15.03.1935
Neðri deild: 29. fundur, 49. löggjafarþing.
Sjá dálk 501 í C-deild Alþingistíðinda. (3972)
79. mál, stofnun atvinnudeildar við Háskóla Íslands
Flm. (Thor Thors):
Ég get, eins og hv. þm. Hafnf., látið í ljós ánægju mína yfir þessum umr., því að þær munu hafa skýrt málið fyrir þingheimi. Virðist vera aðalatriðið, hvort atvinnudeildina skuli stofna nú þegar, eða bíða eftir því, að vísindamenn séu til í öllum þeim greinum innan stofnunarinnar, sem kennsla á að fara fram í. Ef hnigið er að því ráði að bíða, hlýtur að verða frestur á framkvæmdum um alla ófyrirsjáanlega framtíð. Því að það veit hv. þm. eins vel og ég, að svo margar vísindagreinar munu verða innan stofnunar þessarar, að áratugir hljóta að líða þangað til við eigum sérfræðinga á öllum þeim sviðum, sem færir eru um að takast á hendur kennslu við háskólann.
Hv. þm. heldur því fram, að það sé talsverður munur á því að halda vísindalega fyrirlestra eða „populæra“ fyrirlestra. Hann þarf ekki að fræða mig um þetta. Mér er það fullkomlega ljóst. En samkv. þeirra frv. eiga ekki að vera vísindalegir fyrirlestrar og ekki heldur alþýðlegir fyrirlestrar, og yfirleitt engin kennsla. En við viljum hafa bæði vísindalega fyrirlestra og alþýðlega, því að það er okkar skoðun, að fjöldi alþýðumanna sé það vei að sér um þessi mál, að þeir geti haft full not að því, sem hv. þm. kallar „populæra“ fyrirlestra. Annars fer það vel saman við þessa skoðun hv. þm., sem fram kemur í frv., hvernig gengið er frá stofnun atvinnudeildar samkv. því, því að rannsóknarstofnunin sjálf á ekki að vera einráð um það, hvenær kennsla verður tekin upp, heldur þarf atvmrh. að leggja samþykki sitt á það, áður en hún tekur til starfa; m. ö. o., hvaða atvmrh. sem er getur tafið það atriði um ófyrirsjáanlegan tíma. Og út frá því, sem sagt hefir verið um sjálfsforræðið, þá er það skemmt með því, að fulltrúar frá atvinnuvegunum eiga að ráða yfir rannsóknum stofnunarinnar, sem hljóta þó alltaf að verða annar aðalþáttur þessa fyrirtækis. Yfirráðin eru líka næsta þýðingarlítil og óþörf, því að atvinnuvegirnir geta á hvaða tíma sem er fengið eðlilegum kröfum sínum framfylgt hjá þessari stofnun, ef hún er sérstök vísindaleg stofnun, sem ætlazt er til.
Út af því, sem hv. þm. Hafnf. sagði síðast, að okkur gengi það til með því að vilja endursenda frv. til háskólans, að hindra framkvæmdir nú í sumar í máli þessu, þá er vel hægt að láta til skarar skriða í þessu máli, þótt svo færi, að l. næðu ekki samþykki nú. Það má með einfaldri þáltill. í Sþ., sem allir flokkar gætu sjálfsagt fallizt á, skora á ríkisstj. að sjá um, að hafizt verði handa um byggingu rannsóknarstofnunarinnar, í trausti þess, að frv. nái fram að ganga í byrjun næsta þings. Það þarf ekki að tefja framgang málsins, þótt það fái þann undirbúning og rannsókn, sem því ber. Það er skylda Alþ. að ganga svo frá þessu máli, að það megi til frambúðar standa.
Ræðu hv. 9. landsk. þarf ég ekki mörgu að svara. Hann virtist kveinka sér undan því, að ég fór hér með saklausan vísupart eftir hann, skáldskap, sem hann þarf ekkert að skammast sín fyrir og hann var mjög ánægður með á skólaárum sínum og lét okkur alla heyra. Tel ég það ekki að róta upp í einkamálum manna, þótt farið sé með slíkan skáldskap sem þennan. En ef þessi hv. þm. er allt í einu orðinn svona viðkvæmur gagnvart einkamálum manna, þá ætti hann að rannsaka vel framkomu sína gagnvart mönnum, sem ekkert hafa gert honum nema gott eitt, og gæti þá rifjast upp fyrir honum „ræktarsemin“, svo að ég noti hans eigin orð. - Hv. þm. skopaðist að því, að ég sagði, að atvinnudeildin ætti að senda kandídata út á fleiri svið, en hefði þó sagt jafnframt, að því mætti fresta, að deildin fengi prófréttindi. Þetta er ekkert ósamræmi. Þegar heimspekideildin var stofnuð, var í l. þetta sama ákvæði, að fresta mætti því, að d. fengi prófréttindi. Nú hefir þessi deild samt sent frá sér marga kandídata, og eins er ætlazt til, að atvinnudeildin geri, þótt ekki sé það fyrirskipað í öndverðu. Hafi hv. þm. ætlað að verða fyndinn - og hann lét þess getið í upphafi, að svo ætti að verða, enda var það vissara, því að enginn hefði annars tekið eftir því -, þá hefir það mistekizt og hann skotið algerlega yfir markið með fyndni sinni.