30.03.1937
Neðri deild: 27. fundur, 51. löggjafarþing.
Sjá dálk 538 í C-deild Alþingistíðinda. (1801)
91. mál, hampspuni
*Emil Jónsson:
Ég þarf ekki að fara um þetta mörgum orðum, því að það hefir komið fram í málinu flest það, sem þarf að taka fram, bæði með og móti. Það eru aðeins tvö atriði, sem mig langaði að víkja að nokkru frekar en gert hefir verið. Fyrra atriðið veit ég, að hv. þdm. er kunnugt um, en hvort þeir hafa grundað, hvaða afleiðingar það hefir, er aftur á móti ekki eins ljóst, og það er það, að samkeppnin í þessari litlu iðnstarfsemi er einmitt það, sem veldur henni mestum erfiðleikum. Jafnskjótt sem nýtt fyrirtæki er hafið, kemur undir eins yfir það eitt eða fleiri, sem gera því svo erfitt fyrir, af því að markaðurinn er svo þröngur. Það er því eðlilegt, að fyrirtæki með 100–200 þús. kr. stofnkostnað vilji tryggja, eins og hægt er, að ekki komi aðrir yfir þá og taki frá þeim þann litla markað, sem fyrir hendi er, en það getur orðið meira tap en margra prósenta lækkun á vörunni. Þetta er ástæðan til þess, að frv. kemur fram. Um það, hvort skilyrði eru frekar hér til að spinna þráðinn en í Noregi, skal ég ekki fjölyrða, því að ég ætla, að flesta hv. þdm. bresti nægilega kunnáttu til þess að dæma um það. En hitt er óhætt að fullyrða, að þetta firma hefir unnið úr Manillahampi með góðum árangri, og þegar það er staðreynd, að þessi hamptegund er flutt frá hitabeltislöndunum, þar sem vinnukrafturinn er ódýrari en í Noregi og Ítalíu, þá er ekki ólíklegt, að það mundi takast að vinna úr hinum fínni hampi úr þeim löndum, þar sem vinnulaunin eru hærri, Þetta bendir til þess, að það eru möguleikar fyrir þessu, og þegar þeir, sem ætla út í þetta að leggja, hafa komizt að þeirri niðurstöðu, að það muni borga sig að gera þetta, þá tel ég ekki ástæðu til að rengja það hjá þeim, þeir eiga mest á hættu sjálfir.
Svo er hitt atriðið, sem ég vildi gjarnan að kæmi fram í þessum umræðum. Það hefir verið dregið í efa af hv. þm. Vestm., hv. 3. landsk. og fleiri hv. þm., að sú vara, sem hér er unnin, væri eins góð og sú útlenda; það var að vísu ekki sagt fullum fetum, að þetta væri svo, en þó mátti skilja það. En ég vil geta þess, að ég hefi átt tal við marga skipstjóra á togurum, sem hafa bæði reynt útlenda og innlenda vöru af þessu tagi, og það án þess að þeir væru á nokkurn hátt háðir þessu fyrirtæki, sem hér um ræðir, og svör þeirra voru undantekningarlaust þau, að innlenda varan væri sízt lakari en sú erlenda. Að því er verðið snertir, þá held ég, að innlenda varan verði sízt dýrari, þegar allt kemur til alls. Af þessum ástæðum, að fyrirtækinu hefir tekizt að búa til vöru, sem að dómi þeirra, sem eiga að nota hana, er góð vara, og verðlagið er samkeppnisfært, og ennfremur að með þessari starfsemi hefir tekizt að auka atvinnuna og spara útgjöld, þá finnst mér ekki nema sanngjörn viðurkenning fyrir þessa starfsemi, að þeim, sem hafa stofnað til hennar, sé veitt þetta leyfi, sem þeir fara fram á til þess eins, að tryggja það, að ekki komi aðrir yfir þá og fari að framleiða það sama og spilli markaðinum. En ef útlend, unnin vara reynist ódýrari en sú íslenzka, þá tel ég sjálfsagt, að veitt verði leyfi til þess að flytja þá vöru inn, enda er það, eins og hv. 6. þm. Reykv. benti á, engin trygging fyrir því, að þetta fyrirtæki verði ekki sett upp, þó að ekkert einkaleyfi fáist, og ef þetta fyrirtæki kemst upp einkaleyfislaust, þá er ekki meiri tilhneiging hjá gjaldeyrisnefnd til að útiloka erlenda vöru heldur en ef þetta einkaleyfi væri fyrir hendi, Ég get því ekki séð, að í þessu felist nein hætta, heldur aðeins réttmæt viðurkenning á starfsemi, sem hefir sýnt, að hún er samkeppnisfær, bæði að því er snertir verð og gæði. Ég tel því, að þessari hv. d. beri að stuðla að því, að þetta einkaleyfi verði veitt, en ég er hinsvegar ekkert á móti því fyrir mitt leyti, að einhverri annari nefnd, t. d. sjútvn., verði fengið þetta mál til athugunar, en það verður auðvitað að gera það að skilyrði, að málið komi þaðan aftur innan einhvers sanngjarns tíma.