06.05.1936
Neðri deild: 65. fundur, 50. löggjafarþing.
Sjá dálk 1368 í B-deild Alþingistíðinda. (1954)
137. mál, viðbótarrekstrarlán handa Landsbanka Íslands
*Fjmrh. (Eysteinn Jónsson):
Ég ætla aðeins að bæta örfáum orðum við það, sem hv. frsm. sagði.
Þorskaflinn hefir brugðizt svo herfilega á þessari vetrarvertíð, sem nú er að enda, að slíks eru engin dæmi síðastliðin 10 ár. — Ég hefi snúið mér til Fiskifélags Íslands og fengið hjá því upplýsingar um fiskaflann, eins og hann var talinn á öllu landinu 1. maí síðastl. Fiskifélagið byrjaði að halda nákvæmar aflaskýrslur 1925 og hefir haldið því áfram síðan. Ég held, að það sé réttast, að ég lesi upp úr skýrslu fiskifélagsins hv. þdm. til fróðleiks samanburð á aflamagni síðastl. 10 ár og er þá miðað við tímabilið frá áramótum til 1. maí ár hvert. Það yfirlit sýnir bezt, hvað aflinn er óvenjulega lítill á fyrri hluta þessa árs.
Eftir
Ár
1. maí
31. des.
1. maí
1925 ....
20267
51085
30818
1926 ....
19082
38153
19071
1927 ....
22461
50584
28123
1928 ....
27476
65596
38120
1929 ....
36630
66764
30134
1930 ....
40301
70574
30273
1931 ....
35072
64654
29582
1932 ....
31985
56372
24387
1933 ....
41870
68630
26760
1934 ....
43441
61880
18439
1935 ....
33565
50002
16640
1936 .
17666
Þarf ekki að leggja út af þessu frekar, því að allir hljóta að sjá, hvaða áhrif þetta hefir á tekjur einstaklinga og gjaldeyristekjur þjóðarinnar. Er yfirleitt mest treyst á þennan gjaldeyri. Sjá allir, að það getur orðið miklum vandkvæðum bundið að standa við greiðslur þær, sem inna verður af höndum. Því hefir það verið til umr. innan bankastj. og ríkisstj., að þar sem vertíð hefir brugðizt svo gersamlega, væri óráðlegt, að bankinn, sem ber mestan hitann og þungann af öflun gjaldeyrisins, hefði ekki möguleika til að útvega sér viðbótaryfirdrátt á við það, sem hann er vanur að hafa. Þessi viðbótaryfirdráttur er ekki nema lítið brot af þeim gjaldeyristekjum, sem missast við þetta aflaleysi. Þetta verður heldur ekki unnið upp með lántökum, heldur verður þjóðin að neita sér meira en verið hefir um varning, sem flutzt hefir til landsins. Ef aflinn bregzt líka síðara hluta ársins, er engin von til, að hjá þessu verði komizt. Hinsvegar getur nokkuð rætzt úr, ef síldin og þorskurinn bregðast ekki síðara hluta ársins, en þó hefir þótt vissara, að bankinn hefði þessa heimild, ef í nauðirnar skyldi reka. En þeir, sem ráða fyrir bankanum, og stj. eru sammála um, að ekki beri að grípa til þessarar heimildar, nema nauður reki til.
Ég þarf svo ekki að hafa þessi orð mikið fleiri. Allir, sem sæti eiga í bankaráði landsbankans, og allir bankastjórarnir eru sammála um þetta, ekki af því að þeir líti á það sem framtíðarúrræði, heldur vegna þess að þegar vertíð hefir algerlega brugðizt, eins og nú, telja þeir óvarlegt að leggja upp án þessarar heimildar.
Ég tek það fram, að bankinn mun ekki hafa grennslazt fyrir um möguleika fyrir svona láni, því að allir hafa verið að vona, að úr myndi rætast. En það hefir nú ekki orðið á þessari vertíð, og yrði það þá að verða í sumar á síldarvertíðinni.