21.12.1937
Sameinað þing: 18. fundur, 52. löggjafarþing.
Sjá dálk 667 í B-deild Alþingistíðinda. (979)
21. mál, bændaskólar
Frsm. landbn. Nd. (Steingrímur Steinþórsson):
Ég skal ekki fara mörgum orðum um þetta mál, þó að ræða sú, sem hv. 9. landsk. hélt við fyrri hluta umr., gæfi tilefni til þess. Hv. þm. vildi láta það líta svo út, að með brtt. minni ætti að útiloka þá, sem búa í kauptúnum og kaupstöðum, frá bændaskólum. Hv. 9. landsk. hélt því ennfremur fram, að hér væri verið að krefjast þess, að nemendur hefðu unnið tvö ár í sveit til þess að fá inngöngu á skólana. Þetta er ekki rétt. Í till. er einungis farið fram á það, að nemendurnir hafi unnið að almennum landbúnaðarstörfum í tvö ár eftir að þeir urðu 12 ára. Nú er það svo, að viða í stærri þorpum og bæjum er talsverður landbúnaður og flestir unglingar geta átt kost á því að vinna að landbúnaðarstörfum án þess að fara langt frá heimilum sínum. Ég held, að það sé sízt vanþörf á því, að unglingar, sem ætla sér í bændaskóla, kynni sér landbúnaðarstörf af eigin reynd, áður en þeir koma í skólana.
Það var ekki rétt hjá hv. 9. landsk., að ég hefði kallað kaupstaðaunglingana álfa. Ég sagði ekki annað en það, að ég vildi fyrirbyggja, að nemendur væri eins og álfar út úr hól þegar þeir koma í skólann. Þetta er alveg sambærilegt við það, að menn yrðu teknir í stýrimannaskólann án þess að þeir kynnu áralagið. Ég hefi sjálfur fengið reynslu af því, að þetta ákvæði er nauðsynlegt, og þar sem gert er ráð fyrir, að undanþágu megi veita, sé ég ekki, að hér sé verið að beita neinn gerræði. En þeir eiga að sjálfsögðu að sitja fyrir rúmi í bændaskólum, sem er full alvara með að gera landbúnað að lífsstarfi sínu, en hinir sitja á hakanum, sem koma þangað einungis af nýjungagirni eða til þess að eyða tímanum. Þetta er ekkert sérstakt fyrir bændaskólana; bæði stýrimannaskólinn og vélstjóraskólinn krefjast þess, að umsækjendur hafi stundað sjó einhvern vissan tíma, áður en þeir koma í skólann. Þetta ákvæði um bændaskóla er hliðstætt við ákvæði í lögum og reglugerðum um aðra sérskóla. Hv. 9. landsk. hélt því fram, að þeir mundu margir, sveitapiltarnir, sem ekki snúa sér að landbúnaði eftir að þeir hafa lokið námi á bændaskólunum, og mundi það ekki síður koma fyrir sveitapilta en kaupstaðapilta. Ég veit, að þetta er ekki rétt. Ég skal sanna þetta mál mitt með skýrslum síðar.
Ég vil ekki láta það standa ómótmælt, sem hv. 9. landsk. sagði, að ræktun væri á hærra stigi við kauptún og kaupstaði en í sveitum, og sé ræktunin í sveitunum ekki betri en þetta, þrátt fyrir alla ráðunautana. Það er mesti misskilningur, að ræktun í sveitunum sé verri en við kaupstaðina. Það er ennfremur misskilningur, að ræktunin við kaupstaðina hafi síður notið leiðbeininga frá búnaðarráðunautum en ræktunin í sveitum. Þar hefir einmitt þessi ráðunautastarfsemi komið að mestu gagni. Öll skipulagning á ræktun kauptúna og kaupstaða á síðustu árum er framkvæmd einmitt af þessum ráðunautum, sem hv. 9. landsk. gerir lítið úr. Þeir hafa mælt landið og áætlað um ræktunarkostnað og ákveðið skurðakerfl. Þess vegna er það sú ræktun fyrst og fremst, sem byggist á þessari ráðunautastarfsemi, en ekki einmitt í sveitunum, af þeim ástæðum, að á hinum mörgu dreifðu býlum er erfiðara að koma leiðbeiningum við. Þetta er ástæða til að benda á, þó að það eigi ekkert skylt við málið, sem er til umræðu, og óþarfi hafi verið að blanda því inn í það.