29.11.1934
Sameinað þing: 16. fundur, 48. löggjafarþing.
Sjá dálk 234 í B-deild Alþingistíðinda. (285)
1. mál, fjárlög 1935
Frsm. meiri hl. (Jónas Guðmundsson):
Það hefir nú ekki margt komið fram, sem ég þarf að svara. Ég get vitanlega ekkert sagt um það, hvernig n. snýst við brtt. einstakra þm., þar sem hún hefir ekki enn tekið þær til athugunar. Því verður það, sem ég segi um þær, aðeins frá mér persónulega, og svo ýmsar leiðréttingar, sem mér finnst rétt, að komi fram.
Um vegatillögurnar er það að segja, að n. vildi ekki hækka framlög til vega fram yfir lækkun þá, sem gerð var á framlagi til malbikunar á þjóðvegum, að undanteknu framlagi til Sogsvegarins. N. var öll sammála um það, að Sogsvegurinn ætti heima í fjárl.
Það er vitanlega ekki hægt að skipta vegafénu svo, að allir verði ánægðir. Við Austfirðingarnir höfum nú fengið að heyra það, að við höfum togað ótrauðlega að okkur um vegafé, og kem ég ef til vill betur að því síðar. Hv. frsm. minni hl. sagði, að ég hefði ekki verið fjarri því að fella niður framlög til Úthéraðsvegar. Sannleikurinn er sá, að þangað til við fundum upp það snjallræði að fella niður malbikun á þjóðvegum, stóðum við alveg ráðalausir uppi um skiptingu á vegafénu. Þá stakk ég upp á því að hafa tilfærslu á framlögum milli vega á Austurlandi. En þar sem hægt var að leysa málið á annan hátt, þá sá ég ekki ástæðu til að flytja brtt. um það. Enda viðurkenni ég fullkomlega vegarþörf um Úthérað, sem ekki er í neinu vegarsambandi.
Hv. frsm. minni hl. vildi leggja mikið upp úr því, að vegamálastjóri hefði miðað till. sínar við allt önnur atriði en stj. og minni hl. fjvn. gerir. Það, sem skilur á milli þessara aðilja, er þetta, að vegamálastjóri vill verja allt að 100 þús. kr. til malbikunar á þjóðvegaköflum í kringum Rvík, en skilja heila landshluta, eins og bæði Vestfirði og Austfirði, eftir nálega sambandslausa við aðalvegakerfi landsins, og með nálega enga vegi innanhéraðs, eins og hv. þm. V.-Ísf. benti réttilega á í ræðu sinni. Þar eru nokkrir örstuttir vegarkaflar hálflagðir og að litlu gagni, eins og ég hefi áður tekið fram. Þetta virðist vera meginstefna vegamálastjóra.
En ég hefi þá skoðun og meiri hl. fjvn., að vegirnir hér í kringum Rvík séu ekki verri en það, að vel megi við una enn um nokkur ár án þess að þeir séu malbikaðir, á meðan verið er að koma vegasamböndum á milli héraða og landsfjórðunga. Þess vegna viljum við nú verja fénu til þess. Í þessu liggur meginmunurinn á till. vegamálastjóra og meiri hl. fjvn.
Hv. 8. landsk. mælti fyrir brtt. sinni um að hækka framlög til vegarins um Siglufjarðarskarð upp í 55 þús. kr. Ég hefi ákaflega mikla tilhneigingu til þess að auka fjárframlag til þessa vegar, ef það leiðir til viðurkenningar á því, að allir aðalkaupstaðir í landinu eigi að koma sem fyrst í samband við aðalvegakerfi landsins. Allir verða að játa, að þetta er stór kaupstaður, með mikla sumardrift, er nauðsynlega þarf að fá vegarsamband sem allra fyrst. En meiri hl. fjvn. varð hér að beita sömu reglu og annarsstaðar, að fara sem gætilegast við skiptingu vegafjárins, til þess að hægt væri að úthluta því sem viðast, eins og reynslan hefir sýnt, að kröfur berast um til Alþingis. Og hinsvegar leit meiri hl. fjvn. svo á, að með aukningu á fjárframlagi til atvinnubóta um 200 þús. kr., sem stj. og meiri hl. n. standa að, mundu stærstu kaupstaðirnir fá svo drjúgan skerf af því fé til atvinnubóta, að því mætti verja til bráðustu opinberra framkvæmda í grennd við þá. Enda fylgir það skilyrði þessari atvinnubótafjárveitingu, að a. m. k. 1/3 hluta af því skuli varið til þeirra framkvæmda, sem ríkissjóður á að annast um. Má fullkomlega vænta þess, að Siglufjarðarkaupstaður fái talsverðan atvinnubótastyrk. Og þar sem mikill áhugi er fyrir því á staðnum að fá veginn yfir Siglufjarðarskarð, má ætla, að nokkru af þessu fé verði varið til vegarins. Hv. 8. landsk. sagði, að kostnaðaráætlun um byggingu þessa vegar væri 340 þús. kr. Sjá þá allir, að það fé verður ekki lagt beint til vegarins á örfáum árum. En ég vil nú draga mjög í efa, að vegurinn þurfi að verða svona dýr. Þegar verið var að áætla akvegarlagningu á milli Seyðisfjarðar og Héraðs yfir Fjarðarheiði þá var ráðgert, að það myndi kosta ½ millj. kr., en reynslan hefir sýnt, að það kostaði ekki nema 80100 þús. kr. að gera þar bílfæran veg, og á sama hátt getur þetta snúizt við um vegarkostnaðinn á Siglufjarðarskarði.
Hv. þm. V.-Ísf. minntist á hafnarbætur á Suðureyri við Súgandafjörð, og flytur hann brtt. um það. Til þess liggja sömu svör og ég hefi áður gefið um framlög til lendingarbóta, að n. hefir ekki gert till. um skiptingu á því fé, og bíður það til 3. umr. Nú liggja fyrir þinginu umsóknir um 400 þús. kr. til hafnargerða og lendingarbóta, í fjárlfrv. eru áætlaðar til þess 15 þús. kr., sem fjvn. hefir hækkað upp í 35 þús. kr. Ef til vill sýnast Alþingi möguleikar á að hækka þetta eitthvað meira við þessa umr., og má þá skipta því niður við 3. umr.
Hið sama verð ég að segja um hafnarbætur í Kirkjuvogi í Höfnum, sem hv. þm. G.-K. minntist á. Ég man ekki eftir því, að nokkur beiðni eða erindi hafi komið til fjvn. um þetta mál á þinginu, en skal þó ekki fullyrða um það. Viðvíkjandi Breiðadalsheiðarvegi, sem hv. þm. V.-Ísf. flytur brtt. um, verð ég að viðurkenna þá bláköldu staðreynd, að það hefir enginn eyrir verið áætlaður á fjárlfrv. eða í till. fjvn. til vega eða brúa í Vestur-Ísafj.s. Er það þess vegna fullkomin sanngirniskrafa frá hv. þm. V.-Ísf., að Alþingi geri eitthvað til að bæta úr því.
Þá er það Kjósarvegurinn. Hv. þm. G.-K. spurði mig, hvort ég vildi bera ábyrgð á því, ef bifreiðarslys yrðu á þessum vegi í Reynivallahálsi. Um þennan veg get ég sagt það sama og hv. þm., að ég hefi a. m. k. tvisvar farið hann í bíl, og þá og þegar búizt við að glata lífinu. En það eru fleiri kaflar á bílveginum milli Rvíkur og Akureyrar, þar sem ég hafi verið hræddur um líf mitt, og sumstaðar, á stórum svæðum má allur vegurinn heita einn Reynivallaháls. Það þyrfti því að hafa menn víðar en á Reynivallahálsi, til þess að bera ábyrgð á bifreiðaslysum. Auk þess get ég búizt við, að einhverjir verði að bera ábyrgð á öðrum slysum, sem verða bæði á sjó og landi, ef það á að gera einstaka menn ábyrga í þessum efnum. En það var sérstök ástæða til þess, að fjvn. var ekki ör á fjárframlag til Kjósarvegar. Það er annað nýtt mál, sem stendur í sambandi við þetta og þingið hefir til meðferðar ábyrgðarheimild fyrir h/f Skallagrím í Borgarnesi. Eins og öllum hv. þm. er kunnugt, þá er búizt við, að nýtt skip verði útvegað á næsta ári til hraðferða milli Rvíkur og Borgarness. Skipið á að vera mjög fljótt í ferðum og getur flutt bíla á þilfari. Vera má, að bílferðir kringum Hvalfjörð geti þá lagzt niður að meira eða minna leyti, enda eru þeir miklu lengur að aka þá leið. N. taldi því rétt að láta þessar 10 þús. kr. standa í frv. Nú kemur skipið í vor. Má þá fljótt komast að raun um, hvort hentara þykir að láta skipið flytja bílana upp í Borgarnes, og hvort bílferðir kringum Hvalfjörð leggjast niður. Verði það niðurstaðan, þá er réttara að leggja ekki mikið fé í þennan veg á næsta ári.
Um ræktunarveginn í Vestmannaeyjum er hið sama að segja og veginn yfir Siglufjarðarskarð. Það er ætlazt til, að atvinnubótafé verði varið til vegagerða í kaupstöðum og í grennd við þá.
Mér finnst, að það sé að bera í bakkafullan lækinn að minnast á brtt. n. um lækkun starfslauna hjá ríkisféhirði. Það er mjög mikið gleðiefni, að sú kona, sem gegnir ríkisféhirðisstarfinu, á svo miklum vinsældum að fagna á Alþingi og svo marga formælendur, sem raun ber vitni. Allir, sem á brtt. minnast, mæla með málstað konunnar, en enginn á móti. Ég býst því við, að fjvn. skoði huga sinn nánar um þetta atriði, áður en það kemur til atkv.