27.03.1935
Neðri deild: 39. fundur, 49. löggjafarþing.
Sjá dálk 930 í B-deild Alþingistíðinda. (1347)
74. mál, Skuldaskilasjóður vélbátaeigenda
Sigurður Kristjánsson [óyfirl.]:
Það er orðið nokkuð gamalt þetta, sem ég þurfti að svara hæstv. atvmrh.; það er síðan á mánudag. En þessu atriði get ég ekki látið ósvarað, því að pað er byggt á misskilningi. Hæstv. ráðh. sagði því til afsökunar, að hann vildi ekki sinna stórútgerðinni, að það væri sýnilegt, að smáútgerðin hefði verið rekin með miklu betri árangri, þar sem töpin hefðu verið miklu minni á henni. Hann taldi, að samkv. yfirliti því, sem mþn. í sjávarútvegsmálum samdi um hag útgerðarinnar, hefði rekstrarhallinn á útgerðinni 4 næstu árin áður en rannsóknin fór fram verið á 9. millj. kr. Þar af sagði hann, að á bátaútgerðina, á alla 4 flokka, kæmu 2,1 millj. kr., en á togaraútgerðina 5,7 millj. króna tap. Ég get vel skilið, að hæstv. ráðh. hafi komizt að þessari niðurstöðu, ef hann hefir lesið allt yfirlitið eins og skrattinn les biblíuna. Hæstv. ráðh. átti að álykta þannig, að eftir því sem rekstar einnar útgerðartegundar hefir orðið óhagstæðari, því meiri þörf væri á hjálp henni til handa. En hæstv. atvmrh. ályktaði þannig, að því meiri sem hjálparþörfin er, því minni eigi hjálpin að vera. Þar sem hæstv. ráðh. vill miða lán til skuldaskila við það, hvað útgerðin á miklar eignir, þannig að lánin verði því minni sem eignirnar eru minni, þá vil ég benda á það, að af þessari forsendu leiðir þá röksemdafærzlu, að ekki verði tekið nóg tillit til þess, hvað skuldirnar eru miklar. Og hjálp til þeirra, sem mikið skulda, verður sannarlega eftir þessu mjög ófullnægjandi, þannig að engin skuldaskil geta orðið, og kannske sízt hjá þeim greinum útgerðarinnar sem framfleyta hlutfallslega flestum fjölskyldum.
Ég skal þá koma að því, hve hæstv. ráðh. gerir sig ánægðan með litlar upplýsingar. Frá okkar sjónarmiði er hjálpin nauðsynleg til þess að tryggja afkomu bæði mannanna, stofnananna og opinberrar starfrækslu, sem hvílir á þessari útgerð, en ekki til þess að gleðja eða hrella foringja og framkvæmdastjóra vissra útgerðarfélaga. Nú er það svo, að á stórútgerðinni hefir lifað mikill fjöldi fólks; þess vegna hefði hæstv. ráðh. átt áður en hann fór að rökræða um tap þeirrar útgerðar og halda því fram, að hún hefði tapað miklu meira en smáútgerðin, að athuga það, hve margt fólk hún hefir brauðfætt, og hve mikið hún hefir greitt til opinberra þarfa samanborið við aðrar greinir útgerðar. Þetta er náttúrlega ekki fljótlegt verk, en af því ég er allkunnugur þessum málum, hefi ég gert nokkra athugun á þessu. Náttúrlega er hér ekki um tæmandi skýrslu að ræða, en hún sýnir þó merkilega niðurstöðu. Eftir þessari skýrslu hafa þeir 37 togarar, sem skýrslan nær yfir, tapað á 4 síðustu árum 5,7 millj. kr., en á vélbátaflotanum hefir tapið verið um 2,1 millj. kr. Þetta þykir hæstv. ráðh. mikili munur, en ef hann hefði svo til viðbótar athugað, hvað bátaútgerðin hefir greitt í útsvör og tekju- og eignarskatt, og hinsvegar það, sem greitt hefir verið í samskonar gjöldum af togaraflotanum á þessum 4 árum, þá kemur í ljós, að allur bátaflotinn hefir greitt 273303 kr. (Atvmrh.: Er það það, sem bátaútgerðin hefir greitt?). Já, það, sem greitt hefir verið af driftinni sjálfri, en náttúrlega hafa eigendur hennar þar fyrir utan borið sín gjöld. En á sama tíma og bátaútgerðin greiðir þetta greiða þessir 37 togarar í sömu gjöldum rúmlega eina millj. kr., og eru þó hér náttúrlega ekki talin með útflutningsgjöldin. Af þessu sest, að togaraútgerðin hefir greitt þrefalt meira í opinberum gjöldum en vélbátaútgerðin. En hvað ber svo fólkið úr býtum, sem vinnur að útgerðinni, hvorri fyrir sig, það fólk, sem hæstv. ráðh. hefir talið sig fulltrúa fyrir? ég hefi reynt að reikna þetta og tekið jafnaðartal af dagkaupi á togurum í oll þessi 4 ár, og það hefir reynzt 23 kr. En hvað hefir það svo verið hjá bátaútveginum? Honum er skipt í fjóra flokka. Í fyrsta flokki, sem hefir um (eyða í hndr.) skip eða báta, eru daglaun skipverja kr. 6,86, í næsta flokki, sem telur um 200 skip, er kaupið kr. 8,93, í þriðja flokki, sem mun hafa 50 til 60 skip í rekstri, hefir dagkaupið verið kr. 11,67, og í fjórða flokki, þar sem talin eru um 30 stærstu mótorskipin, hafa daglaunin verið kr. 13,28. Við sjáum á þessu, að daglaunin fara hækkandi eftir því, sem skipin eru stærri, en jafnaðartal daglauna á fjórum síðustu árum á bátunum yfirleitt mun vera undir 10 kr. Það er því ekki hátt reiknað, þó gert sé ráð fyrir, að togaraútgerðin hafi greitt sínum mönnum a. m. k. 10 kr. hærri daglaun heldur en smáútgerðin hefir greitt sínum mönnum, miðað við fjögur síðastl. ár. En á þessum fjórum árum hefir útgerðin öll greitt 31/2 millj. kr. í vinnulaun. mér finnst hæstv. ráðh. hefði ekki átt að nota tölur sem rök fyrir því, að ekki bæri að styrkja togaraútgerðina, úr því hann lætur vera að taka það með í reikninginn, hversu mikið meira sjómennirnir á togaraflotanum hafa borið úr býtum heldur en á smærri skipum og bátum, eða hitt, hvað þessir tveir aðalþættir útgerðarinnar, hvor um sig, hafa greitt til hins opinbera. Ég er ekki með þessu að segja, að ég vilji ekki láta sinna smáútgerðinni. Það er kunnugt, að hin mesta þörf er á því að hjálpa öllum tegundum útgerðar hér á landi, en ég mótmæli því harðlega, að ríkið líti fyrst og fremst á það, hverjir stjórna útgerðarfyrirtækjunum, og hagi hjálp sinni við útgerðina eftir því. Það kemur ekki neitt málinu við, hverjir veita togaraútgerðinni forstöðu, nema hvað það snertir, að fullvíst er, að hún hefði aldrei flotið svo lengi, sem raun er á orðin, nema af því, að til forstöðu hennar hafa ráðizt miklu meira en meðalmenn. Ég stóð á fætur til þess að taka þetta fram, en um leið skal ég bæta við, úr því hv. þm. Vestm. flytur brtt. við frv. um hækkun framlagsins úr ríkissjóði, sem ég er að sjálfsögðu fylgjandi, þá tel ég alveg fyllstu þörf að gera aðra breyt. á frv., ef það á að verða að l., sem ég þó sætti mig alls ekki við, þar sem hjálpin til sjávarútvegsins á að verða svo ónóg og óréttlát sem frv. ber með sér. En ef það á að verða að l., þá tel ég alveg nauðsynlegt að laga eina misfellu á frv., og hún er sú, að form. skuldaskilastj. á að vera bankastjóri úr öðrum bankanum. Ég skil ekki, hvernig stjórnin hugsar sér það, að bankastjóri í öðrum bankanum eigi að hafa yfirstjórn skuldaskilanna, þar sem vitanlegt er, að skuldaskilin snerta báða bankana. Það er alveg óviðunandi að segja við annan bankann: Þú skalt ráða yfir því, hvernig skuldaskilin verða framkvæmd, en við hinn: Þú skalt taka þegjandi við þeim greiðslum, sem að þér verða réttar. Það væri sýnu nær, að hér stjórnuðu tveir menn, sinn frá hvorum banka, eða þá að útgerðarmenn veldu forstöðumann skuldaskilanna, eða máske ríkisstj. Ég bendi á þetta, af því ég tel óhjákvæmilegt að gera hér á breyt., og kannske hæstv. ríkisstj. vilji taka upp brtt. um þetta.