14.04.1928
Neðri deild: 72. fundur, 40. löggjafarþing.
Sjá dálk 2632 í B-deild Alþingistíðinda. (2473)
17. mál, gin- og klaufaveiki
Pjetur Ottesen:
Það er rjett að byrja fyrst á því að svara háttv. frsm. meiri hl. landbn., sem nú settist niður. Hann þóttist svo sem hafa gert hreint fyrir sínum dyrum og nefndarinnar, þar sem hann taldi, að besta úrlausnin á málinu eins og það lægi fyrir nú væri að samþ. frv. eins og það kom frá Ed. Annars skil jeg hreint og beint ekkert í því, hvernig þessum hv. þm. er varið. Hann heimtaði af mjer sannanir fyrir því, hvort heill þingflokkur í Ed. myndi ganga að frv. þessu, ef það kæmi þangað breytt. Um slíkt get jeg vitanlega ekkert fullyrt, en hinsvegar er mjer kunnugt um, að stefnubreyting hefir töluverð orðið þar að því er mál þetta snertir, frá því að það var þar til meðferðar síðast. Þá þykir mjer og allótrúlegt, að ráðherrarnir, fjmrh. og dómsmrh., greiði atkvæði gegn frv., þó það verði fært í þann búning, sem það var borið fram í, að þeir fari að fella frv., sem stjórnarformaðurinn hefir borið fram. Hvílík fjarstæða! Það nær heldur ekki nokkurri átt, að sá ráðherra, sem barðist þar fyrir samskonar frv. í fyrra, jeg á þar við hæstv. dómsmrh., verði til þess að eyðileggja þær ráðstafanir, sem hann taldi þá bráðnauðsynlegar. Mjer finst því, að háttv. frsm. meiri hl. geri sjer harla einkennilegar og fjarstæðar hugmyndir um afstöðu Ed. til málsins. Mjer virðist því, eins og málið liggur fyrir nú, ekki geta verið um annað að ræða en að greiða atkvæði um það án tillits til annars en þess, sem þm. telja heppilegasta og forsvaranlegasta afgreiðslu málsins.
Og að láta sjer detta aðra eins fjarstæðu í hug og þá, að þeir tveir hæstv. ráðherrar, sem atkvæðisrjett hafa í Ed., verði til þess að bregða fæti fyrir þetta stjórnarfrv. í þeirri sömu mynd, sem stjórnin bar það fram, virðist mjer naumast geta komið til mála. Þessi ótti við það að láta málið fara aftur til efri deildar er því ekkert nema ástæðulaus hugarburður; það er tylliástæða, sem fundin er upp á síðustu stundu af mönnum, sem illviljaðir eru málinu, og hefir slæðst inn í meðvitund sumra, sem raunar bera góðan hug til málsins, en eru ekki nógu sterkir á svellinu til að bjóða birginn þeim skaðræðisöflum, sem nú eru í hreyfingu til þess að eyðileggja nauðsynlegar varnarráðstafanir gegn gin- og klaufaveikifaraldrinum. Að meiri varnir sjeu í frv. nú, eins og það liggur fyrir, heldur en í gildandi lögum, er hreinasta fjarstæða. Eftir gildandi lögum er hreint bann á vörum þeim, sem teknar eru upp í brtt. okkar frá þeim löndum, sem gin- og klaufaveiki er í, en samkv. frv. er það alls ekki.
Í brtt. okkar felst því ekkert annað en það, sem er í lögum landsins. Verði frv. því samþ. eins og það liggur fyrir, er verið að skerða stórkostlega þá löggjöf, sem fyrir er um þetta efni. En jeg verð að segja, að það sje dálítið undarlegt að vera að því einmitt nú, þegar hættan af þessum voðavágesti er altaf að aukast og margfaldast. Það er að fleygja sjer flötum fyrir hættuna, bjóða voðanum heim. Hvernig hv. frsm. meiri hl. fer að geta mælt með slíkum ráðstöfunum sem þessum, fæ jeg ekki skilið.
Þá var hv. þm. í vandræðum sínum að vitna í frv. frá Ed., sem við hefðum kingt í gær, þrátt fyrir það, þó við hefðum verið óánægðir með það, og okkur væri ekki vandara um að gera slíkt hið sama nú. Þó þetta væri gert í gær, þá leiðir það ekki af sjer neina skyldu til þess að fara svo að einnig nú, enda væri sú aðferð í þessu máli með öllu óforsvaranleg. Jeg segi nei og aftur nei. Og mjer finst miklu nær að álykta sem svo, að úr því að við í gær samþ. nauðugir frv., sem kom frá Ed., þá sje a. m. k. sanngirniskrafa, að hún geri okkur það sama nú. Hjer er því um nýja ástæðu að ræða, sem mælir með því, að óhætt sje að senda frv. aftur til Ed.
Þá kem jeg að hv. 2. þm. Reykv. Hann sagði, að alt, sem stæði í bæklingi Hannesar Jónssonar dýralæknis um gin- og klaufaveikina, væri tekið eftir próf. Jensen. Þar væri ekki um aðrar heimildir að ræða. En þetta er algerlega rangt hjá hv. þm. Bæklingurinn ber það beinlínis með sjer, að heimildirnar, sem dýralæknirinn byggir á, eru miklu víðtækari, og ennfremur ber greinargerð sú, sem fylgdi frv., þegar það var lagt fyrir þingið það beinlínis með sjer, að þeir menn sem undirbjuggu frv., en annar þeirra var einmitt Hannes Jónsson dýralæknir, hafa kynt sjer alla löggjöf um þetta efni á Norðurlöndum. Auk þess, sem Hannes Jónsson byggir á heimildum ýmsra fræði- og vísindamanna um gin- og klaufaveikina, þá er allmikill hluti ritlingsins sjálfstæðar athuganir hans í málinu og hugleiðingar um það. Eftir því, sem þessi háttv. þm. sagði, á að loka augunum fyrir öllu því, sem Hannes Jónsson segir um þessa hluti, og aðrir fræði- og vísindamenn, en trúa því einu, sem hinn danski dýralæknir próf. O. C. Jensen segir. Skyldi danskinum líka? En það má svo lofa annan að lasta ekki hinn, og jeg verð að segja það, að mjer finst, að yfirdýralæknirinn íslenski og ráðunautur stjórnarinnar um þessi mál vera nokkuð ljettvægur fundinn hjá hv. 2. þm. Reykv., að ekki megi gera aðrar kröfur til hans en þær, að hann sje bergmál af próf. O. C. Jensen. Það er enginn smáræðis sjálfstæðisbragur á þessu tali. Þá var hv. þm. að tala um, að við vildum knjesetja Jensen í þessum málum, en það er alls ekki rjett. Það er Jensen, sem knjesetur sjálfan sig með því að segja alt annað um sýkingarhættu gin- og klaufaveikinnar og gagnsemi ráðstafana í Danmörku gegn útbreiðslu veikinnar í skrifum sínum hingað og í fyrirlestrum og öðrum skrifum í Danmörku. Þetta er hvað á móti öðru hjá prófessornum, eins og jeg hefi margsýnt fram á. Þá vildi hv. þm. telja það óráðvendni af mjer, að jeg vitnaði í þetta margumrædda brjef frá próf. Jensen og tók upp úr því glefsur. En einmitt það sama var þessi háttv. þm. búinn að gera sjálfur á undan mjer. Eða máske þetta brjef hafi verið ætlað einungis vissum flokki manna? Jeg hjelt satt að segja, að það væri enginn leyndardómur; þó brjefið sje upphaflega skrifað sem „prívat“-brjef til Hannesar dýralæknis, þá hafa verið send afrit af þessu brjefi líklega til sendiherrans, og þaðan mun þetta eintak, sem jeg hefi haft með höndum, komið. Hannes dýralæknir hefir tjáð mjer, að sitt brjef sje geymt niðri í skúffu og hafi ekki farið neinna á milli.
Það kemur því harla einkennilega fyrir, að hv. þm. telur sig hálfvegis hneykslaðan yfir því, að jeg skyldi taka þetta plagg til athugunar. Ef hjer er um eitthvert hneyksli að ræða, þá er hann upphafsmaður þess, því hann byrjaði að vitna í þetta brjef og gerði það þannig, að eiginlega var óforsvaranlegt annað en láta brjefið koma fyrir almennings sjónir, eða aðalefni þess. Það er líka jafngott, þó það komi skýrlega fram, hvaða leiðir eru farnar hjer til þess að túlka danskan málstað, prókúrera fyrir dönskum hagsmunum. Þá taldi hv. þm., að með slíkum öryggisráðstöfunum af okkar hálfu værum við að fjandskapast við aðrar þjóðir. Við eigum að steypa okkur út í beinan voða, af ótta við, að aðrar þjóðir taki það ef til vill illa upp fyrir okkur, að við reynum að klóra í bakkann. Það er sjálfsvörn og sjálfstæði annað eins og þetta! Þá var háttv. þm. mjög hneykslaður yfir því, að jeg skyldi vera að vitna til Færeyinga um þessa hluti, þar sem Færeyjar væru aðeins amt úr Danmörku. En jeg verð þá að segja, að það undrar mig stórlega, að háttv. þm., sem annars þykist vilja rjetta hlut lítilmagnans, skuli vilja láta Færeyinga gjalda þess, þó að þeir sjeu fátækir og fámennir.*
Það hefir líka verið bent á, að gerilsneyðingin sje einskis virði, og viðurkent, að smjörið og ostarnir geti líka verið smitaðir. (HjV: Þetta er alveg öfugt við það, sem segir í ritgerðinni).
Nei, þetta er alveg rjett, því þó að því hafi verið haldið fram, eftir Jensen prófessor, að gerlarnir þoli ekki efnabreytingarnar, þá eru þó sýrur þær, sem myndast í smjörinu, ekki bakteríudrepandi, og auk þess getur úað og grúað af gin- og klaufaveikibakteríum utan á smjöri og ostum, svo að þetta slær alveg niður þá kenningu, að smjörið og ostarnir geti ekki verið hættulegir. Þetta og margt fleira sýnir, að allar afurðir sýktra dýra geta verið og eru hættulegar, og ef við finnum til þeirrar ábyrgðar, sem á okkur hvílir um að verja landið fyrir því, að veikin flytjist hingað, þá er það skylda okkar og Alþ. að banna með öllu, að slíkar vörur verði fluttar inn í landið. Menn geta í hugsunarleysi og ábyrgðarleysi sagt, að þetta eða hitt sje óþarfi, en vísindin og staðreyndirnar segja annað. Öll lönd, sem ekki hafa bannað innflutning þeirra vara, sem hættulegar eru taldar, hafa fengið veikina, nema Færeyjar. (HjV: Hvers vegna hafa Færeyjar ekki fengið hana?). Ja, hvers vegna hefir veikin ekki borist til Færeyja, spyr hv. 2. þm. Reykv. En hvers vegna barst veikin ekki til Noregs fyr en í fyrra vetur? Veikin var búin að geisa nokkuð lengi í Mið-Evrópu áður en hún barst til Danmerkur, Englands og Svíþjóðar, og í mörg ár var hún búin að geisa í þessum löndum áður en hún barst til Noregs. Og nú er viðurkent, að þessi útbreiðsla veikinnar norður á bóginn stafi af ónógum varnarráðstöfunum.
Að jeg lesi bækling dýralæknisins öfugt, eða eins og sagt er, að viss persóna lesi biblíuna, mótmæli jeg algerlega. Það er hv. 2. þm. Reykv., sem les öfugt og slítur orð og setningar út er rjettu samhengi. Honum er því heimilt fyrir mjer að líkja sjer við myrkrahöfðingjann, úr því hann vill draga slíka persónu inn í umr.
Þá kom hann enn að því að tala um þetta mikla kapp, sem við leggjum á, að nauðsynlegar ráðstafanir verði gerðar til þess að sporna við því, að gin- og klaufaveikin berist til landsins. En það er að berja höfðinu við steininn, þegar þessi hv. þm. berst með hnúum og hnefum móti niðurstöðu vísindanna og staðreyndanna í þessu efni. Hann er altaf að reyna að lauma því hjer inn, að eitthvað óhreint standi á bak við till. okkar; að okkur gangi ekkert gott til. En þessu mótmæli jeg eins og mörgu öðru staðlausu fleipri þessa hv. þm. Það sýnir líka best, hvort við sjeum að berjast fyrir hærra verði afurða okkar, að síðan gerðar voru frekari takmarkanir um innflutning ýmsra vara, hefir íslenskt smjör nú í vetur lækkað í verði svo að nemur um 150 aur. á tvípundinu. Að við sjeum að berjast fyrir hagsmunum okkar, má að vísu til sanns vegar færa, þegar þess er gætt, að við viljum einskis láta ófreistað um að varna því, að veikin berist til landsins, og tryggja með því afkomu landsmanna og bústofn þeirra. En það eru hagsmunir fleiri manna en okkar bænda, sem byggjast á þessu. Öll þjóðin er í voða, ef veikin nær fótfestu í landinu, og mundu þá hagsmunir hv. 2. þm. Reykv. einnig koma til greina. Þegar okkur eru bornar á brýn óhreinar hvatir vegna þeirra varnarráðstafana, sem við beitum okkur fyrir, þá finst mjer, að jeg geti tekið mjer í munn gamla máltækið: Margur heldur mann af sjer!
Hv. 2. þm. Reykv. er að tala um, að þessar ráðstafanir gangi að miklu leyti eða jafnvel að öllu leyti út yfir fátækustu stjett landsins. Ja, trúi nú hver, sem trúa vill, að önnur eins endemis fjarstæða sje af heilindum mælt. En ef hann hefði skilning á, hverjir yrðu fyrir barðinu á þessum vágesti, ef hann bærist til landsins, og ef hann vildi athuga, hverjir yrðu harðast úti í allri þeirri ógn og eymd og öllum þeim vesaldómi, sem af þessu leiddi, þá held jeg, að blaðið snerist við hjá honum.
Yfirleitt held jeg, að því miður sje það ekki alþýða manna, sem getur látið það eftir sjer að lifa á smjöri, ostum eða eggjum. Það eru eflaust aðrir, sem meira hafa handa milli, sem geta veitt sjer slík hlunnindi. Enda sjer það á sumum þeim, sem hæst gala hjer um kjör fátæklinganna, að þeir lifa á kjarnafæðu. Þess vegna verð jeg að halda því fram, að þeir, sem bera okkur á brýn óhreinar hvatir og að við sjeum að þrengja kjör alþýðumanna í kaupstöðunum, að þeir noti fátæklingana fyrir skálkaskjól, og að það sje vegna síns eigin munns og maga, að þeir þykjast ekki mega missa af þessum fæðutegundum, er við viljum banna innflutning á.
Annars byrjaði hv. 2. þm. Reykv. og endaði ræðu sína með lýsingu á sjálfum sjer. Hann byrjaði ræðuna með því að tala um æsingamenn og endaði með því að tala um höggormshjarta og eiturtungu.
*Hjer vantar kafla í ræðuna. P. O