25.02.1935
Neðri deild: 14. fundur, 49. löggjafarþing.
Sjá dálk 398 í C-deild Alþingistíðinda. (3814)
17. mál, ráðstafanir vegna fjárkreppunnar
Flm. (Hannes Jónsson) [óyfirl.]:
Að svo miklu leyti sem kostnaðurinn, er af þessu leiddi, átti ekki að lenda á herðum ríkissjóðs, samkv. till. landbn., og með lántökuheimild, sem var í frv., en mér heyrist ekki eiga að vera í því áfram, var þetta fé tekið á þann hátt, að sú stofnun, sem helzt veitti fjárhagslegan stuðning um lánveitingar landbúnaðinum til handa, Búnaðarbankinn, átti að leggja þetta fé fram. Þannig var veitt aðstoð Búnaðarbankans í heild til útlánastarfsemi til þess að styðja þessa sérstöku grein lánveitinga til landbúnaðarins, svo að sú lausn var ekki heppileg og ekki raunhæf, því að slíkt er eingöngu tilfærsla á möguleikum til stuðnings fyrir landbúnaðinn. Nú lýsir hæstv. forsrh. yfir því, að ekki verði tekið lán í þessu augnamiði, því að 5 millj. kr. lánið verði ekki tekið. Þá þarf að útvega fé, sem samsvarar þeirri fjárupphæð, sem fólst í umræddri lántökuheimild landbúnaðinum til handa. Hæstv. forsrh. sagði, að ríkissjóður yrði að annast þau útgjöld, sem hér um ræðir, ef ráðstafanir þær, sem frv. gerir ráð fyrir, hefðu ekki tilætluð áhrif í þessu efni. Þar kom að því, sem ég sagði, að þetta umrædda fjárframlag til framkvæmda þeirra, sem hér um ræðir, yrði að taka af ríkissjóði. Hæstv. ráðh. virðist halda því fram, að það sé alveg óhjákvæmilegt, að tekjuöflun ríkissjóðs verði að vaxa um þá upphæð, sem þessi kostnaður nemur. Ég sagði áðan, að þetta þyrfti ekki að vera svo. Við höfum bent á leið til þess að spara útgjöldin, og það er sama sem tekjur fyrir ríkissjóð. Þetta er að því leyti betri leið, að ekki er íþyngt meir gjaldþoli landsmanna með því að fara þessa leið, en það yrði aftur á móti gert með því að afla ríkissjóði tekna til þessara framkvæmda, sem hér er um að ræða, með einhverskonar álögum á landsbúum. Hæstv. ráðh. hlýtur að viðurkenna, að því fé, sem pínt er út úr landsmönnum í ríkissjóðinn, á fyrst og fremst að verja til stuðnings atvinnuvegunum - sé því á annað borð rétt varið -, þegar búið er að draga frá lögboðin útgjöld. Mér hefir ekki fundizt hæstv. ríkisstj. vera þessum vanda vaxin. Hún hefir þegar þanið sig út yfir alla möguleika þjóðarinnar til greiðslu í ríkissjóð. Þetta fé hefir svo m. a. verið notað til þess að ausa því í Pétur og Pál og í eftirlaun, sem engin ástæða er til þess að halda uppi. En ef einhver nýtileg mál koma fram, sem þarfnast stuðnings þess opinbera, þá segja þessir góðu menn: „Þið verðið að koma með einhverjar nýjar leiðir og möguleika; við höfum notað okkur alla getu þjóðfélagsins, svo að þið verðið að finna upp á einhverjum nýjum úrræðum í þessu efni.“ Meðan hæstv. stj. vill ekki samvinnu við andstæðingana í því að velja úr það nauðsynlegasta, sem þjóðin þarfnast óhjákvæmilega, getur hún ekki vænzt þess, að við séum því samþykkir, að lagðar séu auknar álögur á þrautpínda þjóðina, á meðan svo ógætilega er farið með það, sem tekið er af gjaldendunum.
Hæstv. forsrh. lagði þunga áherzlu á, að benda þyrfti á leið til þess að útvega peninga í því augnamiði, sem hér um ræðir. Ég veit vel, að hæstv. ríkisstj. er og hefir verið mest um það hugað, hvar unnt væri að taka peninga, hverja hægt væri að rýja sem mest til þess að standa straum af útgjöldunum. Það hefir ekki að sama skapi verið hugsað um, hvernig þessu fé yrði bezt varið. Meðan þessi hugsunarháttur helzt, getur hæstv. stj. ekki búizt við því, að menn rjúki upp til handa og fóta og ausi fé í ríkissjóð. Þegar þessi ábyrgðartilfinning er hæstv. stj. augljós, og reynt verður að láta fjármagn þjóðarinnar falla í þá farvegi, sem líklegastir eru til þess að koma þjóðarbúinu að verulegu gagni, þá getur hæstv. ríkisstj. vænzt stuðnings frá hverjum sem vera skal.
Þá vítti hæstv. forsrh. mig fyrir, að ég hefði sýnt lítinn áhuga á þessu máli á meðan ég gat einhverju um það ráðið. Ég hefi áður bent á, að gert var stórt átak í þessu efni með kreppulánasjóðsráðstöfunum, og það stórfelldari ráðstöfun heldur en ég legg til í okkar frv. Nú er svo komið, að meginhluti lausaskulda landbúnaðarins er kominn undir lagaákvæði það, sem samfara var ráðstöfunum þeim, sem um var getið.
Vextir af öllum þessum lánum eru komnir niður í 4%. Og þetta eru meira að segja skuldir, sem almennt er viðurkennt, að borga ætti hærri vexti af en fasteignaveðslánum. Þegar við förum fram á, að fasteignaveðslánavextirnir komist í sama horf, er sagt, að við séum of kröfuharðir. Það getur verið, að það megi átelja mig fyrir að hafa ekki gert enn víðtækari ráðstafanir í þessu efni en raun ber vitni um, en það var miklum örðugleikum bundið að koma þeim málum fram. Ég man, að það blés ekki byrlega með lausn kreppulánamálsins á sínum tíma.
Þá vil ég benda á það, að einmitt um það leyti, sem kreppulánalögin voru sett, var gerð bráðabirgðatrygging fyrir því, að menn þyrftu ekki að borga meira en 41/2% af flestum fasteignalánum. Það er því búið að benda þingi og þjóð á þessa braut, og þingið er búið að viðurkenna, að hún sé rétt. Fyrst menn eru einu sinni gengnir inn á þessa braut, þá er ekki forsvaranlegt að stiga spor aftur á bak. Með þessu frv. ætlum við að festa þetta fyrir framtíðina, þangað til búið er að finna ráð til þess að koma fasteignalánsmálinu á öruggan grundvöll. Hæstv. forsrh. getur því ekki sagt, að þessu máli hafi ekki verið sinnt áður en hans valdatími hófst.
Það verður prófsteinninn á það, hve mikill hugur fylgir máli, er hæstv. forsrh. læzt vera á verði fyrir hagsmuni landbúnaðarins, hvort hann ber hagsmuni bænda fyrir borð með því að útvega þeim verri kjör hér eftir heldur en hingað til hefir verið.