16.11.1934
Neðri deild: 38. fundur, 48. löggjafarþing.
Sjá dálk 1347 í B-deild Alþingistíðinda. (1925)
33. mál, skipulagsnefnd atvinnumála
Atvmrh. (Haraldur Guðmundsson) [óyfirl.]:
Ég vil leyfa mér að vekja athygli hv. þd. og annara á tveim atriðum. Í fyrsta lagi á því, hversu miklum gífuryrðum andmælendur frv. hafa beitt, án þess að sýna nokkra viðleitni í þá átt að finna orðum sínum stað. Í öðru lagi vil ég benda á, að í ræðum andstæðinga frv. er annað atriði ennþá eftirtektarverðara og varhugaverðara. Ef þeir hafa gaman af því að nota stóryrði, þá er auðvitað ekkert við því að segja, þó þeir skemmti sér við það. Þeir hafa viðurkennt, að rík ástæða er til þessarar n.skipunar. Þeir hafa viðurkennt, að verkefni n. er mikilsvert, og að það sé nauðsyn stórfelldra aðgerða. Og eftir því sem leið á umr. var minni áherzla lögð á það, að nefndarmennirnir væru ekki vel hæfir menn. En því miður hefir í ræðum sjálfstæðismanna í kvöld borið greinilega á þeim tilgangi að eggja þá, sem trúa orðum þeirra, á að gefa nefndinni ekki upplýsingar, sem henni eru nauðsynlegar til þess að geta unnið að sínu hlutverki, og þeir hafa reynt að gera nefndinni tortryggilega, til að draga úr því, að nefndinni yrðu gefnar skýrslur eða gefa henni rangar skýrslur, það geri ekkert til.
Ég vil nú benda áheyrendum á, hvernig þessar ráðleggingar Sjálfstæðisflokksins eru, að menn skuli ekki gefa skýrslur eða gefa þær rangar. Ég vil aftur á móti eggja menn á að gefa nefndinni sem beztar og gleggstar upplýsingar. Eigi hennar verk að verða til úrbóta, þá eiga þeir menn, sem ekki gefa nefndinni réttar upplýsingar, á hættu, að nefndinni verði ekki kleift að undirbyggja þær till., sem þarf að gera og nauðsynlegar eru. Þetta vil ég biðja menn að leggja sér á hjarta.
Hv. 2. landsk. sagði í sinni síðari ræðu, að hann hefði ekki haldið því fram, að frv. færi í bága við stjórnarskrána. Hinsvegar virðist hv. þm. Snæf. kominn aftur á þá skoðun, að frv. sé brot á stjórnarskránni, og af því hann taldi, að hv. 2. landsk. stæði sér nærri í þessari skoðun, fór hann að gera gælur við hann, skjalla hann með blíðyrðum og hæla honum fyrir lögspeki. Ég verð nú að segja það, að það er í fyrsta sinni, sem ég heyri sjálfstæðismenn hæla hv. 2. landsk. eða bera hrós á hann. Það er náttúrlega ekki nema frómt og fallegt að tala vel um fólk, ef eitthvað er með því meint. En ég vil fullyrða, að þær fullyrðingar, að hér sé um brot að ræða á eignarréttarákvæði stjórnarskrárinnar, eru staðhæfingar út í loftið, og sama er að segja um 34. gr. stjórnarskrárinnar, hún er ekki heldur brotin með frv. þessu. Það hefir verið talað um, að hér væri verið að beita brögðum, og hér væri um eignarán að ræða, væri verið að hnýsast í verzlunarþekkingu og lífsreynslu einstaklinganna. Þetta eru ekki annað en staðlausir stafir og orðagjálfur. Að gefa þessari n. heimild til að krefja um upplýsingar er ekki annað en það, sem skattanefnd hefir fengið, þetta er alveg hliðstætt því að gefa skattanefnd upplýsingar. Ef á að telja verzlunarþekkingu til fjár eða eignar einstaklinga, er ekki meir, að telja þá eign fram en aðrar. En að halda því fram og tala um, að hér eigi að hnýsast í helgustu leyndardóma sálardjúpsins, það nær vitanlega engri átt. Hv. 2. landsk. vildi halda því fram, að skipulagsnefndin væri ekki hliðstæð skattanefndum, þær væru ópólitískar. Mér er ekki kunnugt um annað en að í skattanefndum séu pólitískir menn á borð við þá, sem eru í þessari n., og ég veit ekki betur en að menn hafi skipzt í pólitíska flokka við kosningar í þessar nefndir. Þagnarskylda er lögð þeim á herðar til að tryggja það, að vitneskja sú, sem berst henni í hendur, verði ekki notuð til að spilla fyrir einstaklingunum.
Ég get nú gefið þær upplýsingar, að hverjum manni er fyllilega óhætt að gefa allar upplýsingar. Þær munu ekki og skulu ekki verða birtar. Ég vil einnig benda á, að þegar hv. sjálfstæðismenn tala með fjálgleik og helgisvip um, hve hraklegum misrétti þeir hafi verið beittir að fá ekki mann í nefndina, þá minnast þeir ekki á mþn. í sjútv.-málum, sem mikið hefir verið rætt um og skipuð var á sínum tíma af Magnúsi Guðmundssyni, og hún var ekki skipuð af stjórninni án íhlutunar Alþ., heldur eftir ályktun Nd. Þessi nefnd átti að kynna sér hag útgerðarinnar, en í hana var enginn Alþýðuflokksmaður settur. Þó er víst, að mikill hluti þeirra manna, er eiga afkomu sína undir þessari atvinnugrein, skipast í sveit með alþýðuflokknum, en þeim vísa manni þóknaðist ekki að skipa neinn úr þeirra hópi, heldur skipaði þá eftir pólitískum lit, eða þá Jóhann Jósefsson, þm. Vestm., sem hefir verið mikill bardagamaður fyrir sinn flokk, og með honum þm. N.-Ísf., Jón A. Jónsson, og síðan í forföllum 6. þm. Reykv., Sigurð Kristjánsson, sem er þekktur bardagamaður úr Heimdalli, og svo einn framsóknarmann, en þeir eru þó tveir í skipulagsnefndinni. Ég vildi aðeins benda á tvöfeldnina hjá þessum hv. flokki. Þeirra ráðh. hefir nýlega skipað nefnd og útilokað gersamlega úr henni áhrif Alþýðuflokksins, en svo fyllast þeir vandlætingu yfir skipun þessarar nefndar.
Ég skal svo að lokum þakka þeim, sem á hlýddu, og vil láta í ljós þá von, að áheyrendum sé ljósara en áður, að ef ráða á bót á þeim vandræðum, sem nú steðja að, er nauðsyn á að fá heildaryfirsýn um ástandið í landinu og byggja síðan á því till. til úrbóta, eftir því sem hægt er.