19.05.1932
Neðri deild: 78. fundur, 45. löggjafarþing.
Sjá dálk 697 í B-deild Alþingistíðinda. (283)
3. mál, landsreikningar 1930
Magnús Guðmundsson:
Ég get verið stuttorður í þetta skipti, því ég hefi litlu að svara.
Hv. frsm. meiri hl. virtist undrast það, að við værum hér að tala um hluti, sem væru skjalfestir, og fannst það hreinn óþarfi að vera að nefna það hér, sem væri skjalfest. Ég veit ekki betur en að við séum hér alltaf að tala um skjalfesta hluti og að allt þingið fari einmitt í það að tala um það, sem skjalfest er í þingskjölunum. Allt tal okkar er einmitt um það, sem er skjalfest í skjölum, sem við höfum fyrir framan okkur. Það, sem við erum að „kritisera“ eða maela með, það er allt skjalfest. Ef fara ætti eftir þessari reglu hv. frsm. meiri hl., þá mundum við ekki segja hér eitt orð, heldur bara láta standa við það, sem skjalfest er, og greiða svo atkv. um það þegjandi.
Annars varði hv. frsm. stj. heldur linlega í þeim atriðum, sem hann var að tala um, og tók oft fram, að hann ætlaði að segja um þau fáein orð frá öðru sjónarmiði, án þess að hann vildi mótmæla því, sem um þau væri búið að segja af halfu andstæðinganna. Ég verð því að segja, að ég hefði ekki getað kosið mér betri andstæðing. Ég veit líka, að hv. þm. er sjálfur mjög aðgætinn um fé og vill, að vel sé með það farið, og að honum er það því mjög nauðugt að gefa stj. skilyrðislausa kvittun fyrir þessum reikningsskilum, þó hann verði að gera það. Og hvað sem hann segir um það; þá veit ég að það er svo.
Hann nefndi það, að á árinu 1926 hefði verið lagt fram talsvert til vega umfram það, sem veitt var til þeirra í fjárl. Þetta er alveg rétt; það var talsvert meira lagt til þeirra en veitt var, og tek ég fúslega á mig ábyrgð á því. En ég hefi heldur ekki átalið neitt — það var víst hv. 4. þm. Reykv., sem gerði það — þó þessi stj. hafi varið meira fé til vega en heimilað var.
En annars vil ég benda honum á, út af því, sem hann sagði, og var það sama svar, sem hann gaf í fyrra út af því; að greiðslur til vega hafi verið fluttar milli ara, að þetta hefir líka verið gert 1927, og að landsreikningurinn fyrir árið 1927 var saminn af hans eigin stj. Það er þess vegna nákvæmlega fylgt sömu reglu bæði árin, enda hefir þetta ekkert verið átalið í reikningnum fyrir 1927.
En þar sem hann nefnir, að ekki hafi verið veitt fé til að byggja fyrir í Fornahvammi, þá vil ég upplýsa það, að það var veitt 1927. En það stóð svo á, að það þurfti að kaupa jörðina 1926, og byrja á byggingunni þá, og þetta var með samþykki þingsins gert, og með þess samþykki fært á LR. fyrir árið 1927.
Um laun Keflavíkurlæknisins hefir hv. frsm. minni hl. talað. En ef því verður haldið áfram að borga honum hærri laun en lög leyfa, þá get ég ekki skilið, hvernig hv. frsm. meiri hl. fer að í þessu máli, þegar LR. kemur næst. Ætlar hann þá að leggja þetta sama til, að það megi við svo búið standa í þetta sinn, og svo ekkert að segja um, hvað eigi að gera í framtíðinni? Það þýðir þá það, að á meðan læknirinn lifir verða honum borguð laun sem eru 1500–2000 kr. hærri en lög mæla fyrir, að megi greiða honum hæst. Það getur þá verið orðin álitleg fúlga, ef læknirinn verður gamall, og það getur hann vel orðið. Ég ætla að segja það, að það hefir stundum þótt ástæða til hér á þingi að gera aths. út af minni upphæð en því, sem getur numið tugum þúsunda.
Þá nefndi hv. frsm. 40. aths. og þóttist þar hafa komizt í feitt; hann hafði sem sé fundið þar prentvillu upp á 1000 kr. Það var mikið lán, að hann skyldi rekast á þessa prentvillu, sem yfirskoðunarmennirnir eiga nú ekki einu sinni sök á. En mér finnst, að hv. frsm. meiri hl. hefði átt að þegja um prentvillur í þessu sambandi. Ég hefi ekki nefnt þær á nafn, en eftir þessu gefna tilefni vil ég minna á, að prentvillurnar í þessum LR. eru á milli 50 og 60, og sumar svo, að munar milljónum. Hann hefði því sízt átt að fara að hengja hatt sinn á þessa prentvillu, sem er nú ekki einu sinni yfirskoðunarmönnunum að kenna. — Hún er upp á 1000 kr.
Um útsvarið stendur í LR., eða stóð í fylgiskjalinu með honum, að hér væri um útsvar Markúsar Jónssonar að ræða. Það var því ekki nema eðlilegt, að yfirskoðunin spyrði um þetta, og þegar hún fékk ekki spurningunni fullnægt með svarinu og fer að grennslast eftir þessu nánar, þá kemur það á daginn, að það er alls ekki útsvar Markúsar Jónssonar, sem hér er um að ræða. Og eftir að ég er búinn að segja þetta, þá diskar hv. frsm. meiri hl. upp með skjal til sönnunar því, sem ég hafði áður sagt. Annars er það merkileg ráðstöfun, eins og raunar allt þetta Þingvallamál er, að borga há útsvör fyrir þessar jarðir, sem engan arð gefa. — Tveimur jarðeigendum hafa t. d. verið borgaðar 15 þús. kr. fyrir að leggja niður sauðfjárrækt á þessum jörðum. og til girðingar umhverfis hið friðaða land hefir verið varið 15–20 þús. kr., og þó er landið fullt af fé eftir sem áður. Það hefir m. ö. o. verið varið 30–35 hús. kr. til friðunar landinu, og svo er það alls ekki varið, vegna þess að girðingin dugir ekki, eins og bent var á strax í upphafi. Þetta er nú eitt dæmið um meðferðina á fé ríkisins.
Hv. frsm. meiri hl. vildi þakka bættu eftirliti stj. með tolla- og skattamálum á árunum 1928–1930 fyrir 6 millj. kr. auknar tekjur. Það er einkennilegt að heyra það, að í þessu sambandi hafi árferðið ekkert að segja; það þarf þá ekki að búast við því, að tekjurnar minnki nú, þó að harðni í ári; hv. þm. segir, að það hafi gilt hin sömu lög í tíð fyrrv. stj. og núv. stj. og þá geti auknar tekjur ekki legið í öðru en betri innheimtu. Ég vil minna hv. þm. á það, að árið 1926 voru gerðar miklar breytingar í þá átt að lækka tolla. Er hv. þ.m. búinn að gleyma því? (HStef: Nei). Ef hann man eftir því, hvernig getur hann þá haldið því fram, að sömu lög hafi gilt fyrir og eftir 1928? Ég skal líka minna hann á það, að árið 1928 voru gerðar breytingar í þá átt að hækka tolla. Þess vegna eru þessi rök hv. þm. algerlega byggð á röngum forsendum. Hið rétta í þessu máli er, að tollarnir voru lækkaðir 1926, en hækkaðir 1928. þetta segir svo hv. þm., að hafi enga þýðingu. Eyðslan 1928–31, þessi 4 ár, er h. u. b. 80 millj. kr., þegar allt er talið með, eða sem næst 20 millj. kr. á ári til jafnaðar.
Við hv. þm. V.-Húnv. þarf ég lítið að deila. Hann hélt, að framkvæmdirnar 1930 og alþingishátíðin væru aðalástæðurnar fyrir þessari ógurlegu aukavinnu í stjórnarráðinu. Það má vera, að eitthvað sé til í þessu, en að sú sé aðalástæðan fyrir öllum þessum aukna kostnaði, nær engri átt. Annars getur vel verið, að við fáum tækifæri síðar til að sjá það, hvort þessi kostnaður minnkar aftur eðlilega í samræmi við minnkandi umsetningu eftir 1930.
Um eignahreyfingarnar á LR. hefi ég lítið að segja nema það, sem allir geta seð, að það nær ekki neinni átt að telja til stofnkostnaðar síldarbræðslustöðvarinnar á Siglufirði þann rekstrarhalla, sem varð á síldarbræðslunni 1930 og nemur ásamt vöxtum 130 þús. kr. þetta er aðeins eitt dæmi upp á það, hversu eignareikningurinn er ranglega færður.