01.04.1930
Neðri deild: 68. fundur, 42. löggjafarþing.
Sjá dálk 2156 í B-deild Alþingistíðinda. (2877)
132. mál, Fiskveiðasjóður Íslands
Pétur Ottesen:
Það eru nú allar horfur á, að loksins ætli að takast á þessu þingi að afgreiða lög um fiskiveiðasjóð. Ber vitanlega að gleðjast yfir því. Þó skyldi mín gleði hafa orðið meiri, ef tekizt hefði að bæta úr hinni tvöföldu þörf bátaútvegsmanna, lánsþörf bæði til kaupa og rekstrar. En þó að ekki hafi náðzt samkomulag að þessu sinni um meira en að greiða úr þörf á lánum til bátakaupa, þá má fagna því, að þetta hefir tekizt, þar sem vona má, að næsta sporið í þessu máli verði stigið á næsta eða næstu þingum. Þau tvö frv. um fiskiveiðasjóð, sem borin hafa verið fram á þessu þingi, höfðu bæði ákvæði um að bæta úr hvorritveggja lánsþörfinni, en hv. sjútvn. hefir aðeins tekið upp annan liðinn. Ástæðan er talin sú, að Íslandsbanki hefir verið endurreistur undir nafni Útvegsbanka, og útvegsmönnum er gefin ávísun, að þar skuli þeir fá lán. Ég býst við, að þar fáist nokkur úrlausn. En þó verður því ekki neitað, að það kemur sér illa fyrir bátaútvegsmenn og smáiðjurekendur annarsstaðar á landinu að þurfa að sækja smálán til Reykjavíkur eða til bankaútibúa í fjarlægum kaupstöðum.
Það er þess vegna ekki nein úrlausn fyrir fjölda bátaútvegsmanna víðsvegar um land, þótt gefin sé ávísun á hinn nýendurreista banka, Útvegsbankann.
En að sjálfsögðu ber að taka fegins hendi þessari úrlausn, sem hér er um að ræða. Það hafa verið tekin upp ákvæði úr báðum þessum frv., og svo er Fiskveiðasjóðurinn, sem á að lána út til bátakaupa. Svo að eins og á stað er farið, vænti ég þess, að áður en langt um líður risi hér upp töluvert öflug stofnun, sem getur greitt fyrir lánum til bátakaupa.
Nokkur atriði í frv. og brtt. n. vildi ég minnast á. Brtt. n. eru flestar miðaðar við það, að rekstrarlánadeildin er felld niður úr frv., auk þess sem tekin eru upp í frv. ákvæði úr frv. okkar sjálfstæðismanna um að gefa út vaxtabréf og afla með því 1½ millj. kr. höfuðstóls.
Hér hefir verið minnzt á eitt atriði, sem mjög hefir verið deilt um að undanförnu, en það er viðvíkjandi sjóveðunum. Það er stungið upp á leið, þannig að þótt sjóveðin haldist áfram, þá sé samt hægt að fá lán út á bátana, sem hefði verið gersamlega ómögulegt, ef þau hefðu átt að haldast, nema settar hefðu verið sérstakar tryggingar handa lánsstofnuninni. Það er óreynt, hversu haldgóð þessi úrlausn verður, en þess ber að vænta, að hún verði sem bezt. Reynslan sker úr því á sínum tíma.
Það er eitt atriði í frv., sem ég sé ekki, að hafi verið neitt breytt, sem sé það, að til skipa allt að 35 smál. megi veita lán. Auk þess er heimild, þegar sjóðurinn er orðinn þess megnugur að geta sinnt fleiri beiðnum en frá 35 smál. bátum eða minni, til að lána til báta allt að 50 smál. Þetta álít ég, að eigi að falla niður. Að vísu býst ég við, að í fyrstu verði ekki hægt að sinna lánbeiðnum frá öllu fleiri mönnum en þeim, sem vilja kaupa báta af þessari stærð, allt að 35 smál. En þar sem víða er svo ástatt, t. d. við Faxaflóa, að allmikið af bátum er 40 og upp í 50 smál., virðist mér þetta allt of fast skorðað. Ég mun því við 3. umr. bera fram brtt. um að hækka þetta takmark dálítið, eftir því sem á við hér við Faxaflóa.
Að því er snertir sjóveðin, þá leggur n. til, að felldur sé niður b-liður 6. gr., og harma ég það ekki, því að sú leið, sem þar var farin til þess að komast framhjá sjóveðunum, hefði reynzt ófær í framkvæmd, enda algerlega vanhugsuð. En n. gerir ráð fyrir að fella þetta niður, og er það þá þar með úr sögunni.
Ég vænti þess þá, að þetta mál nái fram að ganga, en hinsvegar vona ég, að menn geti orðið samtaka um að greiða fyrir bátaútvegsmönnum, t. d. á næsta þingi, með því að bæta úr lánsþörf þess atvinnurekstrar, og koma þá upp rekstrarlánafélögum, til þess að gera þeim aðstöðuna ennþá hagkvæmari.
Hv. 4. þm. Reykv. virtist vera mjög trúlítill á þá hugsun, sem fram kom hjá hv. frsm., að afleiðing þessarar lánsstofnunar yrði sú, að bátaútvegurinn yrði rekinn með nokkurskonar félagssniði, eins og komið er nokkuð á rekspöl t. d. á Akranesi. Ég tek undir með hv. frsm., að með þessu frv. er lagður grundvöllurinn að því, að þetta geti orðið svo í framtíðinni, og ég verð fyrir mitt leyti að telja mjög góða og heppilega úrlausn bátaútvegsmálsins, að einstaklingarnir geti myndað með sér félagsskap, og einmitt sömu menn geri bátana út, sem á þeim eru. Og það er mjög mikilsvert atriði, sem hv. frsm. minntist á, að í þeim tilfellum, þar sem þetta tekst, er girt fyrir, að til verkfalla komi og annars slíks, sem mikill ófarnaður og tjón stendur af fyrir þjóðfélagið. Ég tek undir það með hv. frsm., að verkföll hér á landi hafa leitt til miklu meira tjóns heldur en ábatanum nemur, sem fram kemur í hækkuðu kaupi. Ég þarf ekki annað en að minnast á verkfallið síðastl. vetur, og verður ekki með tölum talið, hve mikið tjón það var fyrir landið í heild. Yfirleitt hefir sú kauphækkun, sem fengizt hefir, aldrei vegið upp á móti því tjóni, sem verkföllin hafa leitt yfir atvinnulífið. Þetta er nú mín trú og sannfæring.
Í báðum þessum atriðum vil ég því mjög taka undir með hv. frsm. og telja ummæli hans réttmæt og sönn.