10.08.1931
Efri deild: 25. fundur, 44. löggjafarþing.
Sjá dálk 357 í B-deild Alþingistíðinda. (213)
1. mál, fjárlög 1932
Bjarni Snæbjörnsson [óyfirl.]:
Ég get ekki stillt mig um að segja nokkur orð út af því, sem hv. 5. landsk. beindi til læknanna í ræðu sinni. Það er nú eins og allir vita, að það hefir sömu áhrif á þenna hv. þm. eins og að veifa rauðri dulu framan í naut, þegar læknar eru nefndir. Hann hefir nú líka sjálfur fengið að kenna á því, því að hann hefir verið dæmdur fyrir dómstólunum fyrir árásir sínar á lækna, en mér vitanlega hefir hann ekki getað fengið neina lækna dæmda fyrir þær sakir, sem hann hefir borið á þá.
Svo er rétt, að ég víki fyrst að því, sem hv. þm. endaði á. Hann sagði, að vissar framkvæmdir læknanna hefðu orðið þjóðhættulegar, ef þær hefðu náð fram að ganga. Hann taldi, að þeir hefðu framið glæpsamlegt athæfi og hóf réttarrannsókn út af því á sínum tíma, sem kunnugt er, og kallaði mig, eins og marga aðra, á þann vettvang, til þess að gefa þar skýrslur um, hvað ég hefði misbrotið. Og svo lætur hann sitja við það — og við það situr enn að gefa út stutt yfirlit frá rannsóknardómaranum um þessa réttarrannsókn, en lætur ekki höfða neitt mál út af henni, Svo segir hann hér í hv. þd., að læknar hafi framið glæpsamlegt athæfi. Ég get ekki skilið, að fyrrv. dómsmrh. skuli leyfa sér að láta annað eins út úr sér í þd.
Svo kemur hv. þm. hér með eina Gróusögu úr Hafnarfirði, eins og hann er vanur. Hann er sem sé vanur að fara eftir Gróusögum, þegar hann er að tala um einhver mál. Hann byrjar hér á einni slíkri Gróusögu í sambandi við einhvern mann, sem hann þykist hafa talað við úr Hafnarfirði, og sem hann segir, að segist hafa haft 1600–2000 króna árstekjur til að framfleyta með konu og sex börnum, og samt haslazt frá sveit. Ég verð nú að segja það, að þó ég álíti Hafnarf. góðan stað, þá fæ ég ekki skilið, hvernig nokkur maður fer að baslast frá sveit með 1600–1800 króna árstekjum og hafa sex börn. En hv. þm. er nú vanur að taka það, sem bezt „passar í kramið“ í það og það skiptið. Og þetta hefir nú „passað í kramið“ í þetta sinn, og hv. þm. er þá ekki vanur að fara svo nákvæmlega með tölur.
En þungamiðjan í ræðu hv. þm. var það, að því er eiginlega virtist, að h. u. b. allur berklavarnakostnaðurinn gengi til lækna. Þetta er skýrt tekið fram í grein, sem fyrrv. dómsmrh. skrifaði og birti í Tímanum, þar sem sagt er um einn nafngreindan lækni, að hann hafi tekið 10 krónur á dag fyrir læknishjálp. Þetta var hv. þm. dæmdur fyrir þá, svo maður hefði getað búizt við, að hann færi ekki að koma aftur með þetta. En þessu er í raun og veru svoleiðis varið, að 1/12 eða 1/14 hluti af berklavarnakostnaðinum fer til lækna, hitt fer til sjúkrahúsanna og til lyfja — og þetta fyrir utan ljóslækningar. Hv. þm. geta því séð, hvernig þetta stendur í hvert skipti, þegar þeir vita, að 1/14 hluti, fyrir utan ljóslækningar, eins og ég sagði áður, gengur til lækna.
Svo talaði sami hv. þm. um það, að ef læknar álitu sig ofurliði borna í þessu máli, gætu þeir leitað til dómstólanna um það, og mundu þar vafalaust fá leiðréttingu á því, ef þeir hefðu á réttu að standa.
Það var nú svo, bæði um læknana og sjúkrahúsin, eða a. m. k. sjúkrahúsið í Hafnarfirði, sem mér er kunnugt um, að hvorki mér né því datt í hug að fara til dómstólana með þetta mál. Það er svo sem auðvitað, að ef ríkissjóður neitar að borga þennan kostnað, þá lendir hann á viðkomandi sýslu- eða bæjarfélagi.
En annað mál er það, að ég gerði það, sem ég gat, til að fá samninga um þetta og vonaði, að af samningum gæti orðið, og frá hendi héraðslæknisins á Ísafirði, Vilmundar Jónssonar, núv. hv. þm. Ísaf., var þetta einnig reynt. Hvor okkar fyrir sig fór þess á leit að fá samninga um þetta. — Við reyndum hvor í sínu lagi að fá þessu kippt í lag. Ég sýndi fram á það, að það væri sitt hvað, að hafa fullkomið sjúkrahús á staðnum, eða geta aðeins veitt læknishjálp og ekkert annað. En á öðru sjúkrahúsinu a. m. k., sjúkrahúsinu á Ísafirði, var allt fullkomið, ljóslækningaáhöld og allt, og því ekki hægt að hafa það undir sama númeri og þau sjúkrahús, þar sem allt er ófullkomið. En það fékkst ekki nein lagfæring á þessu að neinu leyti. Dómsmrh. sagði þá við mig: „Ég vil engan „skala“ hafa í þessu efni; mér stendur nákvæmlega á sama, hvað fullkomin sjúkrahúsin eru og hvað þau hafa að bjóða“. Ef þetta er sanngirni, þá veit ég ekki, hvað er ósanngirni.
Ég segi fyrir mig, að ég býst ekki við, að þó hv. 5. landsk. sé allur af vilja gerður, og þó hann sem dómsmrh. hafi haft töluvert að segja, geti hann borið mér á brýn, að ég hafi nokkurntíma komið með of háa reikninga eða reynt að gera mér ríkissjóð að féþúfu. Og enda þótt hv. þm. hafi verið að tala um ljóslækningar, þá kemur mér það ekki við. Ég hafði þær að vísu á hendi, en alveg án þess að fá nokkurt endurgjald fyrir það.
En það, sem hér er verið að tala um, er ekki það vald, sem hv. 5. landsk. þykist hafa, heldur hitt, að hann heldur, að hann sé „specialisti“ í hvaða grein, sem er, þó hann þekki ekki nokkurn skapaðan hlut til hennar. Hann segir, að læknar hafi verið að „humbugisera“ með ljósin. Hvernig leyfir þessi hv. þm. sér að segja annað eins og þetta, maður, sem enga þekkingu hefir á þessu, um t. d. héraðslækninn á Ísafirði, að hann hafi verið að „humbugisera“ með ljósin. En ég vil nú benda þessum hv. þm. á það, að ef hann hefði viljað fara eftir ráðum „specialista“ í þessum efnum, þá átti hann að fara eftir umsögn dr. Claessens, en ekki eftir umsögn landlæknis, sem öllum var vitanlegt, að var um þessar mundir í vösum dómsmrh.
En það vill nú svo vel til, að um sama leyti og landlæknir var í Englandi að kynna sér berklamálin, til að undirbúa þessa umsögn, sem hann lét frá sér fara og farið var eftir, var annar velmetinn læknir einnig í þessu sama landi og heimsótti þessa sömu staði, og ég veit, að hv. 5. landsk. er kunnugt um, að það kom bréf frá honum til ráðuneytisins, þar sem gerðar voru till., sem fóru í þveröfuga átt við till. landlæknis. (JónasJ: Það bréf kom aldrei til mín). Það bréf kom þangað frá héraðslækninum á Ísafirði og hlýtur að vera í ráðuneytinu.
Ég get ennfremur upplýst það, að það er skuldlaus skoðun sérfræðingsins í þessu máli, dr. Gunnlaugs Claessens, að þær almennu ljóslækningar séu ekki svo vandasamar, að það geri mikinn mun, hver framkvæmir þær, heldur liggi munurinn aðallega í því, hvernig ljósin séu. Þess vegna er það svo, að þessar ljóslækningar eru yfirleitt til mikilla bóta. Og þó hv. 5. landsk. sé að fárast um, að ýmsir fáráðlingar hafi orðið til að borga þessar ljóslækningar, þá get ég sagt honum það, að það eru ekki svo miklir fáráðlingar, sem það hafa gert; það eru áreiðanlega eins vel viti bornir menn og hv. 5. landsk. En hitt þarf enginn að ætla, að þessar lækningar eða kostnaðurinn við þær hafi minnkað; hann hefir aðeins flutzt yfir á aðrar herðar. Það er eini munurinn, og enginn annar. Og því er það, að ég vil ennþá einu sinni vekja athygli á því, að þó kannske megi segja, að landsstj. hafi sparað eitthvað þennan kostnað, þá hefir hún lagt það á fátæklinga, sem ekki geta undir því risið að borga þennan kostnað, og verða því að leita á náðir hreppa og bæja til að fá hann greiddan. Og eins og allir vita, er ekki hægt að krefja þá aðila um greiðslu á þessu, nema sem sveitarstyrk. Og um leið og þingið álítur þetta rétta stefnu, er það að þverbrjóta berklavarnalögin.