30.03.1933
Neðri deild: 40. fundur, 46. löggjafarþing.
Sjá dálk 500 í C-deild Alþingistíðinda. (4663)
115. mál, áfengislög
Ólafur Thors [óyfirl.]:
Ég ætla ekki að flytja langa ræðu í þessu máli, og þó mætti segja, að málið sé svo mikilsvert, að rétt væri að gera ýtarlega grein fyrir afstöðu sinni til þess. En það er nú hvorttveggja, að þegar er búið að ræða málið undanfarið, og mikið á þessu þingi, og eins hitt, að flestir þdm. munu þegar fyrirfram hafa markað afstöðu sína til málsins. Ég ætla ekki að rökstyðja þau fáu orð, sem ég læt fylgja mínu atkv., með löngum skýrslum eða talnagerðum, heldur með örfáum staðreyndum, sem eru öllum vitanlegar, og vil skjóta máli mínu til heilbrigðrar skynsemi. Ég hygg, að menn verði að vera ásáttir um það, að hér liggi í raun og veru ekki fyrir að ræða um, hvort heppilegt sé að útrýma nautn áfengra drykkja eða ekki. Ef lægi fyrir að ræða um það, væri ekki víst, að menn mundu skiptast í flokka um það frv., sem hér liggur fyrir. Ég verð hinsvegar að segja, að ef um það væri að ræða, þá hygg ég, að skemmtilegra væri að ræða það við einhverja aðra en hv. þm. Borgf., Ísaf. og Str. Þessir menn tala um þetta mál eins og „fullir fylliraftar“. Enginn þeirra hefir hugmynd um, hvað þetta er notalegur hlutur, sem þeir eru að lasta. Ég er ekki sá hræsnari, þar sem ég stend hér í sölum þingsins, að ég tali eingöngu um aðra hliðina, skaðsemi áfengra drykkja. Ég þekki ágætlega hina hliðina, og þetta er einhver sá notalegasti drukkur, sem kemur að þyrstum vörum. Ég ætla þó ekki að hvetja menn til þess að drekka og ég játa það í hreinskilni, að áfengi gerir tvímælalaust meiri bölvun en það gerir gagn, þ. e. a. s. ánægju. (TrÞ: Mikið var!). Það er mín skoðun, en ég segi: Það liggur ekki hér fyrir að ræða um það, hvort við getum útrýmt áfenginu. Það er búið að reyna að útrýma því, og sú tilraun hefir tekizt þannig, að enginn maður getur sagt, án þess að mæla gegn betri vitund, að hún hafi lukkazt. Hvernig er bannið á Íslandi, sem haldið er fram, að sé effektívasta bannið í heiminum? Hér eru nóg Spánarvín, og vita allir, að það er hægt að vera svínfullur af þeim. Þetta getur maður fengið með því að snúa sér til ríkisvaldsins og keypt það þar fyrir ærna peninga. Þegar ríkisvaldið telur ekki nauðsynlegt sér til framdráttar að halda sínum búðum opnum, þá tekur annað við. Þeim, sem þykir ekki þetta gutl hæfilegt, snúa sér að landanum. - Hv. þm. Str. var að tala um það, að minna væri bruggað í ár en í fyrra og hitteðfyrra. Hvernig veit hann það? Jú - hann hafði farið um sína sýslu, og þar hefði ekkert verið bruggað; en þegar hv. þm. N.-Ísf. segir, að hafi verið bruggað þar, verður hv. þm. Str. æfur út af því. Það, sem hv. þm. Str. var að gefa í skyn, var það, að hann hefði orðið var við bruggun í sinni sýslu, en nú hefði það minnkað. Ég fullyrði, að sé mikið bruggað þar, en menn eru ekki að veifa brennivíninu framan í mjólkurbörnin! Það er svo mikið bruggað í landinu, að það er á einskis manns færi að segja um, hve mikið það er. Ef menn vilja ekki Spánargutlið og ef þeim þykir bruggið rammt og langar í eitthvað sterkara, þá er ekkert annað en að ná í 20 kr. og fá sér svo whiskyflösku. Svona er ástandið. Það er einhver bezti skólinn, sem ríkið heldur uppi, þar sem kennt er að drekka Spánarvín. Svo fara menn í landann, og þeir, sem betur eru efnum búnir, kaupa eitthvað sterkara. Þetta vita allir hv. þdm., og að svona er komið er ekki hægt að mæla á móti, nema gegn betri vitund, og að fullyrða svo, að hvergi sé minna drukkið en á Íslandi, er viðlíka skynsamlegt og að fullyrða, að hvergi sé meira drukkið en hér á landi. Um þetta veit enginn maður, því að það eru engar skýrslur til um það, hvað mikið sé bruggað hér á landi og hve miklu sé smyglað inn í landið, en geri það einhver að gamni sínu að reyna að reikna út, hvað mikið sódavatn er bruggað hér á landi, og þá veit hann, hvað margir sjússar eru drukknir, því að enginn drekkur sódavatnið eintómt. Það er ekki aðalatriðið í þessu sambandi og ekki eina atriðið, hvort drukkið verði eilítið meira eða minna, þegar búið er að létta af þessum bannlögum. Afleiðingar bannsins eru þess eðlis, að það er talsvert mikið tilvinnandi að losna við það. Þau eru ekkert skemmtileg, þessi eilífu klögumál, sektir og fangelsanir. Það er þjóðarskömm að viðhalda lögum, sem í meðvitund hinna löghlýðnustu borgara eru þannig, að hópur manna brýtur þau og hinir láta það átölulaust líðast. Þetta er staðreynd um bannlögin. Ég hefi ekki mikla trú á því, að einhver von sé til þess, að bindindisstarfseminni sé að vaxa fylgi hér á landi, á meðan þeir af innlendum bann- og bindindismönnum, sem eru bezt menntaðir og bezt gáfaðir, eru jafn hlédrægir og þeir nú eru; og á meðan forustan er í höndum þeirra manna, sem hv. þm. Vestm. kallaði dusilmenni, hefi ég ekki trú á, að bindindisstarfseminni vaxi fylgi. Ég er hræddur um, að menn fái óbeit á slíku máli, af því að þeir eru ógeðslegir, sem standa í fararbroddi. Ég sagði í upphafi þessara fáu orða, að ég mundi ekki tala um þetta mál út frá sjónarmiði talnanna, því að þær má eins og hv. 1. þm. Skagf. sagði, alltaf vefengja. Ég hefi nefnt nokkrar staðreyndir, sem allir vita, að eru sannar. Ég hefi sagt söguna ljóta, eins og hún er, og skal að lokum segja það, að ég met hina virðingarverðu hreinskilni, sem kom fram í umsögn eins elzta, bezta og mesta bannmannsins hér á landi, þegar hann sagði: „Aðflutningsbannið er búið að gera okkur öllum þá skömm, lítilsvirðingu og böl, sem þeir svartsýnustu óttuðust í upphafi, og langt umfram þetta“. Þetta er rétt lýsing á reynslunni, sem íslenzka þjóðin hefir fengið af bannlögunum, og það er óviðunandi, að Alþ. láti lengur undir höfuð leggjast að viðurkenna, að svo er komið sem komið er, og taki afleiðingunum af því. Ég skal ekki halda því fram, að það eigi að taka afleiðingunum af þessum staðreyndum með því að lögfesta þann lagabálk, sem hér liggur fyrir. Ég er persónulega mótfallinn ýmsu í honum. Vill Alþ. sýna þann manndóm að rísa undir skyldu sinni og lögfesta þau ákvæði, sem útrými þeirri svívirðu, sem nú þrífst í skjóli bannlaganna, og sem ég er sannfærður um, að aflétti að mestu, ef bannlögunum létti af, þó að ég sé enginn maður til að fullyrða, að ekki verði meira drukkið í bili, en jafnvel þó að það verði, þá er það tilvinnandi. Ég vil veita aðstoð mína til þess, að bindindishreyfingin megi eflast, en skilyrðið til þess er, að hinir betri og skynsamari menn meðal bannmanna taki forustuna úr höndum dusilmennanna.