01.04.1930
Neðri deild: 68. fundur, 42. löggjafarþing.
Sjá dálk 2158 í B-deild Alþingistíðinda. (2878)
132. mál, Fiskveiðasjóður Íslands
Jóhann Jósefsson:
Hv. þm. Borgf. hefir nú tekið fram margt af því, sem ég vildi sagt hafa, en ég er, eins og kunnugt er, annar þeirra úr Sjálfstæðisflokknum, sem eiga sæti í sjútvn., og meðflm. að einu frv. um Fiskiveiðasjóð Íslands og frv. um rekstrarlánafélög fyrir bátaútveg og smáiðju, sem n. hefir haft til meðferðar og hliðsjónar við afgreiðslu þessa máls. Þess vegna fannst mér viðeigandi, að annarhvor okkar sjálfstæðismanna gæfi hv. d. skýringu á, hvað veldur því, að við höfum ekki haldið einvörðungu til streitu okkar frv., heldur fallizt á að bræða okkur saman við meiri hl. n. um það frv., sem hv. form. n. og hv. þm. V.-Ísf. fluttu.
Því veldur sú ástæða, að við hv. 2. þm. G.-K. höfum haft áður og höfum enn svo glöggt auga fyrir nauðsyn þess að efla
Fiskveiðasjóðinn, þannig að hann geti betur rækt sitt hlutverk, að við höfum viljað mikið á okkur leggja í því skyni að fá þessu framgengt.
Við 1. umr. Fiskveiðasjóðsfrv. frá hv. 1. þm. S.-M. og hv. þm. V.-Ísf. og þess frv. um aukaskatt á sjávarútveginn, sem flutt er í sambandi við það, lét ég þess getið, að mér þætti sú leið einkar óviðkunnanleg, að hnýta við þetta framfaraspor beinum skattaálögum á þennan atvinnuveg. Og enn verð ég að segja, að þeirri afstöðu okkar hv. 2. þm. G.-K., að við höfum samt sem áður gengið að nokkru leyti inn á till. hæstv. stj., um að þessi skattur yrði á lagður, veldur það sama og ég gat um áður: Hin brýna þörf, sem við vitum, að bátaútvegurinn víðsvegar um land hefir til stuðnings. Til þess að ná þessu markmiði höfum við viljað teygja okkur, eins og sýnilegt er af nál. á þskj. 370, svo langt til samkomulags, sem auðið væri.
Ég álít þess enga þörf að blanda mér inn í þær deilur, sem mér virðist hafa verið óþarft að vekja hér upp um verkföll. Hitt vil ég segja, að þótt margt í ræðu hv. frsm. væri réttmætt, þá finnst mér kenna þar ýmislegs, sem mundi orka tvímælis nokkurs. Það er víst og satt, að margir þeir, sem hafa flutt á mölina við sjóinn, eins og hann sagði, hafa a. m. k. stundum búið þar við skarðan hlut, en þess eru og mörg dæmi, að einmitt það, að dugandi menn hafa flutzt að sjávarsíðunni og tekið þátt í þeim atvinnurekstri, sem þar á sér stað, hefir orðið þeim gæfuvegur. Því býst ég ekki við, að neinn maður, sem eins og hv. frsm. ber glögg skil á framþróun atvinnuveganna, muni neita.
Hv. þm. sagði, að sveitirnar geymdu flest skilyrði þess að komast í sjálfstæða stöðu. Ekki skal ég um það deila. En benda vil ég á það, að við sjóinn eru líka skilyrði til þess að komast í sjálfstæða stöðu. En ef sveitirnar geyma þessa möguleika, þá hljóta enn að liggja margar hömlur á dugandi mönnum í sveitum, því að svo marga hefi ég hitt af framgjörnum mönnum, sem hafa sagt, að leiðin væri of erfið í sveitunum.
Þetta segi ég ekki til að vekja neinn meting í þessum efnum, en ég vil láta hvern landshluta njóta sannmælis.
Við lausn þessa máls er óþarfi að fara að vekja upp deilur eða reka hornin í nokkra stétt manna. Við höfum verið hér að mjög sáttfúsu verki um að koma upp umbótum fyrir smáútveginn.
Hæstv. forsrh. taldi það gleðja sig, að hér væri verið að koma á fót allmyndarlegri lánsstofnun fyrir bátaútveginn, og taldi víst, að þetta mál myndi ganga fram. Mér þykir vænt um að heyra þessi ummæli, sem staðfesta, að við, sem erum í minni hl. sjútvn., höfum gert rétt að ganga svo langt sem auðið var til samkomulags, og tek ég orð hæstv. ráðh. sem nokkurskonar fyrirheit í þessum efnum.
Ég vil segja það sama og hv. þm. Borgf. um áhrif endurreisnar Íslandsbanka og stofnun Útvegsbankans. Reynslan verður að skera úr því, að hve miklu leyti hinn endurreisti banki getur orðið við lánsfjárþörf bátaútvegsins, en ég vil játa í ljós þá ósk mína, að hæstv. stj. geri sitt til, að Útvegsbankinn sinni svo sem unnt er þeirri þörf um rekstrarlán, sem allir vita, að er fyrir hendi, og er sífellt að aukast.
Það var að mínu áliti rétt fram tekið hjá hv. þm. Borgf., að takmarkið fyrir smálestatölu þeirri, sem ætlazt er til, að aðallega sé lánað út á, er nokkuð lágt. Ég hafði velt því fyrir mér, hvort ekki væri rétt að breyta því og hækka tonnatöluna. Því að það er vitanlegt, að 35 smál. eru minni skip heldur en mörg þeirra, sem eru notuð hér við Faxaflóa. Um tíma var n. að hugsa um að binda þetta við sama mark og smáskipaprófréttindi, sem eru bundin við 60 tonna stærð. Og ég fyrir mitt leyti vildi styðja brtt. um nokkra rýmkun á þessu. Í því felst ekki nein skipun fyrir þá, sem fá lán, um að hafa skipin stærri. En nú er ekki laust við, að nokkrar hömlur séu lagðar á það, að bátar geti verið svo stórir, sem maður heyrir á sjómönnum, að er talið bezt hér á Faxaflóa og við Norðurland.
Að því er snertir sjóveðsákvæðin, lít ég á þá brtt., sem hér er komin inn, og sem við allir í n. erum sammála um, sem tilraun til að leysa þennan sjóveðságreining á þá lund, að aðiljar geti við unað. Auðvitað er það reynslan, sem sker úr, hvort þetta má takast. En um leið vil ég taka það fram, að ég geng inn á þessa breyt. með það eindregið fyrir augum, að stj. sjóðsins taki tillit til bátanna sem fulls veðs.
Ég þarf þá ekki sérstaklega, þar sem hv. þm. Borgf. hefir talað ítarlega um þetta mál, að eyða hér fleiri orðum að. Eins og kunnugt er, hefir á mörgum þingum staðið þref um, á hvern hátt Fiskveiðasjóðurinn yrði endurreistur, og nú hefir náðzt samkomulag um að koma þessari stofnun á fót. Þess vegna höfum við ekki haldið einungis fram okkar till., heldur tekið það, sem hægt var að fá með samkomulagi við hina flokkana, og bíðum þá betri tíma um hinn helming lausnar þessa máls. Hér er nefnilega ekki um að ræða skipulag til lausnar nema á stofnlánum Fiskiveiðasjóðsins. Hin hliðin, rekstrarlánahliðin, er þrátt fyrir þetta algerlega óleyst. Okkur, sem erum í minni hl. sjútvn., hefir alls ekki verið það ljúft að leggja okkar till. til hliðar; en það höfum við gert til samkomulags og með það fyrir augum, að fullkomin lausn fengist síðar á hinum helming þessa máls.
Ég er mjög ánægður yfir að sjá óskir okkar um eflingu Fiskveiðasjóðsins rætast, þær er við höfum borið fram nú á hverju þinginu eftir annað. Þessi sigur gefur mér vonir um, að síðari áfanginn muni líka vinnast, og að stefna okkar í þessu máli, að leysa lánsfjárþörf sjávarútvegsins bæði til stofnlána og rekstrarlána, muni ná samþykki þingins, áður en langt um líður.