07.04.1931
Neðri deild: 40. fundur, 43. löggjafarþing.
Sjá dálk 43 í C-deild Alþingistíðinda. (320)
123. mál, dragnótaveiðar
Flm. (Haraldur Guðmundsson) [óyfirl.]:
Það væri synd að segja, að þær viðtökur, sem þetta frv. hefir fengið hjá hv. tveim síðustu ræðumönnum, séu vonum betri.
Hv. þm. N.-Þ. andmælti því, að rétt væri, að fiskimenn víðsvegar teldu bann gegn dragnótaveiðinni okkur Íslendingum óhagstætt, en helt því aftur fram, að sjómenn væru yfirleitt fylgjandi banninu. Hann gat engin rök fært fyrir sínu mali, en var að reyna að vísa til nokkurra fundarsamþykkta, sem eru mjög óábyggilegar. En honum láðist að geta um samþykkt á fjölmennum fundi í Keflavík og sömuleiðis að segja frá þeirri afstöðu, sem Fiskifélag Íslands hefir tekið til frv. Hann gat ekki um það, að bæði samþykktin frá Keflavíkurfundinum og eins Fiskifélag Íslands var frv. mjög fylgjandi. Það er merkilegt, að hv. þm. skuli ekki taka meira mark á jafnvirðulegri stofnun og Fiskifélaginu, sem hann er nú, að ég hygg, talsvert við riðinn. (BSv: Já, ég er einn af stofnendum þess og hefi verið í því frá upphafi). Þá er merkilegt, að hv. þm. skuli gleyma sínu eigin félagi. (BSv: Félaginu hefir verið fremur illa stjórnað í seinni tíð). Það er einkennilegt, hvað hv. þm. er tryggur við þetta félag, sem er bæði illa stjórnað og hefir allt aðra stefnu en hann í þýðingarmiklum efnum. Vill ekki þm. reyna að bæta félagið? (BSv: Ég er að vinna að því að bæta félagið). Hv. þm. drap á mótmælafund gegn frv., er haldinn hefði verið á Húsavík, en þm. var undarlega fáorður um þann fund, og litur út fyrir, að honum hafi fundizt lítið vera á honum að græða. Ég skal einnig benda hv. þd. á samþykkt fundarins í Nesi í Norðfirði, sem hv. þm. minntist á, þar sem átti nú að hóa saman mótmælum gegn frv., en tókst ekki betur en það, að fundurinn einmitt samþ. áskorun til Alþingis um að lengja veiðitímann. Þá gat hv. þm. um öflug mótmæli, er samþ. höfðu verið á fundi í Skagafirði, sem haldinn hafði verið, er fréttist um þetta voðalega frv.
Mér er sagt, að til fundarins hafi verið stofnað með auglýsingu frá sýslumanni Skagfirðinga, og að í fundarbyrjun hafi verið lesið upp skeyti til sýslumannsins frá hv. þm. N.-Þ., sem var á þessa leið, eftir því sem mér hefir verið sagt:
„Haraldur Guðmundsson flytur frv. um víkkun dragnótaveiða. Friðunartíminn virðist miðaður við þann tíma, sem dönsk skip eru bundin við veiðar annarsstaðar. Sat sapienti. Ben. Sveinsson“.
Þetta er nú heimild Skagfirðinga í málinu. ég veit ekki, hvort þetta skeyti er samboðið virðingu hv. þm., en það er áreiðanlega ekki samboðið virðingu hv. þd. Hv. þm. virðist með skeytinu vera að gefa í skyn, að með frv. sé gerð tilraun til þess að svíkja landsfólkið, og sjá allir af því, hversu ábyggileg heimild skeytið er, enda tókst nú ekki betur með þann umrædda fund á Sauðárkróki en það, að öllum þorra fundarmanna þótti málið svo illa upplyst, að þeir neituðu að taka afstöðu til þess, og greiddu því ekki nema sárafáir atkv. á fundinum. Það er því von, þótt hv. þm. sé upp með sér af árangrinum. En hann huggar sig líklega við gamla málsháttinn, að betra sé að veifa röngu tré en öngu.
Ég vil skjóta hér inn í nokkru, sem ég gleymdi að svara hv. 1. þm. S.-M. Hann var að tala um, að frv. færi fram á, að veiðitíminn yrði lengdur um 2 mánuði að sumrinu til, en þetta er algerlega rangt hjá honum. (SvÓ: Ég nefndi aðeins einn mánuð). Hv. þm. talaði um tvo mánuði, bæði júlí og ágúst, en ef hann vildi lesa frv. betur, þá getur hann séð, að þar er einmitt tekið fram, að friðunartíminn standi til 31. júlí ár hvert. Í sambandi við mótmæli Skagfirðinga gegn frv. vildi ég hinsvegar láta í ljós þá skoðun, að heppilegast mundi vera fyrir þá, að veiðitíminn yrði lengdur. Þá mundi ekki lengi á því standa, að bátaeigendur þar fengju sér dragnætur, og þrátt fyrir álit hv. þm. N.- Þ. er ég ekki í miklum vafa um, að Íslendingar stæðu Dönum fyllilega á sporði í þeirri veiðigrein.
Hv. þm. helt því fram, að ekki mætti rýmka veiðiheimildina fyrr en eftir 10–12 ár, þegar veiðiheimild Dana og Færeyinga væri útrunnin. Þetta lítur í fljótu bragði ekki svo illa út, ef hv. þm. hefði ekki verið svo seinheppinn að koma í því sambandi fram með rök, er mæla einmitt með því að rýmka veiðitímann. Hann hélt því fram, að kolinn hér við land færi smækkandi og að hann væri að minnka. Ef þetta er rétt, þá sýnist það vafamál út af fyrir sig, hvort þetta einmitt gefi ekki næga ástæðu til þess að lengja veiðitímann, því að ekki sé eftir miklu að biða. Nú eru það útlendingar svo að segja einir, sem hafa not af þessari veiði, en þegar við kæmum til skjalanna eftir 10–12 ár, þá væri kolinn að mestu uppétinn.
Ég held, að það séu engar skýrslur til um það, hve mikið af kola þeim, sem veiddur er hér við land, er veitt innan landhelginnar, en það er alveg vist, að það er aðeins lítill hluti, og þar af leiðandi mundi það hafa lítil áhrif í þessu efni, hvort veiðitíminn innan landhelginnar væri lengri eða skemmri.
Til þess að vernda kolastofninn og halda honum við eru ákvæði gildandi laga ekki nægileg, eins og hv. þm. sjálfur viðurkenndi. Til þess þarf allt aðrar ráðstafanir, svo sem klakstarfsemi á þeim stöðum, sem því verður við komið, ákvæði um stærð möskva o. fl. o. fl.
Hv. þm. fann það dragnótaveiðinni til foráttu, að með þeirri aðferð veiddust fleiri fisktegundir en kolinn, svo sem smáluða. Þetta tel ég einmitt kost. Aðalmótbára hans gegn frv. var sú, að Íslendingar væru ekki eins lagnir og útlendingar við þessa veiði og mundu því bera minna hlut frá borði. Þetta er hreinasta vitleysa. Reynslan hefir sýnt það, að þeir eru útlendingum a. m. k. jafnslyngir í þeim veiðiaðferðum, sem þeir hafa lært.
Þær veiðiaðferðir, sem Íslendingar kunna ekki, verða þeir auðvitað að læra. Skúli fógeti fékk á sínum tíma útlenda sjómenn til þess að kenna Íslendingum nýjar veiðiaðferðir. Íslendingar verða vitanlega að sætta sig við það, að útlendingar séu þeim slyngari þangað til þeir eru búnir að læra veiðiaðferðirnar af útlendingum.
Það er ekki eðlilegt, að smábátar hafi enn sinnt mikið þessum veiðum eða keypt veiðarfæri, meðan veiðitíminn er svo stuttur sem nú er. Ef hann væri aftur á móti lengri á hverju ári, svo hann yrði t. d. 7 mánuðir, þá mundu þessi veiðarfæri óðara verða keypt og menn komast upp á að nota þau. ég vil taka hér fram eitt atriði, sem ég gleymdi að geta um í fyrstu ræðu minni, sem mælir ekki alllítið með frv. Það er alkunnugt, að veiðarfærakostnaður við línuveiðaraútgerðina er svo gríðarhár, að til stórvandræða horfir, og það lítur helzt út fyrir, að hann ætli að sliga útgerðina, ef ekki verður unnt að draga úr honum með einhverju móti. Dragnót er miklu ódýrara veiðarfæri í rekstri heldur en línan, og er af því sýnt, hvaða áhrif það hefði á útgerðarkostnaðinn að taka upp dragnót í stað línu.
Hv. þm. var að tala um friðun Faxaflóa fyrir botnvörpuveiðum í sambandi við þetta mal. Ég sé ekki, hvað það kemur þessu máli við. Ríkisstj. mun hafa eitthvað þreifað fyrir sér í því efni, eftir því sem upplýst hefir verið hér í d., þó ekki sé útlit fyrir mikinn árangur af því. En að þetta komi frv. við, er fjarstæða.
Hv. þm. talaði eins og honum þætti það firn og endemi, að Íslendingar skyldu hugsa svo hátt að keppa við „stórþjóðirnar“ í kolaveiðum hér við land. Mér finnst það engin fásinna að ætla, að Íslendingar geti sýnt sama dugnað eða meiri í veiðiskap og fiskimenn stórþjóðanna. ég veit ekki betur en að reynslan hafi einmitt sannað, að íslenzkir fiskimenn eru yfirleitt miklu fengsælli en erlendir sjómenn, er sækja á miðin við Íslandsstrendur. Og ég tel hreinustu fásinnu að ætla, að íslenzkir fiskimenn geti ekki lært að hagnýta sér dragnót og veiða kola alveg eins og þeir hafa lært að nota net, línu og botnvörpu og skara fram úr öðrum í þorskveiðunum. Annars skildi ég ekki vei hvaða „stórþjóðir“ hv. þm. átti við. Mér er ekki kunnugt um, að aðrar þjóðir geti að lögum keppt við okkur í dragnótaveiðum innan landhelgi en Danir og Færeyingar. En Færeyingar hafa ekki talizt stórþjóð til þessa.
Ræðkafli hv. þm. um það, hvernig verða myndi útlits á miðum hér við land, ef frv. þetta yrði samþ., bar fremur vott um skáldlega andagift en skynsamlega athygli. Spádómur hans um það, að þá myndi sífellt verða fullt af útlendum skipum við veiðar í logni og sólskini inni á fjörðum og víkum við strendur landsins, þar sem þeir myndu ausa upp dýrmætum kola og græða stórfé, meðan vesalings íslendingarnir yrðu að hafast við á sínum fleytum úti á djúpmiðum í þoku, hafís, illviðrum og hverskonar háska — og ekkert hafa upp úr sér fyrir stritið og hættuna — er vægast sagt ekkert annað en fávíslegt bull og vitleysa. — Hví skyldu Íslendingar ekki vilja veiða kolann í logninu?
Rétt er það hjá hv. þm., að við Íslendingar þurfum að greiða útflutningsgjald af okkar fiski. En það verða útlendingar líka að gera, ef þeir leggja aflann í land. Annars munar þetta ekki miklu. Útflutningsgjaldið er ennþá ekki nema 11/2 eða 13/4%.
Aðalatriðið er þetta: Eigum við að sitja hjá og hafast ekki að meðan útlendingar ausa upp milljóna króna virði af kola hér við bæjardyrnar hjá okkur sjálfum, eða eigum við að reyna að hafa eitthvert gagn af þessum dýra og auðsótta fiski sjálfir.