28.04.1936
Neðri deild: 58. fundur, 50. löggjafarþing.
Sjá dálk 837 í B-deild Alþingistíðinda. (1223)
64. mál, ólöglegar fiskveiðar
*Finnur Jónsson:
Áður en þetta mál fer hér út úr þessari hv. d., vil ég segja um það nokkur orð frá sjónarmiði þeirra útgerðarmanna, sem mest hafa orðið fyrir ágangi togaranna og þyngstar búsifjar hafa hlotið af landhelgisbrotum þeirra. Það má vera að hæstv. ríkisstj. eigi ekki — að dómi sumra manna — miklar þakkir skilið fyrir þá rannsókn, sem hún hefir látið framkvæma á ólöglegri notkun loftskeyta í þjónustu veiðiþjófa, og þá miklu röggsemd, sem hún hefir sýnt í því máli. Það getur líka vel verið, að sumir liti svo á, að hún eigi ekki miklar þakkir skilið fyrir það að bera nú fram frv. til laga til þess að koma í veg fyrir, að þetta stór- fellda hneyskli geti endurtekið sig.
Afstaða Sjálfstfl. í þessu máli er ljós fyrir þá. sem hlustað hafa á ræður þeirra um þetta mál nú á undanförnum dögum og svo hinsvegar á ræður þessara sömu hv. þm. um símahleranir hér í bæjarsíma Rvíkur. Annarsvegar tala þeir með mjög mjúkum orðum um togaranjósnirnar, og virðist helzt svo sem þeir telji þær í raun og veru sjálfsagðar. En hinsvegar tala þeir um símahleranirnar eins og þær væru eitt hið alstærsta hneykslismál, sem komið hefði fyrir í réttarfars- og stjórnmálasögu þjóðarinnar. En ég veit, að íslenzkir sjómenn, sem eiga lífsmöguleika sína undir því, að landhelginnar sé vel gætt, líta þetta allt öðrum augum. Ég veit, að þeir líta svo á, að það að nokkur íslenzkur maður skuli leyfa sér að selja sig til þess að leiða útlenda togara í landhelgi eða gefa þeim upplýsingar, til þess að þeir gætu stolizt í landbelgi, sé langstærsta hneyksli, sem hér hefir komið fyrir. Um þetta hneyksli fara sjálfstæðismenn mjög mjúkum orðum, t. d. hv. þm. Vestm., sem sjaldan lætur standa á sér að láta skoðanir sínar í ljós og það alloft með stórum orðum. Nú bar ræða hans þess vott, að hann liti á þetta sem leiðinlegt atvik og ekkert meira. — Ég heyri, að hann kveður sér nú hljóðs, og þykir mér það vel, því að ég vænti, að það sé til þess að leggja nú þungan dóm á þessi óhæfuverk, sem hafa orðið íslenzkum sjómönnum til hins mestu skaða, og þá ekki sízt í kjördæmi hans. því að þar er bátaútvegur mikill, og hafa fiskimenn þar orðið mjög fyrir barðinu á útlendu togurunum.
Hv. þm. Snæf., sem einnig er þm. fyrir kjördæmi, þar sem bátaútvegur er mikill og menn hafa mjög um sárt að binda vegna landhelgisveiða togara, fór líka mjúkum orðum um þessa njósnarstarfsemi, en á hinn bóginn mjög þungum orðum um lögreglustjórann í Rvík fyrir að hafa notað símann til þess að koma upp um mjög víðtæk brot á vínsölulöggjöfinni. Á afstöðu þessara manna og ummælum þeirra um þessi mál má marka afstöðu Sjálfstfl. í heild til þessa máls.
Fyrir hönd þeirra mörgu manna á Vestfjörðum, sem hafa átt við þungar búsifjar að búa af völdum togaranna, vil ég þakka hæstv. ríkisstj. fyrir þá röggsemi, sem hún hefir sýnt í þessum málum, og fyrir það frv., sem hér liggur fyrir.
Það er í raun og veru svo, að engin stjórn hefir litið svo á þær heimildir, sem til eru í lögum, að þær væru nægilegar til þess að hafa nauðsynlegt eftirlit með loftskeytasendingum til togaranna. Líka er það vitað, að þegar hv. þm. S.-Þ. reyndi að koma á ýtarlegri löggjöf um það efni, þá var hann ofsóttur fyrir það af Sjálfstfl. að hafa gerzt svo djarfur að bera slíkt frv. fram á Alþingi. Ömmufrv. gamla, sem svo var nefnt. var ekki með þeirri rökstuddu dagskrá, sem hv. þm. Vestm. las upp áðan, vísað frá með þeim rökstuðningi, að það væri gallað, heldur var löggjöfin talin óþörf. Nú hefir það sýn sig átakanlega, að þessi löggjöf hefði átt að komast á fyrir mörgum árum, eða um leið og stöðvar voru settar í skipin.
Það er talsvert annað að fá heimild til að rannsaka skeyti, eftir að fenginn er rökstuddur grunur um misnotkun þeirra, eða að hafa heimild til að hafa eftirlit með skeytunum jafnóðum og þau eru send, og geta þannig gripið á kýlunum strax þegar ígerðin gerir vart við sig. Fyrir þá, sem eiga að hafa hagnað af löggjöfinni, er langur vegur milli þess, hvort löggjöfinni er hagað þannig, að haft sé eftirlit með skeytunum jafnóðum og þau eru send, eða byrjað er á því, eftir að grunsemd er vakin um, að þau séu notuð til hjálpar við ólöglegt athæfi. Í þessu er fólginn sá mikli munur, sem er á þessu frv. og þeim heimildum, sem til hafa verið áður.
Það er að vísu rétt, sem hv. þm. Vestm. sagði. að það hefði ekki heyrzt, að neinn sjálfstæðismaður hefði mælt togaranjósnunum bót. En í umr. sjálfstæðismanna hér á þingi, og utan þings raunar líka, hefir alveg vantað þá heilögu reiði og vandlætingu, sem hvern einasta sannan Íslending ætti að grípa, þegar upp komst um þetta svívirðilega mál. Það er nú svo, að það hafa margir hrokkið við út af þessum togaranjósnum, og það er þess vegna eðlilegt, að þetta frv., sem fram er komið frá ríkisstj., sé þannig útbúið, að reynt sé að koma í veg fyrir, að á því verði nokkur smuga fyrir þá sjálfstæðismenn, sem í framtíðinni skyldu vilja selja landhelgismiðin til erlendra veiðiþjófa og gera sér það að atvinnu. Það er þess vegna eðlilegt að þetta frv. sé nokkuð þröngt. Og ég hefi veitt því eftirtekt, að í 3. gr. getur leikið vafi á því, hvort síldveiðiskipum fyrir Norðurlandi yfir sumartímann sé ekki gert nokkurt óhagræði, þar sem ákveðið er, að öll skeyti, hvort heldur það eru talskeyti eða loftskeyti, milli veiðiskipa skuli rituð á þar til gerð skeytaeyðublöð og send landssímastjórninni að liðnum hverjum mánuði og síðan geymd hjá landssímanum a. m. k. í 5 ár. Ég verð að segja það, hafandi hlustað í 2 sumur á það tal, sem fram fer milli síldveiðiskipa fyrir Norðurlandi, að ég álít ekki, að á þessu sé fullkomin þörf. Ég álít, að þarna mætti gera nokkra undanþágu, þar sem talstöðin á Siglufirði mun hafa aðstöðu til þess að hlusta á flestöll þessi skeyti og gæti því gert aðvart, ef eitthvað væri grunsamlegt á ferðinni. Ég vildi því skjóta því til hæstv. dómsmrh., hvort ekki mundi mega — jafnvel þó frv. færi svona í gegn — gera frá þessu einhverja undanþágu fyrir a. m. k. vélskip og línuveiðaskip, sem stunda síldveiðar fyrir Norðurlandi yfir síldveiðimánuðina.
Hv. þm. Vestm. sagði, að hann áliti, að það hefði mjög litla praktíska þýðingu að samþ. þetta frv. Ég fyrir mitt leyti álit, að það hafi mjög mikla praktiska þýðingu. Þetta frv. gerir, eins og ég hefi þegar tekið fram, fyrst og fremst sterklega ráð fyrir mjög ýtarlegri skeytaskoðun til og frá veiðiskipum og eftirliti á skeytum, þó að þau séu ekki grunsamleg, þar sem aftur á móti þær heimildir, sem e. t. v. voru til í lögum áður, eingöngu viku að því, að hægt væri að hefja rannsókn á grunsamlegum skeytum. Og þar kemur í ljós sú gullvæga regla, að það er betra að koma í veg fyrir lögbrot heldur en að hafa heimild til þess að refsa fyrir þau á eftir.
Ég skal ekki í þessu sambandi fara neitt út í hið svokallaða símanjósnamál, þó að það komi nokkuð undarlega fyrir sjónir að sjá gamla bindindis- og bannhetju, eins og hv. 5. þm. Reykv. ganga hér uppbólgna af illsku, grípandi fram í fyrir hæstv. forsrh. með ókurteisi, af æsingi yfir því, að komið er upp um eins hættulegt hneyksli og það, að bifreiðastöðvar skuli vera hafðar fyrir knæpu.