13.04.1928
Neðri deild: 70. fundur, 40. löggjafarþing.
Sjá dálk 4783 í B-deild Alþingistíðinda. (4009)
153. mál, Seðlainndráttur Íslandsbanka
Sigurður Eggerz:
Mjer þótti leiðinlegt að heyra hin miður hlýju orð í garð bankans, sem hv. 1. þm. N.-M. sagði hjer áðan. Það, sem hann hafði helst fram að færa, var, að bankinn hafi sýnt harðræði í því að segja upp reikningslánum. Jeg veit, að útibússtjórinn á þeim stað, sem hv. þm. á við, mun hafa sagt upp nokkrum reikningslánum. (HStef: Öllum föstum reikningslánum). Hinsvegar var ekki meiningin að innheimta þessi lán, þótt þeim væri sagt upp, heldur að breyta þeim í víxillán, af því að bankinn telur það hagkvæmara fyrir sig. Hv. þm. sagði, að þetta hefði komið mest fram á þeim smærri viðskiftamönnum bankans, en það er síður en svo. Sama aðferð hefir verið höfð gagnvart öllum hinum stærstu viðskiftamönnum og þeir hafa ekki haft neitt við það að athuga, eftir að þeim hafði verið skýrt frá, að meiningin væri alls ekki sú, að ganga harðar að um innheimtu en ella mundi.
Háttv. þm. ljest ekki vita neitt um hag bankans. Það hefir þó nýlega farið fram rannsókn á bankanum, framkvæmd af eftirlitsmanni banka og sparisjóða. Niðurstaðan er ekkert leyndarmál, því að hún er komin í reikning bankans og er á þá leið, að helmingur hlutafjárins sje eftir. Það hefir verið spurt hjer um niðurstöðuna á mati því, sem fram hefir farið á Landsbankanum, en hæstv. stj. gaf engin svör við því. En hinsvegar er engin leynd yfir þessari rannsókn á hag Íslandsbanka. Að því er snertir að öðru leyti ábyrgð þá, sem ríkið stendur í fyrir Íslandsbanka, þá er það auðvitað rjett, að ríkissjóður stendur í ábyrgðum fyrir hann. En bankinn hefir sett tryggingar á móti, og mun engin hætta á, að tap verði á þeim, enda hefir það aldrei komið fyrir. Annars finst mjer þessi fáu orð hv. þm. bera vott um, að gamla sagan sje nú aftur að stinga upp höfðinu; þetta, að menn geri sjer ekki fyllilega ljóst, hvaða þýðingu þessi banki hefir í þjóðfjelaginu. Þessi undanþága, sem hjer er verið að tala um að veita bankanum, er auðvitað fram komin vegna nauðsynja atvinnulífs þjóðarinnar.
Það er eins og menn gleymi svo oft aðstöðu bankanna í þjóðfjelaginu og þeirri nauðsyn, að þeir geti starfað í sem mestri kyrð og ró. Þessi undanþága frá inndráttarskyldunni hefir undanfarin ár verið veitt bæði vegna nauðsynja atvinnuveganna og eins til þess að leggja ekki of miklar byrðar á Landsbankann. — Jeg vildi óska, að menn mintust þess, þegar þeir tala um þetta mál, að það er ekki aðeins mál Íslandsbanka, heldur snertir það hag alls landsins. Jeg verð að líta svo á, að það sje afarþýðingarmikið, að sem best sje búið um báða hina starfandi banka í landinu. Íslandsbanki hefir líka viðskifti við landbúnaðinn. Hann hefir til dæmis lánað kaupfjelögunum allmikið veltufje, auk lána beint til bænda.
Jeg vona, að hv. þdm. líti með sanngirni á þetta mál og líti á nauðsynjar atvinnuveganna í landinu, þegar þeir greiða atkvæði um það.