12.04.1937
Neðri deild: 36. fundur, 51. löggjafarþing.
Sjá dálk 619 í C-deild Alþingistíðinda. (1897)
102. mál, félagsdómur
*Thor Thors:
Herra forseti! Góðir áheyrendur! Hv. þm. N.-Þ. sagðist síðar vilja setja lög um fyrirvara á vinnustöðvun og vald sáttasemjara til þess að fresta vinnustöðvun. því þá ekki að setja þau nú? Það ákvæði heyrir beint til efni þeirra frv., sem framsóknarmenn bera fram um vinnudómstól og sáttatilraunir. Það ákvæði felst alstaðar í samskonar löggjöf á Norðurlöndum, enda eru slík lög gagnslaus án ákvæðis um frestun á vinnustöðvunum. Og halda menn, að framsóknarmenn öðlist þann skilning eftir kosningarnar, úr því að þeir stiga skrefið ekki til fulls fyrir kosningarnar, enda þótt vinnulöggjöfin sé eitt af þeim málum, sem nota á í kosningabaráttunni til þess að láta líta svo út, að stjórnarflokkarnir séu að fullu skildir. Ég legg því lítið upp úr loforðum um það, að löggjöf um þetta efni verði sett síðar.
Hv. 1. landsk. talaði fyrir hönd sósíalista, og var ræða hans full af slagorðum um stefnu síns flokks í þessu máli og að öðrum þræði ónotum í garð okkar sjálfstæðismanna, sem er ekki nýtt hljóð úr því horni. En hann gat ekki með rökum bent á neitt atriði í okkar frv., sem væri ósanngjarnt og ekki samþ. af sósíalistum á Norðurlöndum. Hann talaði um, að ekki væri í því frv. tekið tillit til staðhátta hér á landi, og vil ég spyrja hv. þm. að því, í hverju það lýsi sér? Það eru engin ákvæði í frv., sem ekki eiga við hér á landi. Sósíalistar telja, að okkar frv. sé einhliða takmarkanir á rétti verkalýðsfélaganna. Þetta er vísvitandi blekking, því að frv. okkar takmarkar jafnt rétt vinnuveitenda og vinnuþiggjenda. Í því eru bæði ákvæði um, hvenær megi skella á verkfalli, og eins og hv. áheyrendur hafa heyrt, einnig tilraunir til þess að vernda verkalýðinn gagnvart vinnustöðvunum. Frv. okkar leggur valdið til þess að ákveða verkfall í hendur verkafólksins sjálfs. Það tryggir rétt verkafólksins og lýðræðið í landinu. „Enga vinnulöggjöf,“ segja sósíalistar, „nema hún feli í sér aukin réttindi fyrir verkalýðssamtökin.“ Hvernig er hægt að setja lög, sem fela í sér aukin réttindi í þessu efni, þar sem óskorað vald er til þess að skella á verkfalli hvenær sem er? Verkalýðsforinginn(!) og olíukóngurinn, hv. 2. þm. Reykv., getur, hvenær sem honum þóknast, látið verkalýðinn skella á verkfalli, hann þarf ekki annað en vera í vondu skapi, sem ekki er heldur óþekkt fyrirbrigði hjá þessum hv. þm.
Hv. 1. landsk. var að tala um íhald í þessu máli. Hverjir eru íhaldsmenn í þessu máli? Það eru sósíalistarnir, sem vilja halda í öryggisleysið og fórna hagsmunum verkafólksins fyrir yfirráð og ofríki forsprakkanna. — Hv. 2. þm. Reykv. er sá eini í þessum umr., sem hefir flutt æsingaræðu, enda var þess að vænta. Hann fór inn á einstök atriði í frv., sem hann vildi ekki samþ. Hann er á móti því að hægt sé að fresta vinnustöðvun, og hann vill, að verkalýðsfélögin og vinnuveitendur geti svikið samninga. Svo er hv. þm. á móti atkvæðagreiðslu um vinnustöðvanir. Hann er á móti því, að verkalýðurinn ráði, og yfir höfuð á móti allri vinnulöggjöf. Ég held því fram, að verkalýðurinn heimti þennan rétt, sem honum er gefinn samkv. okkar frv., en það er vitað, að hv. 2. þm. Reykv. vill, að hnefarétturinn, geðofsinn og stólfæturnir ráði í þessum málum, Það kemur úr hörðustu átt, þegar hv. 2. þm. Reykv. talar um, að bændur hafi fengið rétt til þess að fjalla um jarðræktarlögin, þar sem einmitt hann var að skamma Framsfl. fyrir að hafa látið undan réttmætum kröfum bændanna í því efni. Ég ætla ekki að ræða um síldarverkfallið svonefnda. Það er vitað, að Sjálfstfl. tók upp öfluga baráttu til þess að tryggja sjómönnum réttlátt verðlag fyrir síldina, með þeim árangri, að síldarverðið hækkaði um kr. 1.30 málið, og útvegsmenn og sjómenn fengu mörg hundruð þús. kr. fyrir forgöngu og öfluga baráttu sjálfstæðismanna.
Hæstv. forsrh. sagði, að aðalkrafa sjálfstæðismanna væri að knýja málið fram. Það er rétt, að við berum það fram af því, að við meinum það, sem við segjum. Við álítum, að það eigi að fá framgang, og til þess er það borið fram, en ekki af leikaraskap, eins og þetta frv., sem hér er til umr. Hæstv. ráðh. sagði, að okkar frv. væri ekki borið fram á samkomulagsgrundvelli. Það er þeirra frv. ekki heldur, því að sósíalistar eru því andvígir.
Tími minn er á þrotum, en ég vil að lokum beina nokkrum spurningum til áheyrendanna og biðja þá að athuga þær án allra utanaðkomandi æsinga.
Eru ekki vinnustöðvanir hættulegt þjóðfélagsböl, sem ber að afstýra og ávallt hefir í för með sér aukið atvinnuleysi? Ef þeim ber að afstýra, ber þá ekki þjóðfélaginu skylda til að setja löggjöf um, að reynt skuli að leita friðsamlegrar lausnar á þeim og leita um sættir? Er ekki rétt að láta hlutlausa menn skera úr um, hvenær aðiljar rjúfa gerða samninga?
Þetta er efnið í okkar frv. Það er ekki annað en það, sem allir ábyrgir stjórnmálaflokkar eru sammála um. Við sjálfstæðismenn viljum halda við rétti verkamannanna til þess að gera verkfall og rétti vinnuveitendanna til þess að gera verksviptingu, en aðeins sem örþrifaráð, þegar allar aðrar leiðir eru þrotnar. Hvernig stendur á því, að það er andstaða gegn slíku máli?
Það þarf engan að undra óp kommúnista. Þeir vilja ríkisrekstur, og til þess að nálgast það takmark, vilja þeir láta allt ólga í vinnudeilum; það skapar óánægju og öryggisleysi, en á því þrífast þeir, eins og vissar persónur á ókvæðisorðunum. En hvernig stendur á andstöðu sósíalista, þar sem flokksbræður þeirra í nágrannalöndunum hafa samþ. slíka löggjöf? Sósíalistar hér reyna þó að telja fólkinu trú um, að þeir séu samskonar flokkur og sósíalistar á Norðurlöndum. En það er rangt. Það sýnir afstaða sósíalista hér til þjóðnýtingarinnar. Sósíalistum á Norðurlöndum kemur ekki til hugar þjóðnýting, en sósíalistar hér bera fram hvert þjóðnýtingarfrv. á fætur öðru. Það lítur helzt út fyrir, að þjóðnýta eigi allt nema benzín og olíu. En andstaða þeirra gegn vinnulöggjöf byggist á því, að forsprakkarnir vilja hafa takmarkalaust vald yfir verkafólkinu. Þess vegna má verkafólkið ekki greiða atkv. um það, hvort eigi að leggja út í vinnustöðvun eða ekki, að ráðríkis valdasjúkir forsprakkar vilja öllu ráða. En hvernig stendur á framkomu Framsfl. í þessu máli? Hvers vegna er hv. þm. N.-Þ. og Framsfl. tvístígandi í þessu máli? Flokksþing þeirra var ákveðið í þessum málum, en þm. þeirra og ráðh. eru reikandi; frv. þeirra er kák eitt og engin fullnægjandi lausn. Það er auðséð, að hv. 2. þm. Reykv. heldur þeim óttaslegnum.
Hver hugsandi maður og sanngjarn, sem vill leysa þetta vandamál, hlýtur að fylgja till. okkar sjálfstæðismanna. Þær eru byggðar á traustum grundvelli og í samræmi við reynslu nágrannaþjóða okkar. Þær setja velferð þjóðarheildarinnar ofar stundarhagsmunum og vernda verkafólkið gegn ofríki forsprakkanna, vernda það gegn óréttlátum verkbönnum vinnuveitenda og tryggja vinnuveitendum aukinn vinnufrið.
Barátta gegn vinnulöggjöf er barátta blekkinga og ofríkis örfárra manna gegn réttlæti og velferð þjóðfélagsins. Slík barátta getur ekki orðið á annan veg en með sigri þjóðfélagsins.
Ég vil vona, að þessar umr. hafa orðið til þess að skýra þetta mál fyrir áheyrendunum og þeim hafi orðið það ljóst, að hér er gott og þjóðhollt mál fram borið. — Góða nótt.