20.10.1937
Neðri deild: 6. fundur, 52. löggjafarþing.
Sjá dálk 137 í C-deild Alþingistíðinda. (1835)
18. mál, lágmarksverð á sauðakjöti innanlands
*Flm. (Sigurður Kristjánsson):
Herra forseti! Ég get verið stuttorður, sökum þess, að mál þetta lá líka fyrir síðasta þingi og er þess vegna hv. þm. kunnugt. Það yrði nokkuð löng saga, ef farið væri að rekja þá ágalla, sem komið hafa fram á skipun kjötsölunnar. Ætla ég því að leiða það hjá mér á þessu stigi málsins, ef ekki gefst til þess sérstakt tilefni. Ég vil þó rifja það upp, að þegar kjötsölulögin voru sett og ég fékk ekki að koma að þeim breyt., sem ég og fleiri álitu nauðsynlegar til þess að firra vandræðum og til þess að gera l. skilmerkileg, tók ég það fram, að ég myndi ekki, vegna kjarna málsins, berjast á móti l., en að ég vænti þess, að reynslan myndi syna, hvernig l. ættu að vera úr garði gerð, og myndu menn þá beygja sig fyrir dómi reynslunnar. Ég hefi í þessu efni orðið fyrir vonbrigðum, því að l. hafa staðið í 4 ár, og er þess vegna 3 ára reynsla a. m. k. að baki þeirra. Reynsla þessi hefir leitt í ljós ýms mjög eftirtektarverð atriði. Tilgangur l. var sá, að kjötframleiðendurnir gætu fengið hærra verð fyrir vöruna án þess að það kæmi niður á neytendunum. Þetta var þannig hugsað, að milliliðakostnaðurinn kynni að geta lækkað við betri skipun þessara mála; í öðru lagi, eins og fram er tekið í nafni laganna sjálfra, áttu þau að verða til þess að auka kjötneysluna innanlands. Nú var utan um þetta fléttað miklum kransi af allskonar fyrirskipunum, meiri og minna óljósum. Það var sett meira og minna í vald þeirra, sem l. áttu að framkvæma, hvernig það færi úr hendi. Um þessi tvö atriði hefir reynslan orðið sú, að kjötgreiðslan til framleiðendanna hefir komizt allra hæst upp í 80–90 aura pr. kg. En þeir, sem kaupa kjötið daglega til neyzlu, hafa orðið að greiða, a. m. k. þegar kemur fram á veturinn, 1.80–2.00 kr. pr. kg. Nákvæmar tölur er vissulega hægt að fá yfir þetta. En bilið milli hins útborgaða verðs til framleiðendanna og þess, sem neytendur verða að greiða, fer heldur stækkandi heldur en minnkandi. í m kjötneyzluna innanlands er til aðeins ein skýrsla. Það er skýrsla nefndar þeirrar, sem kölluð hefir verið Rauðka. Þessi skýrsla sýnir, að kjötneyzlan hefir hrapað um 41%. Þetta er afskaplega mikil minnkun, og þó hún að einhverju leyti stafi af skorti neytendanna, þá er þetta eflaust að verulegu leyti af óheppilegri framkvæmd l. Það er einmitt það atriði, sem ég benti á í samhandi við þessa lagasetningu, sem ég tel að hafi valdið þessari minnkun. Sem sé það. að í staðinn fyrir að greiða fyrir sölu sláturfjárafurða hafa verið settar skorður við þessari sölu með takmörkuðum sláturleyfum og banni gegn sölu, nema eftir mjög ströngum reglum. Þá hefir og algert bann verið lagt við sölu beint frá framleiðendum, nema á hangikjöti. Sem sagt, það er slitið það viðskiptakerfi, sem myndazt hafði á fjölda mörgum árum úti um allt land. Það er þetta, sem eflaust hefir minnkað svona stórkostlega kjötneyzluna. Mér dettur ekki í hug að halda því fram, að hægt verði að laga þetta aftur á stuttum tíma. Það mun sennilega verða erfitt að kippa þessu í lag, a. m. k. hvað snertir saltkjötsneyzluna, sem er að mestu búin að vera. Það er enginn efi á því, að ef framleiðendurnir verða látnir sjálfir um að selja sínar afurðir innan hæfilegra takmarka, verður kjötneyzlan það mesta, sem hún getur orðið, og miklu meiri heldur en ef nokkrir útvaldir eiga að hafa það á hendi. Ég hefi þess vegna sniðið þetta frv. þannig, að slátrun og sala verði sem allra frjálsust. Ég skal ekki fara út í einstakar gr. frv., en kjarni þess er sá fyrst og fremst, að lágmarksverð verði sett á kjötið, til þess að fyrirbyggja niðurboð. og svo að bændur, sem við lakari aðstöðu eiga að búa, fái uppbætur gegnum verðjöfnunargjaldið.
Ég skal ekki hafa þessi orð fleiri, en óska þess að frv. verði, að lokinni þessari umr., vísað til 2. umr. og landbn.