13.05.1929
Efri deild: 67. fundur, 41. löggjafarþing.
Sjá dálk 1865 í B-deild Alþingistíðinda. (847)
16. mál, fjárlög 1930
Jón Jónsson:
Jeg á hjer örlitla brtt. á þskj. 617, undir XII. Þar er farið fram á 800 kr. fjárveitingu til þess að kaupa og gera upp hina fornu kirkju á Gunnsteinsstöðum í Langadal. Það stendur nú svo illa á fyrir okkur Íslendingum, að við eigum lítið af fornum húsum. Það orkar nokkuð tvímælis, hve elsta hús landsins sje gamalt, en það er fullyrt af fróðustu mönnum landsins í þessari grein, svo sem dr. Guðbrandi Jónssyni og fleirum fróðum mönnum, að þessi kirkja muni vera elsta kirkjan og elsta húsið á landinu. Nú stendur svo á, að þetta hús mun verða rifið bráðlega, því að bóndinn mun ekki vilja halda því við og sýna því þann sóma sem þarf. Þetta tel jeg illa farið, ef við ekki sýnum þá virðingu þessu elsta húsi landsins að halda því vel við. Það mun mega gera ráð fyrir því, að fyrir svona litla upphæð megi kaupa þessa gömlu kirkju af bóndanum og dytta að henni. Þetta er ekkert sjerstakt stórhýsi, eitthvað 13x21 fet utanmáls eða 101/2 × 61/2 alin innan veggja, en það þykir fullvíst af ýmsum gögnum, sem fyrir liggja, að þessi kirkja muni hafa verið bygð í kaþólskum sið, og þess vegna virðist vera mikil ástæða til að láta hana ekki niður falla, því að það er sjálfsagt einasta húsið, sem til er frá þeim tíma.
Jeg vona, að ekki þurfi að mæla meira fyrir þessu og vona, að hv. d. sjái svo sóma sinn að verða við þessari fjárveitingu.
Þá á jeg brtt. II. á þskj. 619, og er þá fyrst að minnast á annan lið brtt., við 14. gr. B. II. c., um námsstyrki, að aftan við liðinn bætist aths. um það, að námsstyrk megi veita jafnt konum sem körlum til hvers þess náms, sem mentamálaráðið telur nauðsyn að styrkja. Mjer virðist rjettara að þetta sje tekið fram um styrkinn, svo að það sjáist, að hann er ekki aðeins ætlaður stúdentum, eins og styrkurinn undir a.-lið þessarar greinar. Reyndar geri jeg þetta ekki að miklu kappsmáli, því að jeg hefi heyrt, að mentamálaráðið hleypi að fleirum en stúdentum, en tel þó rjettara að taka það fram, svo að enginn vafi sje á.
Þá er síðari liður brtt. minnar við 16. gr. 4. Það er gert ráð fyrir að veita til áveitu og sandgræðslu í Meðallandi 5000 kr., en það er ekki tekið fram í aths., að þetta sje bundið neinum skilyrðum. Mjer er ekki kunnugt um, að veitt sje til sandgræðslu nema hlutaðeigandi sveit eða sýsla veiti að minsta kosti þriðjung kostnaðar til móts við ríkissjóð, og svo er þarna líka veitt til áveitu. Þess vegna finst mjer sjálfsagt, að þetta sje bundið því skilyrði, að eitthvað komi í móti, og því legg jeg til að lækka upphæð ríkissjóðs, en jafnframt áskilja, að 1500 kr. komi annarsstaðar að. Vona jeg, að hv. deild geti fallist á þessa sjálfsögðu leiðrjettingu.
Þá er loks brtt. VI. á sama þskj., við brtt. n. á þskj. 617, XXXII, sem gengur í sömu átt og hæstv. fjmrh. mintist á, að taka það glögt fram, að það sje ekki hugmyndin, þótt n. hafi breytt niðurlagsorðunum, að útiloka það, að aðrar frekari tryggingar sjeu veittar. Mjer finst sjálfsagt, að ríkisstj. sje það í sjálfsvald sett að kveða á um það, hverjar tryggingar hún vill heimta, svo að jeg ljet brtt. um það.
Loks er 2. liður brtt. við brtt XXV. á sama þskj., frá hv. 2. þm. N.-M., hv. 2. þm. S.-M. og hv. þm. Seyðf., um eftirlaun handa sjera Einari Jónssyni á Hofi í Vopnafirði. Mjer dylst það ekki, að þessir hv. þm. fara þar inn á varasama braut, því þótt hjer sje um ágætan mann að ræða, þá eru þó allmargir fleiri slíkir á landinu. En það, sem þessir hv. þm. vilja afsaka sína brtt. með, er, að þessi maður hafi samið merkilegt rit, sem eigi að verða eign ríkisins á eftir; þessi eftirlaun eigi þá að skoðast sem borgun fyrir ritið. En sje það svo, sem jeg vona, að þeir ætli að rjettlæta þessa aðferð með því að það sje borgun fyrir ritið, þá hefi jeg leyft mjer að bæta við till.: enda verði rit hans „Ættir Austfirðinga“ eign þjóðskjalasafnsins að honum látnum. Jeg skil ekki, að þessi heiðursmaður hafi neitt við þetta að athuga, því að jeg hygg, að hann hafi einmitt ætlast til, að þetta yrði svo.
Um þessar brtt. hefi jeg svo ekki fleira að segja. Jeg hefði náttúrlega haft tilhneigingu til að fara nokkrum almennum orðum um fjárl. og þær brtt., sem fram hafa komið, og sem eru allmiklar, því þær fara fram á útgjaldaaukningu, sem nemur fullum 30000 kr. En þótt jeg hafi mikla tilhneigingu til að gera það, mun jeg samt geyma það fyrst um sinn, til þess að taka ekki fram fyrir hendur frsm. fjvn.