09.04.1931
Neðri deild: 42. fundur, 43. löggjafarþing.
Sjá dálk 103 í C-deild Alþingistíðinda. (363)
89. mál, stækkun lögsagnarumdæmis Reykjavíkur
Ólafur Thors:
Hv. 2. þm. Reykv. hefir litlu andmælt af því, sem ég hefi sagt um þetta mál. Mér þykir leitt, að hann skuli enga aðra eðlilega ástæðu sjá fyrir rökum mínum gegn frv. heldur en þá, að hann heldur mig eiga lóðarspildu suður í Skildinganesi, sem hann að vísu veit ekkert um. En þótt svo væri, væri engin ástæða til þess fyrir mig að vinna á móti frv. fyrir það. Lóðareigendur þarna suður frá geta einmitt vel sætt sig við, að Skildinganes sé innlimað Rvík. Það eru aðrir, sem þar hafa hagsmuna að gæta, þeir hreppsbúar, sem eftir verða í Seltjarnarneshreppi, þegar búið er að svipta hann miklum hluta af gjaldendunum.
Þá er það hugsunarvilla hjá hv. þm., að undirskriftir þær, sem hann flaggar með, séu nokkur sönnun fyrir því, að Skildinganesbúar mundu samþykkja að sameinast Rvík, ef þorpið yrði sérstakur hreppur. Það hefir ekki nema íbúanna skrifað undir þetta áskorunarskjal. (HV: Eru engin börn þar?). Ég held það sé nú eitthvað af börnum á þessu skjali. A. m. k. rakst ég þar á tvo 16 ára unglinga, og margir eru þar á aldrinum 18 til 20 ára.
Hv. 3. þm. Reykv. var að tala um, að þm., bæði ég og aðrir, skiptu oft um skoðun á einstökum málum. Ég vona, að það sé rétt hjá honum, að ég hafi einhverntíma skipt um skoðun á máli vegna nýrra upplýsinga eða breyttra ástæðna, því að slíkt tel ég hverjum manni til heiðurs. Það er alls ekki heiður að því að halda alltaf fast við upphaflega afstöðu, þótt hún reynist röng, af hræðslu við að vera kallaður hringlandi.
En það mál, sem hér er um að ræða, er þess eðlis, að engin ástæða er til að ætla, að hv. þm. breyti um skoðun á því. Hér er um að ræða, hvort setja eigi nýja takmörkun fyrir sjálfsákvörðunarrétti sveitarfélags í mikilsvarðandi hagsmuna- og mannréttindamálum. Þingið 1927 setti skýr ákvæði um það, að sveitarfélög skyldu hafa rétt til ákvarðana um slík efni. Þetta er svo stórt atriði, að það snertir grundvallarskoðanir manna á sama hátt eins og t. d., hvort menn álíta, að hefta eigi framtak einstaklinganna. Til slíkra stefnuatriða taka menn afstöðu í eitt skipti fyrir öll. Hefi ég því fulla ástæðu til að vænta þess, að hv. þm. standi fast við fyrri skoðun sína á þessu máli.
Ég tel það engu máli skipta, hvort það er rétt hjá hv. þm., að íbúar húsanna á Þormóðsstöðum séu allir sammála húsbændunum um þetta mál. Sem betur fer, eru nú ekki lengur þeir tímar, að konur og hjú séu það húsbændunum í skoðunum, og eru því undirskriftir húsráðenda á Þormóðsstöðum ekki nein sönnun um vilja hins heimilisfólksins.
Hv. 3. þm. Reykv. var með fullyrðingar um það, að Seltjarnarneshreppsbúar vildu margir losna við þennan skika, sem um er að ræða. Þetta er misskilningur, enda væri það harla óeðlilegt, þar sem íbúar „skikans“ bera 70% af gjöldum hreppsins. Árið sem leið greiddu þeir 23600 kr. í útsvör. Eðlilegra væri, að lóðareigendur þar vildu sameina þorpið Rvík, en ekki þeir, sem eftir eiga að sitja með sárt enni. Þegar búið er að taka af hreppnum þann hlutann, sem borið hefir uppi fjárhag hans.
Ég skal að endingu láta þess getið, að ég tel það ekkert óeðlilegt, þó þessi hluti Seltjarnarneshrepps væri sameinaður Rvík. Það má ekki skilja orð mín svo, að ég telji það nokkra goðgá, þótt um það sé talað. Ef hreppurinn vildi semja um þetta við Rvík af frjálsum vilja, mundi ég alls ekki vinna á móti því. En ég tel mjög óeðlilegt, að Alþingi skyldi þessa aðilja til samninga, eða láti taka hluta af hreppnum að honum nauðugum handa Rvík. Alþingi hefir sjálft sett reglur um, hvaða kringumstæður þurfi að vera fyrir hendi til þess að ákvarðanir megi taka um að breyta hreppatakmörkum, og þær kringumstæður eru ekki fyrir hendi hér.