg tel mig þurfa að taka fram af hálfu meiri hl. viðvíkjandi frv., og mun jeg bíða átekta, þar til háttv. minni hl. hefir tilfært frekari röksemdir fram yfir það, sem hann gefur upp í nál. sínu.