15.03.1933
Neðri deild: 25. fundur, 46. löggjafarþing.
Sjá dálk 804 í B-deild Alþingistíðinda. (767)
35. mál, kjötmat og fl.
Frsm. (Pétur Ottesen):
Það er í nál. því, sem landbn. hefir gefið út um þetta mál, gerð grein fyrir höfuðtilgangi þeirra breyt. á kjötmati, sem felast í þessu frv. Ég skal nú því til viðbótar drepa lauslega á helztu breyt., sem farið er fram á.
Það er þá fyrst, að skýrt er kveðið á um, að fé, sem slátra á og selja kjötið fryst á erlendan markað, skuli án undantekningar slátra í löggiltum sláturhúsum og að frysting kjötsins fari fram í löggiltum frystihúsum. Þetta er ekki nærri því svo skýrt ákveðið í l., sem nú gilda um þetta efni. T. d. hefir það verið svo um frystihúsin, að menn gátu ekki fengið þau löggilt. Lengra var ekki gengið af löggjafans hálfu í því að tryggja allan frágang þessara húsa og þar með örugga og vandlega geymslu þess kjöts, sem þar var fryst og geymt.
Viðvíkjandi sláturhúsum, þar sem slátra á fé fyrir erlendan saltkjötsmarkað, gilda skv. frv. svipuð ákvæði og áður. Þó er svo ákveðið, að ráðherra geti sett nokkrar nánari reglur um allan útbúnað þeirra húsa heldur en til er tekið í þessu frv.
Þá kemur enn nýtt atriði, í byrjun 4. gr., að læknisskoðun skuli fara fram á öllum sláturfénaði áður en slátrun fer fram, ef kjötið er ætlað til útflutnings fryst, kælt eða saltað, og er tiltekið, að ekki megi líða meira en 12 klst. frá þeirri skoðun og til slátrunar. Hingað til hefir verið látið nægja að skoða og merkja kjötið, svo að þetta er alveg nýtt í löggjöfinni. Það er gerð sú grein fyrir þessu í aths. við frv., að hliðstæð ákvæði þessu séu í þeim löndum, þar sem við verzlum með kjöt. Er því öryggis vegna talið rétt, að taka þetta ákv. í okkar löggjöf, svo að hægt sé að sýna, að allar þær heilbrigðisráðstafanir séu viðhafðar hér, sem krafizt er í viðskiptalöndum okkar. En þessarar skoðunar á lifandi fé þarf ekki við, þegar selja á kjötið innanlands.
Í 5. gr. er gefin heimild til að víkja frá ákvæðinu um læknisskoðun á kjötinu þar, sem svo er ástatt, að ekki er hægt að ná til læknis. Þetta á þó eingöngu við þegar um saltkjöt er að ræða.
Ég sé, að í gildandi 1. um þetta efni er gert ráð fyrir, að sett sé sérstakt merki á saltkjötstunnur, þegar slík skoðun hefir ekki farið fram á kjöti. Þetta hefir ekki verið tekið upp í þetta frv., en ég býst við, að það verði tekið upp í reglugerð. Því er nú svo til hagað, að ýmis ákvæði, sem nú eru í 1. um kjötmat, eru látin falla niður, en hinsvegar gert ráð fyrir að taka þau upp í reglugerð um þetta efni. Það er með hliðsjón af því, að búast má við, að einhverra breyt. þurfi á ýmsum atriðum, og þykir því miklu hagkvæmara að láta slík ákvæði felast í reglugerð, því að það er vitanlega hægara um vik að fá henni breytt. N. gat því mjög vel fallizt á þetta hagkvæmnisatriði.
Þá er hér gert ráð fyrir því, að allt kjöt, sem flutt er á erlendan markað, skuli metið og flokkað eftir tegundum og gæðum af kjötmatsmönnum, sem starfa undir umsjón yfirkjötmatsmannsins og aðstoðarmanna hans, að flokkunin sé nákvæm o. s. frv. Gert er ráð fyrir, að ekki sé hægt að veita neinar undanþágur frá þessu ákvæði, en það má gera skv. gildandi 1., og það jafnvel um fryst kjöt, sem flutt er á erlendan markað. Þetta er vitanlega í samræmi við það, sem ég sagði áðan, að gert er ráð fyrir strangara eftirliti með sláturhúsum og frystihúsum en áður hefir verið, og á að vera til að tryggja gæði vörunnar og auka álit hennar hjá þeim erlendu mönnum, sem kaupa hana.
Í 7. gr. eru ákvæði um það, að í staðinn fyrir að nú eru 6 kjötmatsmenn, allir jafnréttháir og hver hefir sitt svæði til yfirferðar og eftirlits, þá verði skipaður einn yfirkjötmatsmaður með allsherjarvaldi í þeim efnum. En hinsvegar séu honum fengnir þrír menn til aðstoðar.
Það er raunar ekki alveg rétt, að hinir 6 kjötmatsmenn hafi verið allir jafnréttháir. Því að eftir að farið var að flytja út fryst kjöt, var skipaður sérstakur maður til yfirumsjónar með öllu frystu kjöti, sem hefir þannig miklu stærra svæði til yfirferðar og eftirlits en hinir kjötmatsmennirnir. Enda er gerður nokkur munur á launum hans og hinna; þau eru ákveðin 200 kr. hærri. Þetta er vitanlega gert með það fyrir augum, að meira samræmi fáist í matið en annars, auk þess sem gerðar eru meiri kröfur til þekkingar þess manns en hinna.
Ég hefi áður tekið fram um mína skoðun á þessu atriði í sambandi við annað frv., sem hér var á ferð, frv. um ullarmat, að ég er ekki jafnviss um það og meðnm. mínir, að þetta fyrirkomulagsatriði feli í sér meiri tryggingu en áður. Ég læt nægja að vísa til þeirra ummæla minna og fer ekki frekar út í það.
Það er gert ráð fyrir, að þessi yfirkjötmatsmaður hafi 1200 kr. laun, en aðstoðarmenn hans 300 kr. hver. Ennfremur að ferðakostnaður þessara manna verði borgaður samkv. sanngjörnum reikningi, sem ráðuneytið úrskurðar, auk 4 kr. í fæðispeninga meðan þeir eru frá heimilum sínum. Fæðispeningarnir eru hækkaðir um 1 kr. frá gildandi 1. Mér virðist af þeim lista, sem ég hefi fengið yfir ferðakostnað kjötmatsmannanna fyrir 1932, að reynzt hafi erfitt að halda kostnaðinum svo niðri, sem gert er ráð fyrir í þessum lögum. Enda er það í sjálfu sér eðlilegt. Kostnaðurinn hefir farið hjá þeim hæsta í 1292 kr., hjá þeim næsta 1011 kr., þeim næsta 805 kr. og miklu minna hjá hinum kjötmatsmönnunum, ekki nema kringum 200 kr. hjá hvorum þeirra.
Þá vildi ég taka það fram út af ákvæðunum í 8. gr., að í gildandi 1. er ákveðið, að kjötmatsmenn ferðist um umdæmi sín á ákveðnum tíma á hverju ári, þ. e. á haustin, en þessu er algerlega sleppt hér. Er meiningin að taka þetta upp í reglugerð, því að þessum ferðum verður vitanlega hagað allt öðruvísi eftir að þetta frv. öðlast gildi.
Þá er enn eitt atriði í 9. gr.: „Í kaupstað eða kauptúni, þar sem eru 1000 íbúar eða fleiri, skal allt kjöt af skepnum, sem slátrað er þar eða sem flutt er þangað nýtt og ætlað er til sölu þar, skoðað og merkt af lækni þeim, sem kjötskoðun annast þar á staðnum“. Sömuleiðis er ákveðið, að kjöt, sem flutt er úr öðru sláturhúsi, þar sem slík læknisskoðun fer fram, þurfi ekki að skoða á ný. Um þessa hluti hafa engin ákvæði verið fyrr í löggjöfinni, þó að hinsvegar sé framkvæmd slíkrar skoðunar ekki nýmæli með öllu; a. m. k. hafa sum sláturhús, t. d. Sláturfélag Suðurlands, fyrir löngu tekið upp slíka skoðun. En nú er þessu slegið föstu með 1., sem og sjálfsagt er. Það er vitanlega engin ástæða að gera ekki sömu kröfu um meðferð kjöts, sem selt er innanlands, eins og á útfluttu kjöti. Í kauptúnum, þar sem búa færri en 1000 manns, er lagt í vald ráðuneytisins að fyrirskipa um þetta efni.
Þá er enn nýtt atriði í 11. gr., að ráðherra geti sett reglur um útbúnað kjötbúða og um það, hvaða vörur megi selja þar o. s. frv. Ennfremur getur ráðh. sett reglur, eftir því sem þurfa þykir, um atvinnurekstur við tilbúning matvæla úr sláturfjárafurðum, svo sem pylsugerð, niðursuðu sláturfjárafurða og annað því um líkt. Eins og öllum er kunnugt, þá er risinn upp töluverður slíkur iðnaður innanlands, sérstaklega í Rvík, og þess vegna er ekki nema rétt, að slíkur iðnaður sé háður eftirliti, sem tryggi hreinlæti í meðferð þessara vara. Er það algerlega í samræmi við ákvæði, sem sett hafa verið um svipuð atriði og víða eru sett.
Ég vík þá að brtt., sem n. hefir gert, sjö að tölu, en ósköp smávægilegar, aðallega orðabreyt. Þannig er um 1. brtt.2. brtt. er efnisbreyt. Í gildandi l. er fyrir skoðun og merkingu kjöts sett hámark, 5 aurar á skrokk. Þetta var fellt niður í frv. og gert ráð fyrir að taka upp í reglugerð. En n. þótti réttara að binda þetta með 1., svo að ákvæði reglugerðarinnar hefði stoð í lögum.
3. brtt. er einungis orðabreyting. Sama er að segja um 4. brtt., lagfæring, þar sem var vísað skakkt til greinar. B-liður þeirrar brtt. er orðabreyting. C-liðurinn er efnisbreyt. Þar sem frv. tiltekur, að ráðuneytið ákveði dagkaup, þá höfum við gert þá breyt., að það verði gert fyrir eitt ár í senn. Meiningin er sú, að með þessu mætti e. t. v. halda í kostnaðinn við framkvæmdina. Um þessa breyt. getur náttúrlega verið álitamál, og við teljum hana í sjálfu sér lítilfjörlega.
D-liður 7. gr. er um það, að í stað þess að frv. tiltekur fæðispeninga 4 kr. á dag, þá bætum við aftan við orðinu „húsnæði“, svo að það kæmi skýrt fram, að í þessum 4 krónum fælist bæði fæði og gisting. Með því er fyrirbyggt, að viðkomandi reikni sér fæðið á 4 kr., en skrifi gistingu á ferðakostnaðarreikning.
Við 9. gr. eru nokkrar orðabreyt. Sömuleiðis eru brtt. við 12. gr., lagfæringar á frv., þar sem skakkt var vitnað til.
Ég hefi þá ekki fleiri orð um þetta. N. álítur nýmælin, sem í frv. felast, miklu betri en núgildandi l. um kjötmat og sjálfsögð öryggisákvæði gagnvart sölu á erlendum og innlendum markaði, og leggur því eindregið til, að frv. verði samþ. með þeim breyt., sem hún hefir borið fram.