20.03.1928
Neðri deild: 52. fundur, 40. löggjafarþing.
Sjá dálk 4147 í B-deild Alþingistíðinda. (3619)
131. mál, dragnótaveiði í landhelgi
Jón Ólafsson:
Hv. 1. þm. Árn. bar mjer það á brýn með rjettu, að jeg sæi alt ilt við frv. Jeg er sannfærður um, að meiri ógreiði verður ekki gerður þeim mönnum, sem við Faxaflóa búa, heldur en að samþykkja þetta frv. um leið og þeim verður gerður kostur á að hagnýta sjer kolann með frystihúsbyggingunni hjer í bæ. Ef þessu frystihúsi gengur illa fyrst í stað, máske sakir þess, að það vantar verðmætustu vöruna, þá getur farið svo, að alt strandi. Það er hreinn misskilningur af hv. frsm. og öðrum, að það sje til að forsmá, ef menn hafa atvinnutekjur upp úr einu eða öðru.
Venjulega lendir minstur hluti ágóðans hjá þeim, sem eiga fyrirtækið eða reka, heldur hjá þeim, sem vinna við það. Og þótt kolaveiðar hafi ekki borið sig, er ekki þar með sagt, að þær hafi ekki verið til hagnaðar fyrir landsmenn.
Það er ekki sannað, að kolinn sje að ganga til þurðar. Þvert á móti. Það sýnir líka reynsla Dana. Verðmætið eykst þar ár frá ári. — Þótt hv. frsm. tali um, að flestar þjóðir vilji banna dragnótaveiði, þá er það alveg gagnstætt; Englendingar o. fl. eru altaf að herða á henni. Í Noregi eru allar líkur til, að vísindin verði yfirsterkari fordómum fiskimanna. Er búist við, að innan skamms verði dragnót alment notuð þar við land. Samt getur farið svo, að þar verði landhelgin friðuð vissan tíma á ári hverju, eins og hv. minni hl. leggur til. Nú er lítið lúðuuppeldissvæði friðað þar, og er þó álitið óþarft, en látið svo vera.
Hv. frsm. og flm. voru með ýms undarleg orðatiltæki, svo sem „að uppræta nytjar landsins“. Jeg hefi sýnt fram á, að engar líkur eru til þess, að neitt þvílíkt eigi sjer stað. En nytjarnar af kolaveiðunum eru að mínu viti algerlega upprættar með því að banna að veiða hann. Svo sem jeg sagði, er smákoli algerlega verðlaus, og mætti því alveg að skaðlausu setja takmörk um þá stærð, sem leyft væri að flytja í land. Það hafa Danir gert.
Það var ekki jeg, sem sagði, að kolinn væri sumstaðar svo mikill hjer við land, að fyrir þá sök þyrfti að flytja hann til. Það var mag. Toning, sem sagði, að hann þyrptist sumstaðar svo mjög á einstaka bletti, að til mála gæti komið að flytja hann til.
Hv. þm. N.-Þ. var enn að vitna í aðalfund Fiskifjelagsins, þar sem við mættumst. Jeg held, að atkvæðagreiðslan um þetta mál hafi verið þannig, að 4 hafi verið í meiri hlutanum og 2 í minni hlutanum. Það getur því engu breytt, þegar talað er um velferðarmál þjóðarinnar, hvað svo fámennur aðalfundur segir.
Það er ekki rjett hjá hv. þm., að þessir 30–40 Keflvíkingar, sem vilja fá að nota dragnótina, sjeu nokkrir ómerkingar í þessu máli. Að vísu geta þeir sætt sig við bann, meðan vjelbátar þeirra eru fyrir norðan land að síldveiðum, og gægist þar fram vottur af þröngsýninni hjá þeim. En undir þessu skjali voru, að jeg hygg, flestir bátaformenn í Keflavík, en móti oddviti hreppsnefndar, hreppstjóri og fleiri, sem lítið eiga við útgerð, og eru a. m. k. hættir að stunda sjó.
Hv. þm. virðist hafa misskilið orð mín, þar sem jeg sagði, að þorskurinn væri ekki sú verðmætasta vara, sem við gætum veitt. Þessu verður ekki móti mælt, því koli og annar flatfiskur er miklu verðmætari, ef hann er rjett meðhöndlaður. Og víst er það, að seint mun okkur ganga að auka verðmæti útfluttra fiskiafurða, nema við tökum upp aðferðir nágrannaþjóða vorra um hagnýtingu hinna dýrustu nytjafiska hjer við land. Hv. þm. ætti að vita það, að flatfiskur getur ekki spilt saltfiskmarkaði, þar sem hann er ekki seldur í því ástandi. En leiðinlegt er að þurfa að fræða fulltíða Íslendinga á þessu. Jeg á afarilt með að sætta mig við, að við gerumst okkar eigin böðlar í þessu máli, með því að banna okkar eigin þjóð að veiða kolann, sakir þess að við óttumst, að einhverjir erlendir menn geti jafnframt hagnast af því. Það er of mikil þröngsýni. Allar okkar veiðiaðferðir eru fluttar inn frá öðrum þjóðum. Þegar við höfum verið farnir að kunna að nota þær, höfum við lagt alla aðra að velli í þeirri grein. Jeg er ekki hræddur við samkepni Dana við sjósóknir norður undir íshafi. Þeir eru ekki vanir þeim kulda og því loftslagi, sem hjer er, og haldast aldrei við nema heitustu mánuði ársins. Síst óttast jeg, þótt jeg heyri um einhverja menn í Danmörku, sem eru að koma upp fjelögum, sennilega meira til annars heldur en þess að koma hjer á fiskiveiðum.
Ef við friðum kolann nú, þá stenst það á endum, að núlifandi kolakynslóð verður öll liðin undir lok, þegar farið verður að tala um skilnað Íslands og Danmerkur. — Ef það er tilgangur flm. að koma í veg fyrir, að sambandsþjóð okkar geti haft gagn af kolanum hjer við land, þá er sá smásálarskapur mjög á kostnað landsmanna sjálfra, því það myndi tefja fyrir framþróun fiskveiðanna á þessu sviði um öll þau ár, sem sambandið á enn, að lögum, að standa, og er það tiltæki of dýru verði keypt.
Jeg held yfirleitt, að bönn við ýmsu og höft á framtakssemi manna verði aldrei til að lyfta þjóðinni á það framfarastig, sem hún þarfnast, og sem hún kemst á, ef þröngsýni löggjafanna hleypir ekki kyrkingi í hana.
Þakka jeg svo hæstv. forseta fyrir að leyfa mjer þessa aths.