09.12.1937
Neðri deild: 45. fundur, 52. löggjafarþing.
Sjá dálk 295 í C-deild Alþingistíðinda. (2082)
132. mál, vitabyggingar
Flm. (Sigurður Kristjánsson):
Það er sjálfsagt ekki neinum vafa undirorpið, að mál þetta verði lagt fyrir vitamálastjóra, áður en það verður leitt til lykta. En ég hefi ekki gert það af þeirri ástæðu, að það eru hæg heimatökin, þar sem vitamálastjóri er hér á þinginu og ég vissi, að n. mundi alltaf fyrst leita til vitamálaskrifstofunnar, svo ég held, að það sé ástæðulaust fyrir hv. þm. að vera neitt sérstaklega óánægður yfir því, þó að ég hafi ekki borið málið undir hann fyrirfram. Það er aðeins af þeirri ástæðu, að ég álít það eðlilegri gang málsins, að frv. verði af nefnd sent vitamálaskrifstofunni til athugunar. Og eins og hv. þm. velt, þá er hann ungur í þessari stöðu og hefir ekki haft ástæður eða aðstöðu til þess að kynnast þessum málum, nema af umsögn annara.
Ég geri ráð fyrir því sama og hv. þm., að frv. verði ekki samþ. á þessu þingi. Það er ekki þar fyrir, að ég hefi fyrir löngu nokkuð byrjað að undirbúa málið, en ég þurfti að bera það undir ýmsa menn, og sérstaklega valdi ég til þess þá menn, sem hafa „praktíska“ þekkingu í þessum málum, og sem ég bjóst ekki við, að næðist til á meðan málið væri afgr. á Alþ., en ég vissi, að það var hægt um vík að ná í vitamálaskrifstofuna á þeim tíma.
Hv. þm. sagði, og lagði mikla áherzlu á það, að þessi brtt. væri ekki annað en nudd og frv. væri illa undirbúið. Ég veit ekki, hvort átti að skilja þetta svo, að hann liti þannig á, að framkoma þessa frv. stafaði af því, að ég áliti l. frá 1933 illa undirbúin. Ég hefi ekkert orð látið falla í þá átt. Þvert á móti sýnist mér lögin bera þess vott, að þau hafi verið vel undirbúin. En það raskar ekki því, að það hlaut að koma í ljós, að þar þurfi eitthvað um að bæta; og þó ekki væri annað en það, að bæta inn í einum vita eða breyta stöðu eins vita, þá getur það verið svo mikilsvert atriði, að það beri ekki að horfa í að breyta l. til þess að fá þetta fært í lag.
Í þessu frv. er ekki farið fram á nema 4 nýja vita, og þó að það hefði ekki verið nema einn, þá gat það verið næg ástæða til þess að breyta 1. Ég verð að telja, að aðalatriði frv. sé breyt. á þessari vitaskrá, því það er að sjálfsögðu aðalatriðið, að vitarnir séu bæði nægilega margir og á heppilegum stöðum; það er sem sagt breyt. á 9. gr. l., sem er um 4 nýja vita og að setja aðra 4 niður annarsstaðar en ákveðið er í lögunum.
Um Málmeyjarvitann sagði hv. þm., að hann væri þegar kominn. En mér þykir undarlegt, ef skipstjóri á strandferðaskipi, sem fyrir 3–4 dögum kom úr hringferð í kringum land. skyldi ekki hafa séð þann vita, ef hann er kominn. En ég hygg, að efsta hluta vitans vanti, og sé alls ekki kominn, eða ljóskerið sjálft. Ég átti tal við skipstjórann á öðru strandferðaskipinu nú þegar hann kom úr strandferð, og sagði hann mér, að vitinn væri ekki fullgerður.
Það er sjálfsagt ekkert undarlegt, þó að nokkrir vitar kunni að verða settir niður á þá staði upphaflega, sem reynast ekki heppilegir, og er mjög fjarri mér að fjargviðrast út af slíku, því það er ekki nema eðlilegt.
Það er vitað, að krafan um vita kemur venjulega frá 2 aðiljum: mönnum, er sigla umhverfis landið, og einkanlega frá heimamönnum, sem eru að biðja um vita hjá sér, og er þá aðallega miðað við inn- og útsiglingu til verstöðva og annara hafna. Þessir heimamenn hafa ekki annað sjónarmið en það, að vitarnir vísi mönnum innsiglingarleiðina, eða að mestu leyti það. Aftur á móti hafa þeir, sem sigla umhverfis landið, það tvöfalda sjónarmið, að vitarnir séu bæði hagnýtir til landtöku og til leiðbeiningar á siglingum umhverfis land. Það er þess vegna ekki nema eðlilegt, þótt það komi í ljós, að einhverjir af vitunum séu ekki alveg á réttum stað. Nú er það rétt hjá hv. þm., að það sé í l. heimild til að breyta þessu, en þær breyt. verða því aðeins gerðar, að einhver verði til að sýna fram á nauðsyn þeirra, og það er varla við því að búast, að vitamálaskrifstofunni komi sú þekking, nema einhver taki sig fram um það, sem er í siglingu umhverfis landið.
Ég skal svo ekki fjölyrða um þessa gr. meira, en ég vænti þess, að hv. þdm. skilji það, að breyt. einmitt á vitunum sjálfum, hvar þeir eru reistir, er höfuðatriði þessa máls, og það er ekkert litilfjörlegt atriði; það er geysistórvægilegt mál.
Hv. þm. talaði talsvert mikið um þá kröfu, sem í frv. er gerð um breyt. á 7. gr. 1., og skildist mér honum þykja það mjög misráðið, að ætlast til þess, að skipt yrði á Farmannasambandi Íslands og Fiskifélagi Íslands. Ég hefi að sjálfsögðu ekkert á móti því, að Fiskifélagið standi eftir sem áður, og auðvitað er vitamálastjóra alveg frjálst að leita til hverra sem er um upplýsingar, svo að það þyrfti ekki að standa í l. En ég held, að það geti ekki orðið skiptar skoðanir um það almennt, að félag manna, sem hefir innan sinna vébanda þá menn, er sigla langmest allra manna umhverfis landið, — eins og eru skipstjórar og sérstaklega skipstjórar á strandferðaskipum, — það félag muni hafa yfir að ráða meiri og gagnlegri þekkingu á þessum málum heldur en skrifstofa, –þó að hún sé skipuð gegnum og góðum mönnum, — en hefir það hlutverk, að annast ýms skrifstofustörf og leiðbeiningar, er lúta að fiskveiðum. Og þó að á þessari skrifstofu sé nú maður, sem hefir verið á togara, þá er ekkert sambærileg hans þekking á þessu og þeirra manna, sem sigla allan ársins hring, og ár eftir ár og áratug eftir áratug, umhverfis landið, og koma svo að segja inn á hverja vík og hvern vog. Og ég held nú, að þessi aths. hv. þm. hafi verið meir gerð til þess að gera aths. en að honum muni annað til hugar koma en að Farmannasambandið hafi á hverjum tíma yfir að ráða mönnum með mestri þekkingu í þessum efnum.
Ég vil að sjálfsögðu eiga sem bezta samvinnu við vitamálastjóra og vitamálaskrifstofuna um þetta mál. Það er ekki flutt af mér í neinum öðrum tilgangi en þeim, að koma þessum málum í sem allra fullkomnast og bezt horf, og ég veit, að það er ósk hv. þm. líka. Mér kemur málið persónulega ekkert við, en ég tel. af því að ég er í sjútvn. og hefi verið það undanfarin ár, að mér beri sem slíkum að verða við þeim óskum, sem skynsamlega eru fram bornar af mönnum við mig, og það fel ég, að hafi verið gert við þetta mál; það hefir verið borið fram við mig af fullkominni skynsemi og einlægni, og ég tel, að ég hafi líka ekki verið rangur aðili í málinu, þar sem ég er í þessari n. í þinginu, sem á um þessi mál að fjalla, og þm. þess kjördæmis, þar sem þeir menn kjósa, sem gengizt hafa fyrir þessu. Ég held því, að vitamálastjóri geti verið rólegur yfir því, að það er ekki af neinni lítilsvirðingu á honum eða hans embætti, þó að málið hafi gengið þessa leið, enda mun það sýna sig, að málið mun verða borið undir hann og hans skrifstofu, eins og vera ber.