09.04.1932
Neðri deild: 47. fundur, 45. löggjafarþing.
Sjá dálk 329 í B-deild Alþingistíðinda. (81)
1. mál, fjárlög 1933
Haraldur Guðmundsson:
Ég þakka hæstv. forseta, og skal ekki misnota góðsemi hans. Ég hvarf frá því síðast í svari mínu til hæstv. fjmrh., að skýra frá tekjuskattslögunum í Englandi og framkvæmd þeirra. Verð ég að láta það nægja um það efni. — En hæstv. ráðh. vek til mín fyrirspurn um það, hvort við jafnaðarmenn mundum greiða atkv. með nýjum tekjuaukafrv. eða framlengingu gildandi tekjulaga, svo sem verðtolli og gengisviðauka. Þessi spurning er gersamlega óþörf að því er snertir framlengingu á verðtollinum. Við greiðum vitanlega atkv. á móti honum, eins og ég hefi oft áður gert grein fyrir, og meðal annars í nál. minni hl. í mþn. í skatta- og tollamálum, og get ég vísað til þess. Skattamálatillögur okkar jafnaðarmanna fara í öfuga átt við þessi tollalög, en tollarnir hvíla eins og kunnugt er þyngsta verkalýðnum, sem sízt má við slíkum álögum nú í kreppunni. Atvinnuútlitið er mjög slæmt, og því fer fjarri, að stj. hafi nokkrar till. gert um að greiða fram úr því. Vega- og símalagningavinna verður mjög lítil á þessu ári, byggingar nálega engar, tvísýnt um síldarútveginn, enda gerir stj. ekkert til Þess að tryggja hann. Vertíð togaranna verður með styzta móti og nær lítið fram á vorið. En allt þetta lætur stj. afskiptalaust. Lætur sem þetta komi hvorki stj. né þingi við.
Hv. form. fjvn. vék að mér nokkrum orðum og lét svo sem ræða mín hefði verið innantóm slagorð. Ég mun nú láta hv. þdm. gera upp á milli okkar um það, og skal ekki um það metast hjá hvorum okkar hafi verið meira tómahljóð, en ég hygg, að hv. þm. þurfi ekki um að hælast. — Út af því, sem hv. þm. sagði um samvinnufélag Ísfirðinga í sambandi við þá till., sem ég flyt um ábyrgðarheimild fyrir samskonar félag á Seyðisfirði, verð ég að lýsa því yfir, að hann fór þar rangt með orð mín. Ég sagði ekki, að það hefði fallið á ríkissjóð greiðsla fyrir samvinnufélag Ísfirðinga, heldur að félagið hefði fengið bráðabirgðalán, 20–28 þús. kr., sem ég geri ráð fyrir, að ríkissjóður fái aftur greitt að fullu. En hitt sagði ég ennfremur, að þó að ríkissjóður fengi þetta ekki greitt, þá hefði hann fengið svo miklar tekjur vegna starfsemi þess félags, að þetta væri hverfandi. Í þau 4 ár, sem félagið hefir starfað, hefir það greitt um 150 þús. kr. í ríkissjóð. Ég veit með vissu, að þessar tekjur hefðu ekki komið í ríkissjóð, ef þessi 7 skip hefðu ekki verið keypt til landsins og þau gerð út. Ég veit, að hv. form. fjvn. skilur þetta mæta vel, að þegar litið er til þess, þá er ekki um halla að ræða fyrir ríkissjóð, heldur hagnað. Hitt er fjarri sanni, að ég ætlist til, að ríkissjóður greiði afborganir af láni félagsins, þó að hann hafi í bili hlaupið undir bagga með því um þetta bráðabirgðalán. En mér dettur ekki í hug að neita því að þessum ábyrgðum getur fylgt nokkur áhætta fyrir ríkissjóð.
Hv. þm. V.-Húnv. sagði eins og hæstv. fjmrh., að það sæti illa á okkur jafnaðarmönnum að bera fram þessar brtt. við fjárlagafrv., fyrst við hefðum lýst því yfir, að við ætluðum að greiða atkv. á móti fjárl. Við höfum aldrei sagt, að við myndum greiða atkv. á móti fjárl., hvernig sem þau litu út. Ef þessi brtt. okkar um að veita 1 millj. kr. til atvinnubóta verður samþ. og kemst inn í fjárl., þá líta þau öðruvísi út en þegar hæstv. stj. og hv. fjvn. skilaði þeim til deildarinnar. En annars veit ég ekki betur en að það sé altítt, að þm. flytji brtt. við frv., sem þeir eru mótfallnir, svo að það er undarlegt, ef jafnaðarmenn mega ekki fylgja þeirri venju. Fjárl. fyrir árið 1932 slysuðust í gegn á síðasta þingi, þó að við jafnaðarmenn greiddum atkv. á móti þeim. Og mér skilst, að vonir hæstv. fjmrh. standi til, að þessi fjárl. verði samþ., þó að við verðum þeim mótfallnir. Hv. þm. V.-Húnv. talaði um, að ég hefði bitið í skjaldarrendur og grenjað ógurlega. Læt ég hv. dm. um að dæma, hvor okkar hafi gengið meiri berserksgang hér í hv. deild. En ég átti örðugt með að skilja, hvað hv. þm. átti við með kartöflusamlíkingu sinni. Þó skildist mér, að kartaflan væri sú, að við vildum svipta verkalýðinn þeim atvinnubótum, sem felast í fjárlfrv. En þar er um engar atvinnubætur að ræða, heldur atvinnuspjöll, þar sem samkv. frv. á að reka úr vinnu 3 af hverjum 4 verkamönnum ríkissjóðs.
Hvað hann átti við, er hann var að tala um kjass og blíðmæli, er mér heldur ekki ljóst. Ef hann hefir átt við, að ég hafi orðið útibússtjóri vegna kjass og blíðmæla, þá skjátlast honum mjög. En það er víst, að hversu mörg og feit embætti, sem ég fengi hjá ríkisstj., þá myndi ég ekki láta það hafa áhrif á skoðanir mínar hér í deildinni. Annars hefir nú ríkisstj. ekki veitt mér þetta starf, sem hv. þm. sér svo miklum ofsjónum yfir.
Annars er vert að vekja athygli á þeim hugsunarhætti, sem oft kemur fram hjá framsóknarmönnum, að ef einhver hefir tekið við embætti af stj. sé hann skyldugur að þegja sem múlbundinn rakki við hvaða óhæfu, sem stj. gerir. Það sýnir bezt, hvað þessir menn myndu gera sjálfir í sporum hinna.