12.03.1931
Neðri deild: 22. fundur, 43. löggjafarþing.
Sjá dálk 512 í C-deild Alþingistíðinda. (931)
27. mál, kirkjur
Frsm. (Magnús Torfason):
Þar sem baðir hv. andmælendur mínir eru nú dauðir, mun ég fara mjúkum höndum um þá. Hv. 2. þm. Reykv. skrifaði undir nál. með fyrirvara, svo að orð hans um það, að ég hafi komið með brtt. gegn hans vilja, eru ekki rétt. Að ég hafi komið með þær án hans vitundar, er heldur ekki rétt. Um báðar till. var sérstaklega talað, áður en hann skrifaði undir. Hv. þm. fellst þá á að skrifa undir með fyrirvara, sem einmitt gilti þessar brtt. hans.
Um stærð kirknanna má lengi deila. N. vildi tiltaka 1/3 sem ákvæði, er væri miðað við. Hv. 1. þm. Reykv. vildi skýra þetta ákvæði svo, að eftir því gætu kirkjurnar orðið óendanlega litlar. En með sama rétti mætti segja, að eftir frv. gætu þær orðið óendanlega stórar. Samkv. talnafræðinni er hægt að segja, að fyrir ofan og neðan 1/3 sé jafnmikil óendanleg stærð. En n. hefir nú gengið ú frá því í till. sínum, að málum kirkjunnar væri stjórnað af mönnum með fullu viti. En það er helzt að heyra, að hv. þm. geri ráð fyrir því, að allir, sem við malefni kirkjunnar fast, séu fábjánar. Ég veit ekki, hver reynsla hans kann að vera í þessum efnum. Ég lít svo á, að fyrir Reykjavík hafi þetta enga þýðingu. Það nær engri átt, að með einu striki sé hægt að ráða fram úr slíku stórmali sem kirkjubygging í Reykjavík er. Til þess þarf alveg sérstakt samkomulag. Ég fyrir mitt leyti vil á sínum tíma styðja að því, að hér verði reist miklu veglegri dómkirkja en sú, sem nú er. Ég get undirstrikað það, sem hv. 1. þm. Skagf. sagði um þetta, að stærð kirkna ætti að vera nálægt því hámarki, sem n. stingur upp á, nema þegar sérstaklega stendur á. —
Ég skal ekki neitt fara út í kirkjusókn manna. það er ekki enn vitað, hver áhrif útvarpið kann að hafa í því efni. Er því ekki víst, hversu hörð ákvæði ber að gera um stærð kirkna, en ég held fast við það sem stendur í nál.
Hv. 1. þm. Reykv. hneykslaðist á því, að ég taldi kirkjuferðir til skemmtana. Hv. þm. var nú sjálfur talinn skemmtilegur prestur, meðan hann var á Ísafirði. Ég held, að í því sé ekki fólgið neitt last. Ég taldi hann einn af góðprestum þessa lands. Og ég veit, að mörgu gömlu fólki þótti „skemmtun“ að því að tala við prestinn sinn um salarheill sína. En það veit ég, að nú draga ýmsar aðrar skemmtanir úr kirkjusókn manna í sveitum landsins.
Yfirleitt held ég, að það sé varhugavert að setja ákvæði í frv. um það, að kirkjurnar séu svo og svo stórar, því að það væri ekki ómögulegt, að það yrði til þess að flæma menn úr þjóðkirkjunni: Mér er t. d. kunnugt um, að nýlega var reist steinkirkja í sveit einni, sem varð svo dýr, að bændurnir urðu að taka á sig stórar byrðar umfram hin venjulegu kirkjugjöld. Guðsorð er vitanlega gott í kirkju, en það er líka og ekki síður gott og gagnlegt, þótt hlýtt sé á það viðar en í kirkjum, sérstaklega þegar þess er gætt, að kirkjugöngur eru miklum örðugleikum bundnar í okkar strjálbýla, vegalitla og óveðrasama landi.
Ég sé ekki ástæðu til þess að fjölyrða frekar um þetta; ég leyfi mér að mæla með till. n. og vænti þess, að þær verði samþ.
Mig vantar hv. 2. þm. Reykv. í deildina. Ef hann vildi taka aftur till. sína til 3. umr., þá væri ég fús til að stuðla að því, að 2. brtt. n. verði tekin aftur til 3. umr., til þess að forðast misklíð um a-lið hennar. (MG: Hann hefir lýst yfir því við hæstv. dómsmrh., að hann vilji taka brtt. sína aftur). Jæja, en það þarf að fá yfirlýsingu hans um það hér í hv. deild.