30.07.1931
Efri deild: 16. fundur, 44. löggjafarþing.
Sjá dálk 729 í B-deild Alþingistíðinda. (511)
5. mál, verðtollur
Jón Baldvinsson:
Þegar þetta frv. var samþ. á þingi 1928, lögðum við Alþýðuflokksmennirnir ekki mikið til málanna, en hinir tveir aðalflokkarnir voru sammála um að samþykkja lög um verðtollinn. Hinsvegar samþykktum við með Framsókn vörutollinn gegn því, að tollurinn lækkaði á nauðsynjavörum, sem almenningur kaupir mest, að því er aukningunni svaraði, og nefnd yrði skipuð til að endurskoða og koma með till. um breyt. á skattalöggjöfinni yfirleitt. Skipun nefndar í skattamálin var orðin hin fyllstu nauðsyn, til að koma skipulagi á þau mál. Því að flest eða allt, sem í lögum var um þau efni, voru bráðabirgðalög, sem framlengd voru frá þingi til þings.
Nefnd þessi kom með frv. fyrir síðasta Alþ., en nm. voru ekki allir sammála. Fulltrúar Framsóknar- og Sjálfstæðisflokksins voru sammála. Halldór Stefánsson og Magnús Guðmundsson báru fram frv. sameiginlega um að fella niður vörutollinn. Var það komið til þessarar hv. d., en mætti hér mótspyrnu af hv. 1. þm. G.-K., sem mun hafa komið til af tryggð hans við vörutollinn. En þessir tveir flokkar voru sammála í öllum meginatriðum um lausn þessara mála, en við Alþýðuflokksmenn vorum einir á móti. Nú fór svo, að þetta frv. varð ekki útrætt sökum þingrofsins. Þess vegna á nú að framlengja gömlu verðtollslögin um nokkur ár. Í skattamálunum situr allt við hið sama og áður. Það, sem átti að vera til bráðabirgða, er framlengt frá ári til árs.
Það er augljóst mál, sem hv. 1. landsk. drap á, að slíkur verðtollur sem þetta er stór liður í því að viðhalda dýrtíðinni í landinu. Nú skyldi maður ætla, að Framsóknarflokkurinn, sem mest hefir talað um dýrtíðina hér í Reykjavík, vildi að því vinna að fella niður eitthvað af því, sem heldur uppi dýrtíðinni. En það er síður en svo. Það á að viðhalda dýrtíðinni með háum tollum. En það verður vafalaust haldið áfram að tala um dýrtíðina í Reykjavík og að enginn geri neitt til að afstýra henni.
15% verðtollur á vefnaðarvöru, sem er mikil nauðsynjavara, hlýtur að auka mjög útgjöld fólks til vefnaðarvörukaupa, því að þar kemur ekki aðeins til greina grunnskatturinn, heldur einnig álagningin á þennan toll, svo að verðhækkunin nemur 20–30% af flestri vefnaðarvöru. Og þar sem þetta einnig kemur niður á ýmsar aðrar vörutegundir, sem nauðsynlegar eru almenningi, þá get ég þegar lýst því yfir skýrt og skorinort, að ég sé mér ekki fært annað en að greiða atkv. á móti frv., og sömuleiðis á móti fyrri brtt. hv. 1. landsk. um framlengingu verðtollsins til ársloka 1932. En að séðri þeirri atkvgr. mun ég greiða atkv. með síðari brtt. hv. 1. landsk., til þess þó síðan að greiða atkv. á móti frv. sjálfu.
Þessi tollur gaf ríkissjóði á árinu 1929 yfir 2 millj. króna, en í fjárl. var hann ekki áætlaður nema 1 millj. 325 þús. Svona mikið fór þessi liður fram úr áætlun. En þetta var eitt af því, sem stj. eyddi utan við landslög og rétt, og sem hún fékk í hendur fyrir of gætilega áætlun á tekjulið fjárl.
Ég þykist ekki þurfa að skýra það nánar, hvers vegna ég er á móti þeirri skattamálastefnu, sem kemur fram í þessu frv. Ég tel rétt, að tekjur ríkissjóðs séu teknar á annan og réttlátari hátt. Þetta er ekkert annað en nefskattur, sem allir greiða jafnt, fátækir og ríkir, með kaupum á nauðsynjavörum. Það er ekki hægt að færa rétt rök fyrir þessu máli, þótt Framsóknar- og Sjálfstæðisflokkurinn séu sammála um að verja það, þrátt fyrir það augljósa ranglæti, sem fram í því kemur.
Rétt í þessu er hv. 5. landsk. að koma inn í hv. d. Hann hefir manna mest talað um dýrtíðina í Reykjavík og talið sjálfan sig manna sjálfsagðastan til að bæta úr henni. Um daginn lenti hann í deilum hér í d. við hv. 1. þm. Reykv. og sagði þá, að hann teldi hv. 1. og hv. 4. þm. Reykv. mjög óheppilega þm. fyrir Reykjavík. Um það er ég honum alveg sammála. Og ég skil vel, hvernig á því stóð, að hann studdi kosningu hv. 1. þm. Reykv. 1927. Það var einn liðurinn í því starfi hans að gera Reykjavík eitthvað til bölvunar, — það sama og fram kom í mótstöðu hans gegn Sogsvirkjuninni og fleiri velferðarmálum bæjarins, sem hann hefir staðið í móti. Við þessa umr. vildi ég játa koma fram þetta umtal hans um dýrtíðina og hvað flokkur hans hefir gert til að bæta úr henni.