23.03.1935
Neðri deild: 36. fundur, 49. löggjafarþing.
Sjá dálk 904 í B-deild Alþingistíðinda. (1335)
74. mál, Skuldaskilasjóður vélbátaeigenda
Sigurður Kristjánsson [óyfirl.]:
Ég skal leyfa mér að byrja á því að gera aths. við ræðu hæstv. atvmrh., sem hann flutti í dag.
Ég var hissa á því, hvað hæstv. ráðh. talaði af miklum móði. Það var alveg eins og hann væri að verja málstað útgerðarinnar gegn einhverjum ofstækismönnum, sem vildu rífa hana niður, en hann væri hin heilaga rödd réttlætisins, sem væri að verja útgerðina fyrir okkur hv. þm. Vestm. Það getur náttúrlega gripið menn slíkt ofstæki, að þeir snúi við allri rökréttri hugsun, en sannleikurinn er sá, eins og öllum er kunnugt, sem fylgzt hafa með deilunum um þetta mál, að hann hefir ekki gert annað en þvælast fyrir því, að eitthvað væri gert til þess að rétta útgerðina við, en ég ætla, að hv. þm. muni, að blað hans og stuðningsmanna stj. lét rigna yfir útgerðina, og þá sérstaklega hina stærri útgerð, þær fádæma árásir, og verk þeirra talið mjög óþjóðnýtt og útgerðarmennirnir stimplaðir sem óreiðumenn eða jafnvel þjófar. Það hafa ekki heyrzt harðari árásir en þær, sem gerðar voru, þegar þetta mál var fyrst á döfinni, og þó að hæstv. ráðh. gætti þess hófs að taka ekki þátt í þeim, þá varð ekki annað séð en að það mætti velþóknun hans, að þessar árásir fóru fram.
Mér þykir það undarlegt, að hæstv. ráðh. þykist nú standa sem málsvari útgerðarinnar og vænir okkur stuðningsmenn frv. frá í fyrra um, að við tefjum það, að útgerðin fái þann stuðning, sem hann þykist beita sér fyrir, að hún fái frá því opinbera. Hæstv. ráðh. sagði að þær till., sem fram hafa komið frá okkur sjálfstæðismönnum væru byggðar á rannsókn og áliti mþn. í sjávarútvegsmálum, en það álit væri ekki eins áreiðanlegt og æskilegt hefði verið. Það er nú ekki nema rétt hermt, að það hefði verið æskilegt, að það álit hefði getað verið gleggra. En ég veit ekki, hvort það ber að skilja þessi ummæli svo, að slælega hafi verið að þessu unnið, eða það hafi verið miklum erfiðleikum bundið að framkvæma rannsókn á hlut eins og þessum, og kostað fyrirhöfn að láta menn skilja, að það væri mauðsynlegt að gera slíka rannsókn. En ég held, að það sé skýrt tekið fram í áliti n., hvaða erfiðleikar það voru, sem við var að stríða. En hitt vil ég endurtaka, að það er ekki venjulegt, að mál séu undirbúin eins rækilega og þetta mál. Það er ekki venjulegt, að það sitji milliþinganefndir, sem athugi allar ástæður, áður en till. koma fram í frv.-formi. Það er óneitanlega traustari grundvöllur til þess að byggja á, þegar slík rannsókn hefir farið fram, þó að það séu ýms smærri atriði, sem eru ónákvæm eða órannsökuð, og þó að gizkað sé á niðurstöður um sum atriði, sem ekki var hægt að rannsaka, eins og það, hvernig árið, sem er liðið síðan, fór með útgerðina, þá má þó glöggt sjá það, að sjávarútvegurinn er þannig á vegi staddur, að það er ekki forsvaranlegt fyrir Alþ. að gera ekki það, sem í þess valdi stendur, til þess að rétta við útveginn.
Ég held, að þetta álit mþn. leiði í ljós, að það er búið að byggja svo á tekjum af þessum atvinnuvegi, að það eru engar líkur til þess, að menn geti dregið sæmilega fram lífið í þessu landi, ef útgerðin bíður hnekki. Hitt er alveg ljóst, að ríkið verður að draga saman seglin og kippa að sér hendinni með fjárframlög, ef dregur úr útgerðinni. Ég hygg, að þessi atriði séu glögglega leidd í ljós í áliti mþn. Og hefði hæstv. ráðh. ekki átt að þvælast fyrir í þessu máli, heldur hefði ríkisstj. átt að hefja starf til viðreisnar útgerðinni.
Það voru nokkur smáatriði í ræðu hæstv. ráðh., sem ég vil ekki ganga framhjá, því þar ber hæstv. ráðh. og mér á milli. Hann álítur, að lítil vandræði geti stafað af skuldum, sem eru fram yfir eignir, því að allir hljóti að skilja, að þær séu tapaðar, og því auðvelt að fá þæ strikaðar út. Þetta er kannske rökrétt. En við vitum, að þeir, sem eru mikið inni í viðskiptum, eru tregir til þess að strika út skuldir, þó að þeir viti, að mennirnir séu svo á vegi staddir, að þeir geti ekki borgað. Allir vita, að það er staðreynd, að þó að menn geti ekki borgað núna, þá geta menn orðið þess megnugir að gera það síðar, ef atvinnureksturinn fær sæmilega aðbúð frá því opinbera og árferði er gott. Það er því frá sjónarmiði lánardrottins aldrei hægt að segja um það með vissu, að skuldir séu tapaðar, ef atvinnurekandinn er ekki gerður gjaldþrota. Ég held, að hæstv. ráðh. ætti að vera það ljóst, þar sem hann stjórnar bankaútibúi, að bankarnir eru tregir að ganga inn á það, að skuldir séu tapaðar. Ég veit með vissu, að það eru fyrirtæki, sem hafa skuldað 120%, 150% og allt upp í 200% móti eignum, sem hafa gengið eftir bönkunum og beðið þá að færa skuldina niður, með því skilyrði, að skuldin væri líka færð niður hjá öðrum lánardrottnum, og í fjölmörgum tilfellum hafa þau fengið beinhart nei, af því að bankarnir hafa átt veð í eignum þeirra og ályktað sem svo, að á meðan skuldin stæði væri ekki vonlaust um, að hægt væri að ná henni, en það er alveg vonlaust, þegar búið er að strika hana út. Ég vænti, að þetta sé skiljanleg afstaða af hálfu þeirra manna, sem enga ábyrgð bera á atvinnurekstrinum, en það er síður skiljanlegt hjá þeim stofnunum, sem bera ábyrgð á atvinnurekstrinum, og held ég, að ég verði að segja það, þó að bankarnir eigi hér engan málsvara, nema ef vera skyldi hæstv. atvmrh., en það ætti nú að teljast fullgildur málsvari, að mér hefir oft virzt bankarnir sýna fullmikla þrjózku í þessu efni, til mikils tjóns fyrir atvinnureksturinn. Það er því rangt hjá hæstv. ráðh., en rétt hjá mér, að það hlýtur að vera örðugleikum bundið að fá skuldirnar strikaðar út hjá lánardrottnum, þó þeir viti, að skuldunautar þeirra eiga minna en fyrir skuldum. Það verður því að vera eitthvert fé til að greiða til þessara manna, því annars er ekki hægt að fá þá til þess að strika út skuldirnar. Það er undir atkvæðum lánardrottna komið, að skuldir verði gefnar eftir, og verður því að sjá ráð fyrir þessum mönnum líka, svo að þeir gangi inn á, að skuldaskilin séu gerð. Ég skal geta þess, af því að ég man eftir því nú í svipinn, að í frv. er gert ráð fyrir skuldaskilum með þeim hætti, að ég hygg, að það sé ólöglegt. Ég man ekki, í hvaða grein það er, en í frv. er gert ráð fyrir, að samningar, sem gerðir eru á skuldaskilafundi, skuli gilda, ef meiri hluti viðstaddra skuldheimtumanna eða umboðsmanna þeirra samþykkir skuldaskilin. En í frv. okkar sjálfstæðismanna í fyrra var gert ráð fyrir, að samningar þyrftu samþykki þeirra manna, sem réðu yfir meiri hl. skuldanna. Ég hefi borið þetta undir þá menn, sem sömdu lögin um kreppulánin til bænda, og sömuleiðis hefi ég borið það undir lögfræðinga, og telja þeir allir, að ekki sé hægt að setja í l. ákvæði um, að menn misstu rétt sinn, ef þeir væru ekki viðstaddir. Þarna er galli á frv., þó að það sé samið af vildarmönnum stj., en annar þeirra er trésmiður frá Akureyri, en hinn er, að ég held, lögfræðingur, og áttu þeir nú að geta betur séð ráð fyrir sjávarútveginum en nokkrir aðrir.
Þá er eitt smáatriði, sem hv. þm. Vestm. svaraði líka, að hæstv. ráðh. sagði, að sér sýndist litlu muna hjá okkur sjálfstæðismönnum og stj. um hámark skulda móti eignum. Við gerðum ráð fyrir 65% móti eignum, en í frv. stj. er gert ráð fyrir 75% móti eignum, og nemur það auðvitað ekki nema 10%. En sá næsti gæti svo komið og sagt, að 85% væri ekki nema 10% meira en gert væri ráð fyrir í frv. stj. En ég held, að það sé mikill munur á því, hvað sá er sterkari, sem skuldar ekki nema 65% móti eignum, en hinn, sem skuldar 75% móti eignum.
Þá get ég ekki gengið framhjá því, sem hæstv. ráðh. sagði um hina ríku menn, sem rækju útgerð. Ég veit nú ekki, hvar þessa ríku menn er að finna. Það hefir verið aðferð flokksmanna þessa hæstv. ráðh. að æsa stétt gegn stétt með því að segja mönnum, að þeir væru sjálfir fátækir, en þarna væru ríkir menn. Það er eins og það sé synd að vera ríkur. Og rauði þráðurinn í því, sem blöð hæstv. ráðh. hafa skrifað um þetta, er sá, að það sé stærsta misgerðin í lífinu að vera bjargálna, og að það þurfi ekki aðra sönnun til þess að maður sé afbrotamaður en þá, að hann sé efnaður. Það er furðulegt, að það skuli elda eftir af þessari firru í huga manns, sem orðinn er ráðh., en hinn gamli Adam í honum virðist sannarlega vera bráðlifandi. En þetta er sjálfsagt rangt hjá hæstv. ráðh., að það séu margir efnaðir menn, sem reka útgerð, því mér er ekki kunnugt um annað en að flestir þeir, sem ég þekki til, séu svo að segja snauðir. En ég veit, að það er dálítið til af efnuðum mönnum í þjóðfélaginu, sem betur fer, en það eru aðallega þeir menn, sem eignazt hafa fé á milliliðastarfsemi, og svo nokkrir menn aðrir, sem ekki hefir tekizt að rýja, en hafa nurlað saman nokkru fé með elju sinni. Þeir, sem hafa efnazt í seinni tíð, eru menn, sem óbeinlínis hafa grætt á útgerðinni, af þessum mönnum eru nokkrir í flokki hæstv. ráðh. Það er t. d. hægt að græða á því að selja olíu, ef hægt er að reka útgerðina, sem þarf á olíunni að halda. Það munu því vera margir, sem grætt hafa fé á útgerðinni óbeinlínis. En í hópi útgerðarmanna sjálfra held ég, að sé mjög lítið um efnaða menn. Ef það hefir verið tilætlun hæstv. ráðh. að undanskilja stórútgerðarmenn, af því að þeir væru efnaðir, þá held ég, að honum hafi missýnzt, því að ég held, að það sé búið að „plokka“ þá.
Mér þykir illt, að hæstv. ráðh. skuli vera farinn í burtu, af því að ég þarf að halda áfram að gera aths. við það, sem hann sagði.
Það var eitt í ræðu hans, sem snart mig illa, en það voru þessi ummæli hans: „það skilur, að ég vil ekki hjálpa þessum mönnum“. Það, sem snart mig illa, var ekki það, að miðað var við persónur, heldur hitt, að hæstv. atvmrh. skuli ekki hafa öðlazt meiri skilning á atvinnulífinu en það, að hann gerir ekki mun á málefnum og persónum. En ég held að það, sem skilur okkur sjálfstæðismenn og hæstv. ráðh., sé það, að við sjálfstæðismenn viljum líta á það sem þjóðþrifamál að koma útgerðinni til hjálpar, þar sem hún er hin breiða stoð undir tekjum almennings og ríkissjóðsins. En þeir, sem á móti eru, tala um, að þarna séu hinir og þessir menn, og skilst mér, að það eigi að forna atvinnuveginum til þess að hafa hendur í hári einstakra manna. Þetta er hið mesta vanþroskamerki og má ekki finnast hjá manni, sem kominn er í æðstu stöðu í þjóðfélaginu.
Ég á eftir að gera aths. við nokkur atriði í ræðu hæstv. atvmrh., en ég kann illa við að gera þær á meðan hann er fjarverandi, og vil ég því á meðan gera aths. við nokkur atriði í ræðu hæstv. fjmrh.
Hæstv. fjmrh. hefir lýst því yfir, að af sinni hendi hafi ekki verið gefin nein loforð um, að ríkið tæki ekki lán eða gengi í ábyrgðir, heldur hafi hann aðeins lýst yfir því, að hann mundi stuðla að því, að ríkið tæki ekki lán eða gengi í ábyrgðir. Ég held nú, að ensk yfirvöld skoði svona yfirlýsingu sem loforð, enda fullkomlega réttmætt. Og þó hæstv. ráðh. hafi tilhneigingu til þess að draga úr þessu loforði, efast ég um, að hann teldi sér fært að taka lán erlendis nú. Það er því af þessum ástæðum, að við flm. að frv. á þskj. 184 felldum níður bráðabirgðaákvæði um lántöku, en breyttum því í heimild til þess að gefa út handhafaskuldabréf. Er þessi breyt. gera eingöngu vegna þess, að víst er, að hæstv. fjmrh. hefir gefið yfirlýsingu, sem er jafngild loforði um að taka ekki lán eða ganga í ábyrgðir, og því ekki líklegt, að til greina gæti komið að taka lán erlendis, enda ekki sennilegt, að hægt sé að fá erlend lán, beinlínis vegna þess að ríkisstj. nýtur ekki trausts fyrir forstöðu sína í fjármálum. Þar væri allt öðru máli að gegna, ef við hefðum stj., sem nyti trausts inn á við og út á við.
Út af þeim ummælum, sem komu fram hjá hæstv. fjmrh. í hugleiðingum hans um, hverjir hefðu haft fjárstjórnina í landinu að undanförnu, verð ég að segja, að mér þótti hann komast að einkennilegri niðurstöðu, þar sem hann taldi, að sjálfstæðismenn hefðu haft þar mesta íhlutun. (Fjmrh.: Höfðu þeir það ekki, eða fannst þm. það einkennilegt?). Já, það er einkennilegt að ætla að telja mönnum trú um annað, þar sem allir vita, sem komnir eru til vits og ára, að Framsfl. og Alþfl. hafa haft fjárstjórnina á hendi síðastilðin 8 ár. (Fjmrh.: Ósatt hjá þm.). Sjálfstæðismenn hafa engan þátt átt þar að annan en þann, að sýna á hverju ári fram á, hve óforsjálega og óforsvaranlega hefir verið með fjármálin farið, enda hefir hvert einasta atriði, sem sjálfstæðismenn hafa bent á, komið fram. Ætti ekki að þurfa að skýra jafnvitanlegan hlut og þann, að sjálfstæðismenn urðu að hafa tryggingu fyrir, að Framsfl. sviki ekki gefin loforð um rýmkun kosningalaganna, og lögðu því til einn sjálfstæðismann í stj., en Framsókn hafði tvo, og kom sjálfstæðismaðurinn ekki nærri fjárstjórninni. Annars skal ég stinga því að hæstv. ráðh., að við, sem látum okkur muna um smámuni, teljum mikinn mun á 7 millj. kr. tekjuhalla 1930 í 11/2 millj., þegar Ásgeir var fjmrh., og þó ég hafi oft sagt, að fjárstjórn hans hafi ekki verið nógu sterk, þá var það þó mikill munur frá því, sem áður var.
Nei, hæstv. fjmrh. ætti ekki að fara langt út í fjármálastjórnina þau 7 ár, sem Framsókn stjórnaði landinu.
Á þeim tíma hafði ríkissjóður alveg óvenjumiklar tekjur, eða samtals um 110 millj. kr. Nú er bæði hæstv. fjmrh. og aðrir hans flokksmenn að gorta af því, að þá hafi hlaðizt upp ýmsar eignir, sem ríkið hafi lagt fé í. En hvar eru allar þessar eignir? Nú er skuldlaus eign ríkissjóðs aðeins 2 millj. kr. hærri eftir að hann er búinn að pína inn í skottum og álögum þessar 110 millj. kr. Og ég vil bæta því við, að eignirnar muni vera ríflega taldar, svo ef þær væru bókfærðar með hæfilegu verði, mundi íslenzka ríkið teljast öreigi.
Það var sannarlega vel til fallið, að sá maður fékk að taka við fjármálastj., sem mest hefir skrafað um, hvað hagur ríkissjóðs væri blómlegur. Ef einhverjir hafa látið blekkjast af þessu skrafi, vil ég benda þeim á að athuga vaxtagreiðslur ríkissjóðs, sem voru 1928 þegar Framsfl. tók við stj., 700 þús. kr., en eru nú komnar upp í 2 millj. Af hverju ætli þessi vaxtahækkun stafi, öðru en því, að skuldir hafa hækkað? Það er því ljóst, að þjóðin hefir lifað um efni fram og búið við stöðugan greiðsluhalla við útlönd, þó yfir tæki 1930.
Hæstv. ráðh. sagði, að ekki þýddi að taka lán erlendis til þess að borga með lán, heldur aðeins til atvinnubóta. Til hvers hafa svo lánin farið hjá Framsfl.stj.? Hún segir, að þau hafi farið til þess að byggja útvarpsstöð, símastöð o. fl., en sannleikurinn er sá, að þau hafa að mestu farið til þess að borga með gamlar skuldir. Það er því mjög sennilegt, að ekki þýði að koma til útlanda til þess að ætla að fá lán.
Ég sé svo ekki ástæðu til þess að eltast við fleiri atriði úr ræðu hæstv. fjmrh., því vitanlega er atvmrh. aðalaðili í þessu máli, og því eðlilegt að tala einkum við hann. Þó vil ég enn einu sinni mótmæla þeirri firru, sem kom fram bæði hjá hæstv. fjmrh. og atvmrh. um, að sá stuðningur, sem við sjálfstæðismenn fórum fram á til sjávarútvegsins, sé fjárveiting úr ríkissjóði. Það, sem við fórum fram á, er ekki annað en það, að við krefjumst, að sá atvinnurekstur fái að njóta þeirra tekna, sem hann aflar, og fái þannig tækifæri til að rétta sig við ef eigin rammleik. Hitt hlýtur hver heilvita maður að sjá, og ætti ekki að þurfa ráðh. til, að það er fjarstæða að fara til atvinnurekanda, sem ekki getur greitt kostnað við reksturinn, og heimta af honum svo eða svo mikil fjárframlög í allskonar sköttum af tekjum, sem engar eru.
Þegar svo er komið sem nú er fyrir útgerðinni, að tekjurnar hrökkva ekki fyrir gjöldunum, verður að fella niður skattana. Það er því krafa okkar sjálfstæðismanna, að hætt sé að ganga í skrokk á útgerðinni með sköttum og álögum, en henni lofað fyrst og fremst að halda sínum eigin tekjum sér til viðréttingar. Þær reglur, sem við vildum setja með frv. um skuldaskilasjóð, eru því aðeins form um, hvernig heppilegast væri að rétta þennan atvinnuveg við. Ég verð nú sjálfsagt að fara létt yfir sögu, því ég ætlaði að athuga ýmislegt, sem hæstv. atvmrh. sagði, en hann er nú ekki við. Eitt, sem hann sagði, var, að það væri rangt að bera saman þær 111/2 millj. kr., sem varið hefði verið til kreppulánasjóðs bænda, og þá 11/2 millj. kr., sem hér væri ætluð til sjávarútvegsins. Það sé ekki rétt, að þetta fé hafi verið lagt til landbúnaðarins, því það sé ætlazt til þess, að hann endurgreiði það. Þetta er ekki rétt, að við höfum alltaf sagt, að allar þessar 111/2 millj. ættu beinlínis að ganga sem óafturkræfur styrkur til landbúnaðarins. Vitanlega endurgreiðir hann mikið af því, ef atvinnureksturinn ber sig, svo að hann verði fær um það. Það var réttilega fram tekið hjá hv. 5. þm. Reykv., að það voru 21/2 millj. kr., sem ríkissjóður átti beinlínis að leggja fram til kreppulánasjóðs, en svo átti að bæta við eftir þörfum. Þar var ekki verið að skera hlutina við nögl. Álíta sumir, að hér hafi blandazt inn í lýðskrum, vegna þess hvað bændurnir eru fjölmenn stétt og allir flokkar vildu því koma sér við þa, til þess að fá þeirra atkvæði. Ég er ekki að sjá eftir þessu fé, en það er augljóst, hve mikil fjarstæða það er um atvinnuveg, sem ekki stendur undir fleiri mönnum til framfærslu en sjávarútvegurinn og ber að litlu leyti uppi þjóðarbúskapinn, því útfluttar vörur munu ekki nema meira en 23 millj. kr., eða ekki 10% af öllum útflutningi. Það getur því varla talizt réttmætt frá þjóðhagslegu sjónarmiði, að hann gleypi 111/2 millj. kr., en þeim atvinnuveginum, sem leggur til 90% af útflutningnum, sé ætlað 11/2 millj.
Þetta er því sýnileg rökvilla, sem sýnir, að þeir menn, sem standa fyrir frv., geta ekki litið á málið frá þjóðhagslegu sjónarmiði, heldur glápa þeir aðeins á persónur, sem að atvinnurekstrinum standa. Mér þykir leitt að þurfa að benda hæstv. atvmrh. á, að það var meinloka, er hann vildi ekki ganga inn á, að það væri skakkt hugsað í frv. að miða hjálp til útgerðarinnar við % af eignum manna. Ég vil halda því fram, að ef koma á til hjálpar, en ekki leggja í rústir, þá sé þörfin meiri, ef fyrirtækið er illa stætt. Dæmi: Ef t. d. bátaútvegurinn skuldar 10 millj. og hefir eignir á 10 millj. þá sé saemíleg hjálp í 11/2 millj. En ef skuldirnar væru eins, en eignirnar ekki nema 6 millj., þá hlýtur að vera þörf fyrir meiri hjálp, ef hún á að koma að jafnmiklu liði.
Hæstv. ráðh. taldi réttlátt að afskrifa mikinn hluta af skuldunum, en þar er sá hængur á, að við getum ekki knúið nokkurn skuldareiganda til þess, nema með því að gera skuldunaut gjaldþrota. En við viljum ekki leggja þannig í rústir.
Hæstv. ráðh. hneykslaðist mjög á því, að ráð skyldi vera dregið í efa, að lánið fengist, og taldi ekki venjulegt, að lán væru tekin fyrirfram. En ég sagði, að það væri ekki venja að bera fram frv. um lántökur án þess búið væri að þreifa fyrir sér um, hvort hægt væri að fái lánið. Ég hélt, að ekki væri svo breitt sund milli ríkisstj. og bankanna, að hún hefði ekki getað verið búin að ræða þessi mál; þó hún hefði ekki haft ákveðin loforð af hendi bankanna, var samt hægt að vera búinn að heyra undirtektir. En þetta er e. t. v. skiljanlegt út frá því, sem ráðh. sagði í gær, að frv. hefði verið sent til bankanna strax að loknu þingi síðastl. haust, en hvorugur bankinn hefði svarað. Ef svo er, að bankarnir agti ríkisstj. ekki meira en svo, að þeir virði hana ekki svars, get ég skilið, að ríkisstj. hafi ekki fyrir fram fengið loforð frá þeim um lán. En ég verð að segja, að frv. er þá í lausu lofti byggt. Eða var það vegna þess, að hæstv. ráðh. var að bjóðast til að ræða málið á þeim grundvelli, að í staðinn fyrir lántöku yrðu gefin út handhafaskuldabréf fyrir 11/2 millj. kr.? ég fyrir mitt leyti hefi ekki ýjað í þá átt, að slíkt væri æskilegt. Ég tel hitt miklu æskilegra og betra, að gefa atvinnurekstrinum sjálfum tækifæri til þess að skapa sér reiðufé.
Ég ætla mér ekki að fara út í nema sem allra fæst atriði í því, sem hæstv. atvmrh. sagði, og get ég því sleppt smáatriðunum. En ég vil að lokum taka það fram, að þó stj. gæti beitt því ofríki að kveða niður þær till., sem bornar hafa verið fram af okkur sjálfstæðismönnum til viðreisnar sjávarútveginum, þá getur svo farið, að skamma stund verði hönd höggi fegin, því ég er ekki í efa um, að þessi hjálp kemur útgerðinni að sáralitlu liði, en tefur fyrir gagngerðum úrbótum í þessum málum. Það er enginn vafi á því, að íslenzka þjóðin fær að sjá, að það er þjóðarnauðsyn að bjarga þeim atvinnuveginum, sem drýgstan skerf hefir lagt til þjóðarbúsins. Og það er nú flestra álit, að hann mundi geta rétt við, þó ríkið veitti honum ekki beinan fjárstyrk. Ég vil líka bæta því við, að það kemur fram stórfelldur misskilningur í því, hvernig gert er upp á milli stórútgerðarinnar og smábátaútvegsins. Það er vitanlegt, að meginþungi atvinnurekstrarins hvílir á stórútgerðinni. Smáútgerðin verður aðeins að vera vegna aðstöðu í ýmsum smáþorpum, þar sem ekki er hægt að koma öðru við, svo hver staður hafi úthald við sitt hæfi, hvar sem er á landinu. En því er ekki að neita, að arðurinn er því meiri sem útgerðartækin eru stærri. Því leggja allir kapp á að komast á togara. Eftir skýrslum frá mþn. í sjávarútvegsmálum hefir dagkaup sjómanna á sumum minnstu bátunum ekki verið nema 57 kr. En öll árin, sem rannsóknin nær yfir, hefir dagkaup á togurum verið yfir 20 kr. Þetta er gífurlegur munur. Það er því einkennilegur barnaskapur að vilja ekki veita þessum atvinnuvegi stuðning, sem skapar mesta atvinnu, greiðir hæst vinnulaun og stendur undir mestum sköttum í útflutningsgjöldum og útsvörum til bæjarfélaga, en er þó að tapa ár frá ári. Aldur togara er talinn 2030 ár; járnskip fyrnast á 20 árum, og eru því engar líkur til, að þeir geti endurnýjað sig. En hvað verður þá, þegar togararnir eru úr sér gengnir? ég býst við, að því verði svarað til, að það geri lítið, ef smábátarnir bjargast áfram. En ég er hræddur um, að einhverjum kunni að þykja þröngt fyrir dyrum, þegar togaraflotinn er liðinn nndir lok. Ég er sannfærður um, að á stórútgerðinni fyrst og fremst verður íslenzka þjóðin að byggja sína framtíð. Ég álít það fortakslaust, að það eina rétta í þessu efni sé að reyna að rétta við hag allrar útgerðarinnar, bæði hinnar smærri og hinnar stærri, og sízt af öllu má láta þann hluta útgerðarinnar verða útundan, sem meira gefur af sér. Vitanlega má ekki heldur vanrækja smáútgerðina í þessu efni.
Ég hygg, að Framsfl. í faðmlögum við Alþfl. þurfi ekki að sitja lengi að völdum í þessu landi til þess að búskaparlag þjóðarinnar í sjávarútvegsmálum breytist til þess ástands, sem það var í fyrir mörgum öldum, að hver verði að bjarga sér, á sama eða svipaðan hátt og þá, til þess að hafa eitthvað ofan í sig. Það er sjálfsagður hlutur, hvort sem núv. stj. fer frá völdum eftir lengri eða skemmri tíma, að við verðum að hætta að lifa hátt, hætta að semja fjárlög upp á 15 millj. Við verðum að taka gjöld syndarinnar, sem vitanlega verða einyrkjubúskapur, bæði til lands og sjávar.