06.11.1934
Efri deild: 31. fundur, 48. löggjafarþing.
Sjá dálk 960 í B-deild Alþingistíðinda. (1213)
26. mál, vinnumiðlun
Magnús Jónsson [óyfirl.]:
Enda þótt við höfum ekki haft tíma til að vera langdvölum í hv. Nd., eins og hæstv. atvmrh. hefir getað, þá er það víst öllum hv. dm. kunnugt, að geipilegar umr. hafa orðið um þetta mál þar, og það út af fyrir sig sýnir, að þótt það virðist í fljótu bragði vera smámál og meinleysislegt á yfirborðinu, þá er það þó ekki smámál í eðli sínu. Það er hér um nokkurskonar principmál að ræða, þar sem lagt er út á einkennilega braut, svo að full ástæða er til, að talsverðar umr. verði um það.
Það er þá fyrst almennt um þetta mál að segja, að það, að koma upp svona skrifstofu, skapar út af fyrir sig enga atvinnu, og ekki er því hér um neina ráðstöfun til atvinnubóta að ræða. Það er einnig augljóst, að ástæða er til að setja upp slíkar vinnumiðlunarskrifstofur, sem um getur í frv., verður fyrst þegar bæirnir verða fjölmennir. Í bæjum, sem hafa um 2-3 þús. íbúa, er atvinnulíf ennþá svo einfalt og menn kunnugir öllu, sem er að gerast, að það er áreiðanlegt, að hver maður í þeim bæjum, sem atvinnu óskar að fá, getur talað við atvinnuveitendur sjálfur. Og fram að þessu hefir þetta verið framkvæmt svo í smærri bæjum, að bæjarstj. hafa sett kunnuga menn í n., sem svo hafa ókeypis eða fyrir lítið gjald framkvæmt þessa vinnumiðlun, án kostnaðar fyrir hið opinbera og án slíkra anstalta, sem hér er um að ræða með þessu frv. En ég skal játa það, að í bæjum eins og Rvík og þó að nokkuð minni séu, getur verið ástæða til að setja upp skrifstofu, þar sem vinnuveitendur og vinnuþiggjendur geta náð saman. Bæjarstj. Rvíkur sá líka þörf á þessu og samþ. að setja upp ráðningarskrifstofu og réð menn til þess að starfa við hana. Það er þess vegna ákaflega einkennilegt, að þetta frv. skyldi koma fram einmitt nú, þegar búið er að gera ráðstafanir til að koma á fót slíkri skrifstofu á þeim eina stað á landinu, þar sem þörf virðist vera á því. Þetta gerir það að verkum, að mann fer að gruna, að hér liggi eitthvað annað á bak við heldur en áhugi á að greiða fyrir þeim mönnum, sem vilja selja eða kaupa vinnu. Ágreiningur mikill hefir verið um þetta frv., og andstaðan gegn því hefir að mínu áliti dregið fram í dagsljósið þann sannleika, að megintilgangurinn með þessu frv. sé sá, að ganga, af pólitískum ástæðum, á móti þeirri ráðningarskrifstofu hér í Rvík, sem búið var að ákveða að setja á stofn, og reyna að drepa hana, einungis af þeirri ástæðu, að meiri hl. bæjarstj. hér og bæjarráð, sem hugðust að setja skrifstofuna upp, eru í andstöðu við stjórnarflokkana hér á Alþ. Þetta frv. er ómögulegt, að geti gert neitt gagn hér í Rvík, vegna þess, að þegar var búið að ákveða að setja ráðningarskrifstofu upp hér, sem átti að vinna sama verk. Hin önnur ákvæði frv. virðast mér einnig heldur til hins lakara, þ. e. a. s. þau ákvæði, sem taka til annars en upprunalegs tilgangs frv., að ráða niðurlögum ráðningarskrifstofunnar áminnztu. Sérstaklega álít ég mjög óviðurkvæmilega þá heimild, sem með frv. á að veita atvmrh. til að setja upp vinnumiðlunarskrifstofur í kaupstöðum, hvort sem viðkomandi bæjarstj. óskar þess eða ekki. Mér virðist tvímælalaust, að eftir frv. hafi atvmrh. vald til þess að vera einráður um þetta, ef svo ber undir. Fyrir nú utan þetta virðist því vera slegið föstu með síðasta lið 2. gr. frv., að skrifstofum þessum sé hægt að fela að gera allan þremilinn, því að 8. liður 2. gr. er þannig orðaður, að hlutverk vinnumiðlunarskrifstofu sé „að inna af höndum þau störf, er skrifstofum þessum kann að vera falið með lögum og reglugerðum.“
Það er sem sagt hægt að fela þeim með l. og reglugerðum að gera allt mögulegt.
1. gr. frv. hljóðar svo, með leyfi hæstv. forseta:
„Í hverjum kaupstað landsins skal stofnuð vinnumiðlunarskrifstofa, ef bæjarstj. hlutaðeigandi kaupstaðar ákveður, eða atvmrh. mælir svo fyrir.“
Af því, sem ég hefi tilfært úr frv., virðist mér tvímælalaust, að ef það verður samþ., þá geti atvmrh. sett upp vinnumiðlunarskrifstofu í hvaða kaupstað, sem honum sýnist, og falið henni hvaða verkefni, sem vera skal, sem ekki er allt of langt frá anda l. Þetta er þá einn liður í stefnu þess þingmeirihl., sem nú ræður, að svipta bæina svo eða svo miklu af sínum sjálfsforráðum til að ráðstafa sínum eigin málum og fá ríkinu það vald í hendur.
Ég býst við, að vinnumiðlunarskrifstofur sem þessar mundu ekki koma að miklu haldi til að miðla vinnu, sem einstaklingar veita. Mér sýnist þær eigi að vera þannig uppbyggðar, að þær muni helzt koma að notum um þá vinnu, sem ríkið og bæirnir veita, og á ég þar einkum við atvinnubótavinnu.
Nú er það ákaflega áríðandi, að það fé, sem veitt er til atvinnubóta, komi þannig niður, að þeir njóti þess, sem mesta hafa þörf fyrir það. En ég get ekki varizt því að álíta, að skrifstofa eins og frv. gerir ráð fyrir verði nokkuð dýr í rekstri og með kostnaðinum við hana verði höggið skarð í þá fjárveitingu, sem að réttu lagi á að ganga til greiðslu fyrir atvinnubótavinnuna sjálfa.
Ef frv. eins og þetta væri ekki flutt að neinu leyti af pólitískum ástæðum, þá finnst mér einsætt, að engu Alþ. geti dottið í hug að samþ. það nú, einmitt nú, þegar verið er að setja upp ráðningarskrifstofu hér í Rvík, þar sem slíkrar skrifstofu er varla annarsstaðar þörf en hér í Rvík. Nei, sérhvert Alþ. mundi að öðrum kosti bíða og sjá, hvort hin fyrirhugaða ráðningarskrifstofa, sem bærinn ætlaði að setja upp, án alls kostnaðar fyrir ríkið, gæti ekki fullnægt þörfinni fyrir slíka stofnun.
Skal ég svo ekki fjölyrða frekar um þetta, nema sérstakt tilefni gefizt til þess.