24.02.1930
Efri deild: 33. fundur, 42. löggjafarþing.
Sjá dálk 334 í C-deild Alþingistíðinda. (772)
17. mál, kosningar til Alþingis
Frsm. meiri hl. (Ingvar Pálmason):
Þó að allshn. sé að vísu sammála um að fallast á það, að kjördagar skuli vera 2 við almennar þingkosningar, þá hefir hún nú ekki orðið að öllu leyti sammála um þetta frv. Það, sem á milli ber, er, að hv. minni hl. vill gera breytinguna nokkru víðtækari en frv. fer fram á, en meiri hl. getur ekki fallizt á það.
Ég geri ráð fyrir, að hv. minni hl. lýsi afstöðu sinni og geri grein fyrir ágreiningnum frá sinni hlið og get því látið bíða að lýsa afstöðu meiri hl. í því atriði þangað til hann er búinn að tala. Við í meiri hl. teljum nauðsynlegt að gera nokkrar breyt. á kosningalögunum í sambandi við þetta frv., ef það verður að lögum.
1. brtt. okkar er við 18. gr. kosningalaganna og er þess efnis, að kveða skýrar á um en lögin gera, að til framboðs við almennar kosningar megi enginn gefa kost á sér í fleirum en einu kjördæmi við kosningar, sem fram eiga að fara á sama kjördegi. En þegar kjördagar eru 2, þá teljum við ekki rétt að banna mönnum að bjóða sig fram til þings á síðara kjördegi, þó þeir hafi verið í framboði fyrra kjördaginn og ekki náð kosningu. Þetta er í fullu samræmi við það, að maður, sem gefur kost á sér til landskjörs og ekki nær kosningu, getur nú samkvæmt lögum boðið sig fram við kjördæmakosningar. Við teljum sjálfsagt, að þetta sé tekið skýrt fram í lögunum, og leggjum því til, að orðalagi í fjórðu málsgr. 18. gr. verði breytt eins og farið er fram á í 1. brtt. okkar a-lið á þskj. 127.
Í b-lið 1. brtt. okkar á sama þskj. er ekki annað fólgið en það, að okkur fannst rétt að taka upp í frv. alla 23. gr. gildandi kosningalaga, ef frv. verður samþ., því að þá er nauðsynlegt að breyta orðalagi allrar gr., sérstaklega 2. málsgr. Orðabreyt. frá gildandi kosningalögum er ekki önnur en sú, að í stað þess sem nú er sagt, að allar kosningar skuli gilda frá hinum lögskipaða kjördegi, þá er það nú kjördögum, og er það aðeins sjálfsögð orðabreyting.
Önnur brtt. okkar á þskj. 127 er annars efnis og leiðir ekki af þessu frv. beinlínis. Samkv. henni er það ákveðið, að kjörfund skuli setja fyrr í kaupstöðum en í sveitum. Eftir lögunum eiga allir kjörfundir að byrja kl. 12 á hádegi, en í brtt. okkar er stungið upp á því, að kjörfundir verði settir í kaupstöðum kl. 10 fyrir hádegi. Þar standa kjörfundir miklu lengur yfir en í sveitum, síðan hver hreppur er orðinn sérstök kjördeild, eða jafnvel skipt í fleiri kjördeildir, þá standa kosningar þar miklu skemur yfir en í kaupstöðunum. Við leggjum til, að í kaupstöðum byrji kosningarnar kl. 10 f. h. — 3. brtt. er eðlileg afleiðing af hinum, aðeins tilfærsla.
Ég sé ekki ástæðu til að fara fleiri orðum um brtt. meiri hl., né heldur um ágreininginn milli nefndarhlutanna, fyrr en hv. frsm. minni hl. hefir talað.