01.04.1936
Efri deild: 39. fundur, 50. löggjafarþing.
Sjá dálk 489 í B-deild Alþingistíðinda. (552)
7. mál, þingsköp Alþingis
*Þorsteinn Þorsteinsson:
Ég býst ekki við, að hv. þdm. mótmæli þessari brtt., sem ég hefi flutt við frv. á þskj. 224. Ég verð að segja það, að sú till. er þannig bæði að efni og orðalagi, að það er ekki ástæða til þess, jafnvel fyrir þá þdm., sem eru meðmæltir prentun á þingræðunum, að setja sig á móti henni. Hv. frsm. gat þess, að meiri hl. hvers þings ætti að ráða því, hvort þingtíðindin yrðu prentuð eða ekki. En það er einmitt þetta, sem ég vildi segja með minni till. Ég vil, að meiri hl. hvers þings ráði þessu. En það, sem skilur á milli okkar, hv. frsm. meiri hl. og mín, er það, hvaða leið verði farin í þessu efni.
Ef farið verður að vilja hv. frsm., þá verður með sérstöku lagaboði að fresta prentun á þingræðunum, og smeygja fyrirmælum um það inn í „bandorminn“ eða aðra slíka vanskapninga sem ganga aftur á hverju þingi. En ég álít, að það sé miklu óþinglegri aðferð heldur en að veita í hvert sinn fé til þess á fjárl., ef þingið vill láta prenta þingræðurnar. Ég veit, að okkur hv. frsm. greinir á um það, hvort heldur á að prent, þingræðurnar eða ekki. En ég get lýst því yfir, að ég tel það ekki annað en fráleita firru að prenta þingræðurnar, þegar svo er komið, að þingtíðindin koma ekki út fyrr en ári eftir, að þingið var haldið. Þá eru orðin allt önnur mál uppi á teningnum, og ný viðfangsefni ríkjandi í meðvitund manna. Þar af leiðandi eru menn skeytingarminni um það, hvað sagt hefir verið um málin áður, og hirða ekki um að lesa þingtíðindin. Í sumum sýslum eru það ekki nema örfáir menn, sem lesa ræðurnar. Ég hefi átt tal um þetta við þingmannsefni í einu kjördæmi stjórnarflokkanna, og hann var í vafa um, hvort það væri nokkur annar en hann einn í því kjördæmi, sem læsi þingtíðindin. (IngP: Hann las þau þó?). Já, hann var sé eini í þeirri sýslu, sem las þau. En svo er það annað, sem nú er farið að tíðkast, að þegar þingtíðindin koma nú loksins til kjósendanna, og þeir ætla að kynna sér ræður þm., þá stendur venjulega í upphafi ræðanna: „óyfirlesið“ —, og er þá um leið fengin skýringin á því, hversu ófullkomið sönnunargagn þingræðurnar eru. Setjum svo, að kjósandi spyrji þm. kjördæmisins, hvað hann hafi lagt til í einu eða öðru máli, og að kjósandanum þyki það ekki koma heim við það, sem þm. hafði sagt í þingræðu; þá getur þm. borið fyrir sig þann skjöld, að hann hafi ekki lesið yfir eða leiðrétt ræðuna, og beri ekki ekki ábyrgð á því, sem þar stendur, heldur þingskrifararnir. Á þennan hátt getur þm. komizt undan því að bera ábyrgð á þeim orðum, sem þessir menn vilja láta hann hafa sagt og prentuð eru í þingtíðindunum. Eins og nú er háttað, tel ég það þess vegna mjög vel til fallið, að útvarpað sé umræðum frá þinginu um þau mál, sem almennur áhugi er fyrir. Það er mikill greiði við hlustendur, að umræðum um þingmál sé útvarpað. Og ef það yrði tíðkað, þá mætti stytta dagskrána og sleppa að mestu umræðum um hin smærri mál, sem almenningur hefir lítinn áhuga fyrir að hlusta á. En umræður um aðalmálin gætu borizt á sömu stundu út um hinar dreifðu byggðir landsins til alls þorra kjósendanna. En það, sem þeir þannig hafa heyrt, kæra þeir sig ekki um að lesa aftur í þingtíðindunum.
Nú eru fréttir fluttar frá þinginu á hverju kveldi í útvarpinu, og þar er skýrt frá atkvæðagreiðslum í hverju máli og nafnaköllum, sem fram fara. Er það ólíkt því, sem áður tíðkaðist, þegar slíkar fréttir bárust almenningi á mánaðarfresti í hlöðunum.
Áður voru þingtíðindin lesin upphátt á kvöldvökum á sveitaheimilum, enda komu þau þá líka miklu fyrr út, eða stuttu eftir að þinginu var slitið. Viðhorfið í þessum efnum er nú stórum breytt frá því, sem áður var, og þó að bent sé á það, að á þeim harðindaárum, sem áður gengu yfir þjóðina, hafi ekki verið hvikað frá því, að prenta Alþingistíðindin og senda þau út, þá má geta þess, að umræðuparturinn, sem kom aðeins annað hvort ár, var ekki nema 25% af því, sem nú tíðkast, að fyrirferð, og þó kemur umræðuparturinn nú út á hverju ári. — Ég veit, að skjalaparturinn verður mun lengri, ef hætt verður við að prenta þingræðurnar. Þingskjölin verða ýtarlegri. Þingmenn hafa þá lengri grg. með frumvörpum, og jafnvel líka fyrir einstökum brtt., er þeir bera fram, en þó verður þar stillt í hóf. — Með þessu yrði lesendum jafnframt gerður sá greiði, að í stað þess, sem þeir þurfa nú að þvæla í gegnum langar skammaræður til þess að leita að skýringum mála, þá gætu þeir gengið að þeim í skjalapartinum. Enda er það miklu þægilegra en að elta þær uppi á mörg þúsund blaðsíðum, þar sem erfitt er að finna meininguna í þvælingslegum og flóknum umbúðum.
Ég kem svo að því aftur, að ég sé ekki annað en að vilja hv. 2. þm. S.-M. verði fullnægt, þó að brtt. mín verði samþ. Því að eins og hann tók fram í ræðu sinni, þá á meiri hl. á hverju þingi að ráða því samkvæmt till. minni, hvort þingræðurnar verða prentaðar eða ekki. Þetta kemur til meðferðar á hverju þingi, ef till. mín verður samþ.
Hv. 2. þm. S.-M. gaf það í skyn, að hann væri ekki á meðal þeirra þdm., sem segðu eitt í dag og annað á morgun. Hann fylgdi sósíalistum á síðasta þingi dyggilega í þessu máli, og það er ekki við því að búast, að hann fari nú að snúa baki við hálfbræðrum sínum. En hins vil ég mega vænta, að þeir hv. þdm., sem á síðasta þingi vildu hætta að prenta þingræðurnar, fylgi nú hiklaust og ákveðið þessari brtt. minni.