11.04.1929
Neðri deild: 42. fundur, 41. löggjafarþing.
Sjá dálk 948 í B-deild Alþingistíðinda. (647)
16. mál, fjárlög 1930
Dómsmrh. (Jónas Jónsson):
Það eru aðallega tvö atriði í ræðu hv. 2. þm. Reykv., sem snertu mig og sem jeg mun svara. Annað var „lokun“ mentaskólans í fyrravor, sem mikið var rætt um í blöðunum, en alþjóð mun nú hafa skilið, að það er ekki stórmál, en þó nauðsynjamál. í fyrravetur var svo ástatt, að bekkir efri deildarinnar voru þrískiftir, en hinir neðri tvískiftir, og var svo komið málum, að sökum húsnæðisskorts varð að leigja eina stofu úti í bæ, sem rektor og kennarar gátu ekki haft fult eftirlit með, og voru sáróánægðir yfir að þurfa að hafa þetta svona. Þetta var líka mjög óheppilegt að öllu leyti, og þar sem stj. hafði hugsað sjer að bæta skólann á ýmsan hátt, sá hún, að það myndi ekki hægt, nema því aðeins, að fækkað væri í deildunum. Þess vegna takmarkaði hún inngöngu í fyrsta bekk, og mun gera það aftur í vor, til að fá meira húsrúm og skólann hollari og betri. Því fremur var þetta hægt, að Rvík fær mikinn aðgang að efri deildinni, þar sem hún ein fyllir að jafnaði heilan bekk í hinni neðri á ári hverju, en þá má gera ráð fyrir, að sveitirnar fylli annan þegar ofar kemur. Þetta hefir haft þau áhrif nú í vetur, að starf og heilsufar er mun betra, eftir því sem mjer er sagt.
Þá spurði hv. þm., hvort nú mættu menn fá inngöngu í hvaða bekk skólans er væri, en svo er nú að vísu ekki enn sem komið er. En þó vil jeg geta þess, að fyrir Ed. liggur nú frv., sem miðar að gagngerðum breyt. á skólanum, en þótt það verði nú máske ekki útrætt, má koma þessu í kring með einfaldri reglugerð. Markmið stj. er það, að búa svo um hnútana, að í mentaskólanum verði aldrei fleiri en svo, að nemendur og kennarar geti notið sín þar við starf sitt.
Þá mintist hv. þm. á annað mál, sem er lækkun á kaupi hjúkrunarkvenna á spítölunum. Hver landsstj. verður að reyna að lækka útgjöldin sem mest, og þess vegna hefi jeg gert tilraun til að stilla meira í hóf, en hún mistókst að sumu leyti. Það hefir komið í ljós, að fyrv. stj. hefir haldið kaup í nágrannalöndunum hærra en það er, og hefir því tekið upp það ráð að gjalda eins og Danir, en kaupið varð miklu hærra í raun og veru. Verkalaun við spítalana er einn af langstærstu útgjaldaliðunum, og það skiftir miklu máli, hvernig úr því er ráðið. Þess vegna hefi jeg sagt yfirhjúkrunarkonunum upp, eða fært kaup þeirra niður úr 250 í 150 kr. Síðar hefi jeg fært kaup annara niður í 100 kr. á mánuði hverjum. Nú standa yfir samningar milli fjelags hjúkrunarkvenna og landsstj., og hefi jeg sagt við þær, að það verði að gæta hófs, og því skyldi ekki neitað, að kaupið kynni að vera of lágt eins og sakir stæðu, en það væri þó spor í áttina til að ná sanngirni. Jeg hefi ennfremur minst á það við formann fjelags hjúkrunarkvenna, að þær kæmu á sjúkratryggingum og aldurstryggingum sín á meðal, en það mun hafa fengið frekar daufar undirtektir hjá þeim. Þótt svo hafi nú farið, er enginn efi á því, að nauðsynlegt var að taka kaup þeirra til athugunar, og það er einnig víst, að reynt mun verða að koma á sjúkra- og ellitryggingum meðal þeirra, og það verður einn af liðunum í þeirri umbótastarfsemi, sem þegar er hafin.