17.02.1930
Efri deild: 27. fundur, 42. löggjafarþing.
Sjá dálk 1197 í B-deild Alþingistíðinda. (970)
5. mál, sveitabankar
Jón Baldvinsson:
Ég hefi ekki gert nema eitt atriði að umtalsefni, sem sé brtt. mína á þskj. 112. Ég verð að segja, að ekki hefir komið neitt nýtt fram, hvorki frá hæstv. ráðh. né heldur hv. frsm., sem hafi breytt þeirri skoðun minni, að 2. málsl. 14. gr. eigi niður að falla. Þeir segja, að ákvæði málsl. sé trygging fyrir sveitabankana og fátæklingar fái þá frekar lán, en ég er hræddur um, að í hverri sveit verði það fyrirfram ákveðið, hversu mikið þeir fá. Ég hugsa, að fátækustu bændurnir þurfi að leita eitthvað annað, ef þeir vilja fá lán. Og mér skilst, að ákvæðið um forgangskröfur spilli fyrir lánstrausti þeirra annarsstaðar.
Með þessu frv., ef að lögum yrði, fellur niður sá grundvöllur, sem var fyrir lánum einstakra bænda hjá kaupmönnum eða kaupfélögum, svo að hætt er við, að þessir lánardrottnar þeirra gangi hart að beim, eftir að þeir hafa gengið í lánsfélögin. Þessi hlið veit beint að bændunum og hlýtur að valda þeim meiri eða minni örðugleikum.
Þá er það mjög viðsjárvert, að lausafjárveð sveitabankanna skuli eigi víkja fyrir forgangskröfum, eins og t. d. kaupgjaldi, í þrotabúi skuldunauts. Þó að þetta ákvæði komi að vísu ekki til greina almennt, heldur aðeins við þrotabú, sem t. d. getur komið upp vegna fráfalls hlutaðeiganda, er hér gengið á þann rétt verkalýðsins, sem með engu móti má rýra. Og þó að ég játi, að bændur standi yfirleitt í skilum við verkafólk sitt, geta þeir þó fallið frá eins og aðrir menn, og koma þá þessi óheillaákvæði frv. niður á þeim, sem hjá þeim hafa unnið, ef bú er tekið til gjaldþrotaskipta.
Um annað greinir okkur ekki á, mig og hv. frsm. Hann telur mig syndga á móti landbn. með því að greiða atkv. á móti annari brtt. n. Þó stendur í nál., að nm. hafi óbundnar hendur um brtt., ef fram komi, og tel ég mig því hafa fullan rétt til að greiða atkv. á móti ofannefndri brtt., þar sem ég flyt sjálfur brtt., sem gengur í gagnstæða átt.