10.12.1935
Sameinað þing: 29. fundur, 49. löggjafarþing.
Sjá dálk 268 í B-deild Alþingistíðinda. (303)
1. mál, fjárlög 1936
Frsm. 2. kafla (Bjarni Bjarnason):
það hefir lítið verið deilt á starfsmannaskrána, a. m. k. ekki þann hlutann, sem mér tilheyrir. Mun hv. 6. landsk. svara því, sem snertir hans kafla. Ég vil þó geta þess, að mér finnst hv. 6. þm. Reykv., sem talaði hér á eftir mér, ekki taka málið á sanngjarnan veg, þar sem búinn nefnir aðeins eina stofnun og deilir á n. fyrir meðferð á henni. Hv. þm. nefndi aðeins landssímann, en það eru 3 aðrar stofnanir, þ. á. m. útvarpið, sem ekki hefði verið minni ástæða að nefna og n. hefir lækkað laun hjá. Annars skal ég geta þess, að fjvn. skipti með sér verkum við athugun á stofnunum, því tími vannst ekki til þess á annan hátt. Voru forstjórar með í ráðum, en ekki rekstrarráðin, sem þó var full atkvæða til, en aðeins ekki tími. Er gert ráð fyrir, að hæstv. ríkisstj. leiti álits og umsagnar forstjóra og rekstrarráðs.
Ég skal í þessu sambandi geta þess, að þó fjvn. vildi ekki fara ósanngjarnlega að á nokkurn hátt, en aðeins færa launin til samræmi, kemur þetta óneitanlega dálítið við einstaka menn. Þó hafa margir þeir starfsmenn, sem lækkað hefir verið hjá, ekki sagt æðruorð, en telja þessa ráðstöfun eðlilega og að fjvn. hafi verið sanngjörn í sínum till. Ég verð að segja, að ég marka meira það, sem þessir menn segja sjálfir, en ummæli óviðkomandi manna, sem lítið eða ekki þekkja til. Met ég meira umsögn einstaklinganna, sem þetta beinlínis snertir, um að n. hafi sýnt eðlil. viðleitni í launasamræmingu. Þess er getið í nál., að þrátt fyrir þó n. vildi helzt losna sem mest við eftirvinnu í ríkisstofnunum, verður ekki hjá komizt að viðhafa hana að einhverju leyti, t. d. við póst, síma og tollgæzlu. Hinsvegar verður að líta svo á, að það eftirvinnukaup, sem tíðkazt hefir, allt að 3 kr. á klst., sé óþarflega hátt, að kr. 1.50 sé sæmilegt, þegar það kemur til viðbótar við viðunandi laun. Ég sé þess vegna ekki, að það sé nein goðgá, þó sú kvöð fylgi þessum störfum, að vinna eftirvinnu fyrir kr. 1.50 á klst., þegar þörf krefur. Menn eru líka frjálsir og sjálfráðir um að breyta til og gefa frá sér starfið, ef þeim finnst þetta ósanngjarnt.
Þá eru tvö atriði enn í ræðu hv. 6. þm. Reykv., sem við erum ósammála um. Hann færði fram sem rök, að þetta væri ekki hærra en almennt verkamannakaup. Þar til svara ég því, að þetta eru engin rök, vegna þess, að verkamennirnir aumir eru fúsir til að vinna fyrir lægra kaup, ef þeim væru tryggð lágmarkslaun. En þetta verður að teljast þolanlegt, þegar það kemur til viðbótar sæmilegum lannum. Sé unnið 2 stundir á dag í eftirvinnu, verður það fram undir 100 kr. á mánuði. Og það getur ekki talizt nein ofætlun, ef menn eiga kost á því.
Þá er ég ósammála hv. þm. um, að það eigi að teygja launin sem mest upp, en fækka starfsmönnunum. Þessu er ég gersamlega andvígur. Menn eiga að hafa þolanleg laun, en ekki meira, og aukastörf eiga ekki að falla á fastlaunaða menn, nema það sé óhjákvæmilegt. Hitt á að koma á aðra menn, sem minna hafa til þess að lifa á, meðan þjóðfélagið á marga velmennta atvinnulausa menn. Ég sé, að hv. 6. þm. Reykv. hristir höfuðið til marks um, að hann sé þessu andvígur. — Þá minntist hv. þm. á, að fisksölusamlagið væri ekki ein af stofnunum ríkisins, og því hefði verið óviðeigandi að hafa það með. Til þess er því að svara, að allar fastar nefndir atvinnuveganna eru teknar með. Enda voru allar þær upplýsingar, sem fjvn. óskaði eftir, góðfúslegu gefnar. Með þessu yfirliti, sem fylgir nál. fjvn., eru gerðar till. til ríkisstj. um að færa meira til samræmis launagreiðslur ríkisins og atvinnuveganna.
Vænti ég, að hv. 6. þm. Reykv. nægi þetta svar og upplýsingar fyrir því, að fjvn. hafi ekki stolið neinu af þessum upplýsingum. Það má að vísu um það deilu, hvort það kemur Alþingi við, hvað atvinnuvegirnir borga sínum starfsmönnum, en ég held, að það sé gott, að þjóðin sjái, hvað þar er greitt í laun. — Þá held ég, að það sé ekki annað, sem ég hefi ástæðu til að svara.