16.05.1929
Efri deild: 71. fundur, 41. löggjafarþing.
Sjá dálk 2157 í B-deild Alþingistíðinda. (961)
15. mál, laganefnd
Frsm. meiri hl. (Ingvar Pálmason):
Svo sem sjá má af nál. á þskj. 631 og þskj. 641, hefir allshn. ekki orðið á einu máli um þetta mál. Leggur meiri hl. til, að frv. verði samþ., en minni hl. að það verði felt.
Jeg geri nú ekki ráð fyrir langri framsögu, þar sem nú er orðið mjög áliðið, og vildi jeg helst, að umr. lyki um þetta mál í nótt.
Frv. gerir ráð fyrir, að skipuð verði þriggja manna n. til þess að aðstoða ríkisstj., þm., þingnefndir og mþn. við samningu lagafrv., samræmd laga og annan undirbúning löggjafarmála. Ennfremur skal laganefnd gefa út safn af gildandi lögum landsins í handhægri útgáfu með nákvæmum efnisskrám. Skal þetta gert á mest 10 ára fresti. Kostnaður við nefndarstörf og útgáfu lagasafns skal greiðast úr ríkissjóði, en hinsvegar skulu tekjur allar af sölu lagasafnsins renna í ríkissjóð. Það, sem nú olli ágreiningi í n., var það, að minni hl. áleit slíka nefnd óþarfa; yrði hún til kostnaðar eins, en einskis gagns, hvorki til þess að vanda undirbúning mála nje til þess að flýta afgreiðslu þeirra. Á þetta vildi meiri hl. ekki fallast. Reynsla síðustu ára hefir fært okkur ljóslega heim sanninn um það, að málatilbúningur allur og reyndar löggjafarstarfsemi yfir höfuð, hefir verið mjög ófullkomin, einkum að því er snertir form og samræmi. Nú ber því ekki að neita, að n. þessi myndi hafa nokkurn kostnað í för með sjer fyrir ríkissjóð, en meiri hl. lítur eindregið svo á, að sá kostn. sje hverfandi lítill í samanburði við það gagn, sem af henni myndi leiða. Jeg hefi ekki aflað mjer nákvæmra upplýsinga um það, hvað hver dagur þingsins kostar, en jeg ætla, að það láti nærri tveim þús. króna. Hinsvegar fer kostnaður við n. aldrei fram úr því, sem svarar einu þús. kr. til hvers nefndarmanna, auk nokkurs annars kostnaðar við nefndarstörf. Að vísu er þóknun nm. hreint samningsatriði, og vel má vera, að þeir fái ekki svo mikla þóknun sem jeg gat til, enda eru störf þeirra mjög misjöfn; sjerstaklega yrðu þeir dýrari en endranær um það leyti, sem útgáfa lagasafnsins stæði yfir. Annars held jeg lítt tiltækilegt að slá nokkru föstu um laun nefndarmanna. En hitt er ljóst, að slík n. verður að vera launuð og hlýtur að hafa nokkurn kostnað í för með sjer, en ef nokkur árangur verður af störfum n., þá fæst sá kostnaður margfaldlega greiddur. Þingstörfin myndu verða stórum umfangsminni og þingið þar af leiðandi styttra. Af þessu leiðir beinan fjárhagslegan sparnað. Hinsvegar myndi n. vinna að auknu samræmi í löggjafarstarfsemi og lagasetningu. Væri þar um stórmikinn óbeinan sparnað að ræða. Að n. kasti rýrð á þingið með þessari starfsemi, það get jeg ekki sjeð, að nái nokkurri átt. Hinsvegar er varla hægt að ætlast til þess, að einstakir þm. sjeu færir um að klæða góða hugsun í þann lagabúning, sem bestur má vera. Jeg þykist engri rýrð kasta á þm., þótt jeg segi þetta. Efni laga og ytra form er sitt hvað, og menn geta haft mikið vit á löggjafarmálum, þótt þeir hafi ekki lögfræðilega formþekkingu til að bera í nægilega ríkum mæli. Reyndar veit jeg, að andmælendur málsins leggja aðaláhersluna á kostnaðarhliðina. En menn verða að líta á það, að tímarnir eru breytilegir, og menn verða að haga sjer eftir því, hvað best á við á hverjum tíma. Fyrir 20 árum var löggjafarstarfsemi vor stórum óbrotnari en nú. En eins og þeim málum er nú háttað, þá er meiri hl. sannfærður um, að n. gæti unnið stórþarflegt verk, bæði til aðstoðar löggjafarvaldinu við samning og setning laga, og eigi síður við útgáfu lagasafns þess, sem um ræðir í 3. gr. frv. Eins og nú standa sakir, eru lög okkar ekki tiltæk almenningi; þau eru öll á tvístringi, svo að jafnvel lögfróðir menn eru oft í vafa um, hvar sje að leita einstakra lagastaða. Meiri hl. leggur mikla áherslu á útgáfu þessarar lögbókar á vissu og hæfilegu árabili. Mjer hefir verið tjáð, að núgildandi lög væru til í handriti hjá Einari prófessor Amórssyni. En slíkt kemur að engu haldi, úr því það er ekki gefið út. Að svo er, stafar af því, að einstaklingar vilja ekki ráðast í að taka að sjer útgáfuna, vegna þess að það er álitið lítt gróðavænlegt fyrirtæki. Þá er ekki önnur leið fyrir höndum en að ríkið gefi lögin út á sinn kostnað. Enda verður það að teljast skylda ríkisins að gefa öllum landslýð kost á að vita, hvað lög eru á hverjum tíma, og gefa honum aðgang að þeim á einum og sama stað, í handhægri og skipulegri útgáfu. Nú má ekki búast við mörgum kaupendum að slíku lagasafni, því það myndi verða minna keypt en t. d. sögubækur. Það má því gera ráð fyrir, að útgáfa lagasafnsins beri sig ekki fjárhagslega, en jeg tel ekki í þann kostnað horfandi, þegar litið er á þá þörf, sem hjer er fyrir hendi. Jeg hefi heyrt roskna lögfræðinga kvarta yfir þeim miklu örðugleikum, sem væru á því að vita, hvað lög væru í landinu. En hvað er þá um alþýðuna?
Jeg vænti þess nú, að d. sýni fullan skilning á þessu máli og greiði því atkv. í því trausti mun jeg ekki hafa mál mitt lengra að sinni.