03.05.1938
Efri deild: 60. fundur, 53. löggjafarþing.
Sjá dálk 1014 í B-deild Alþingistíðinda. (1364)
95. mál, stéttarfélög og vinnudeilur
*Sigurjón Á. Ólafsson:
Ég vildi gjarnan, að þessari umr. yrði lokið, áður en þessum fundi er slitið, og verð því að takmarka mitt mál.
Það eru ýms atriði í ræðu hv. 1. landsk., sem ég þarf að gera nokkuð betri skil. Í sumum atriðum hefir hann dregið allverulega í land, eins og gerist og gengur, og hefir gengið hálfilla að hrekja mín mótmæli hér gegn hans ræðu. Ég verð að sleppa allmörgu af því, sem ég annars hefði viljað svara, en ég ætla að byrja á því, þar sem hann var að vitna í Noreg, löggjöfina frá 1921. Hann er búinn að gleyma, hvað það var, sem þar var aðalásteytingarsteinninn. Það var nefnilega ákvæði í þeirri löggjöf um það, að heimilt væri að dæma í hinum svonefnda hagsmunaágreiningi, m. ö. o., um kaup og kjör. Það var einmitt þetta ákvæði, sem atvinnurekendur voru líka mótfallnir. og það var ekki sízt fyrir þeirra atbeina, að norska Stórþingið féllst á, að nema þetta ákvæði úr l. Það einkennilega fyrirbrigði skeði, að báðir aðiljar, bæði atvinnurekendur og verkamenn, voru sammála um að nema þetta ákvæði í burtu. Það var þetta atriði, sem olli því, að það tókst að fá þá breyt. á löggjöfinni, sem þar var gerð.
Ég verð að gera því skil, þar sem hv. þm. var að tala um hin óleyfilegu verkföll, pólitísku verkföllin, og vitnaði hann þar mjög í hinn síðasta gerðardóm. sem Alþ. samþ. og Sjómannafélagið mótmælti. Ég verð að skýra þetta dálitið fyrir hv. þm. Í frv., eins og það liggur fyrir, er bannað, eins og í 2. tölulið 1 7. gr. segir, að þvinga stjórnarvöldin til að framkvæma athafnir, sem þeim lögum samkvæmt ekki ber að framkvæma, eða framkvæma ekki athafnir. sem þeim lögum samkvæmt er skylt að framkvæma, enda sé ekki um að ræða athafnir, þar sem stjórnarvöldin séu aðili sem atvinnurekandi. Hér er átt við það m. a., að þegar t. d. ríkið sé atvinnurekandi, þá sé sjálfsagt leyfilegt að gera verkfall- á móti þeim ráðstöfunum, sem ríkisstj. kann að gera í þeim efnum. En um gerðardóminn er það að segja, að af hálfu Alþ. er hvergi lagt bann við því, að hlýða ekki gerðardóminum, svo að þó að sjómenn gerðu verkfall út af dóminum myndi það ekki vera talið ólöglegt, vegna þess að það er upplýst af hæstv. forsrh., að það sé ekkert í l. um gerðardóminn, sem banni sjómannastéttinni að gera hverskonar ráðstafanir, sem hún vildi, gegn slíkri löggjöf, aðeins ákveðið, að gerðardómurinn ákveði kaupið, en ekkert sagt, hvernig skuli fara að, ef honum sé ekki hlýtt. Samkvæmt þessu frv. nær það ekki til þessa atviks, sem hér er um að ræða. Það er því alveg út í loftið hjá hv. þm. að taka þetta dæmi. — Það eru hin svokölluðu „hvítu verkföll“, sem hér er tekin skýr afstaða til. Það er yfirlýst af hæstv. ráðh., að hann áliti, að það stríði ekki á móti l., þó að sjómenn hlýði þeim ekki (BrB: Það er á móti l., þegar búið er að samþ. þetta). — Hv. þm. getur farið til hvaða lögfræðings sem er, og hann fær engan til að ganga inn á sitt mál, að þetta dæmi geti heyrt undir þetta ákvæði 17. gr., svo að þetta er hreint vindhögg, sem hann slær í þessu efni. Hann sagði ennfremur, að atkvgr. um till. sáttasemjara, eins og hún er hér lögð fram, myndi stangast á við það, sem skeð hafi í Sjómannafélaginu. Ég vil benda honum á, að í nál. vinnulöggjafarnefndarinnar er skýrsla um, hvernig atkvgr. hafi farið fram í því félagi, sem sýnir og sannar, að með þeim atkvgr. öllum hefðu löglegar ákvarðanir verið teknar. Ég vil benda hv. þm. á, að einmitt í kaflanum um sáttasemjara er svo til ætlazt, að ef um félög sé að ræða, sem hafi ýmsar starfsgreinar innan sinna vébanda, eins og t. d. Sjómannafélagið, þá sé hægt að draga frá við atkvgr. alla fjarverandi menn, sjúka menn og þá, sem ekki heyra undir þá starfsgrein, sem deilan er um í hvert skipti. Ef deila væri út af kjörum á togurunum, þá myndi atkvgr. aðeins ná til þeirra, sem myndu teljast togaramenn, og ef deilan væri við farmenn, þá myndi atkvæðagreiðslan aðeins miðuð við fjölda þeirra manna, sem vinna á siglingaskipunum. Hv. þm. hlýtur að sjá, að þetta lækkar tölurnar í atkvgr., og að það þýðir ekki að miða við heildartölu félagsmanna í hvert skipti, svo að einnig þetta er byggt á misskilningi hjá hv. þm.
Ég ætla ekki að ræða frekar við hv. þm. um skyndiverkföllin. Ég álít, að hann sé þar hreint og beint á villigötum, annaðhvort á móti betri vitund eða af því. að hann sé í villu. Ef menn þurfa að knýja atvinnurekanda til að greiða kaup, þá er hægt að setja stöðvun á hann þangað til hann greiðir. En ég skal upplýsa hv. þm. um það, að þetta eru ekki kölluð verkföll. Þetta er á útlendu máli nefnt Blokade, enda veit hv. þm., ef hann hefir kynnt sér starfsemi verkamanna erlendis, að það er mjög tíður viðburður, að vinnustöðvun eigi sér stað á vinnustöðum erlendis, sem ekki er skoðuð sem verkfall, og þetta er álitið fullkomlega leyfilegt þar eftir þeirri löggjöf, sem þar er búið við. Ég þekki mörg dæmi þess í Danmörku, að til vinnustöðvana hafi komið í verksmiðjunum, ef verkamenn hafa álitið, að einhverjum manni hafi verið misboðið. Í sumum tilfellum getur þetta verið þess eðlis, að rétt sé að láta dæma um, hvort aðili hafi rétt fyrir sér.
Ég verð að segja, að það sé algert skilningsleysi hjá hv. þm., ef hann heldur, að það sé ekki ávinningur fyrir verklýðsfélögin og hina einstöku verkamenn að fá úr því skorið með dómi, hvort réttur hafi verið brotinn á þeim eða ekki, sem í mörgum tilfellum er ekki hægt að fá leiðréttingu mála sinna, eins og nú er högum háttað. því að vita má hann það, að sífelldar vinnustöðvanir út af ýmsum atriðum þreyta alla menn og verða til þess, að menn þreytast á því að leggja út í verkföll, þó að í raun og veru sé fullkomið tilefni til að gera verkfall.
Hv. þm. vildi gera lítið úr ákvæðinu um trúnaðarmannaráðin. Það hefir aðeins eitt félag tekið upp það fyrirkomulag, að hafa trúnaðarmannaráð. Nú er hverju einasta félagi heimilað að hafa þetta fyrirkomulag, og í l. eru engin takmörk sett fyrir því, hvað þessi trúnaðarmannaráð eigi að vera fjölmenn. Er þetta ekki ávinningur? Upp úr þess leggur hv. þm. ekki neitt.
Ég verð að hlaupa yfir margt af því, sem hv. þm. var að þylja hér upp. Hann orðaði það eitthvað á þá leið, að I. kafli frv. væri ekki til annars en að hlæja að. Ég get ekki að því gert, en ég verð að álykta, að hv. þm. tali hér. Ég vil segja, á móti betri vitund. Ég tel ekki rétt að gera grein fyrir hverri einstakri gr. við þessa umr., en mun geyma mér rétt til þess að gera það við síðari meðferð málsins til þess að sýna fram á, hversu mikil fjarstæða það er, að tala um, að þessi kafli sé ekki til annars en að hlæja að.
Þá var hv. þm. að reyna að rökstyðja það. sem honum tókst nú illa, að það væri verið að gera starfsemi verklýðsfélaganna ólöglega. Þetta er algerlega órökstutt, því að hér er ekkert í frv., sem skeður, annað en það, að það þarf í vissum tilfellum að gefa tilkynningu um það, hvenær vinnustöðvun á að fara fram, og ég leyfi mér að halda því fram, að sú vinnustöðvun, sem þarna er átt við, sé, þegar almennt er deilt um kaup og kjör, — þegar um almenna vinnusamninga er að ræða. Þetta er skilningur n., sem í þessum orðum er fólginn, og hvernig, sem dómstólarnir litu síðar á þetta, þá legg ég þessa skýringu fram fyrir n. hönd. Ef hv. þm. reynir eftir sem áður að rengja þetta, þá verður hann að hafa sína skoðun á því eins og hann vill, en þetta er meining n. með þessu orðalagi um kaup og kjör.
Þegar þetta er fallið niður, get ég ekki séð, hvað hér sé gengið á hagsmunarétt verklýðsfélaganna. Það er nú þegar komin á sú regla, að það er farið að hafa frest á því, hvenær deila eigi að hefjast, og það er ekki lengra síðan en í sumar, að Dagsbrún taldi sig hafa gefið meiri frest en 7 daga; ennfremur er það innan vébanda þess samnings, sem er að renna út, sem fresturinn er gefinn.
Þá fjargviðraðist hv. þm. yfir því, að það þyrfti ákveðinn fjölda til að ákveða vinnustöðvun. Hv. þm. hefir ekki reynt að hrekja það, að það sé meira lýðræði í því fólgið, að meiri hl. eigi að segja til um það, hvort vinnustöðvun eigi að hefja eða ekki. Þegar Sjómannafélagið hóf sína vinnudeilu í vetur, datt okkur ekki annað f hug en að láta atkvgr. fara fram á meðal sjómanna um það, hvort þeir vildu segja upp samningunum eða ekki, og eins og kunnugt er, var yfirgnæfandi meiri hl. með því að segja samningunum upp. Ég held, að enginn hafi á móti því, að slík regla yrði tekin upp, því að það er nauðsynlegt, að félagsviljinn komi skýrt í ljós, og eins getur það verið nauðsynlegt, ef till. liggur fyrir í kaupdeilu, að sem allra flestir geti komið til greina með að segja álit sitt um, hvort að skuli ganga eða hafna.
Eins og ég vitnaði hér áðan í Sjómannafélagið, þá hefir yfirleitt verið reynt að hafa svo almennar atkvgr. um slíkar till., til að félagsviljinn kæmi skýrt í ljós, og ég get ekki séð, að það sé til óþurftar félögunum, að slík regla yrði upp tekin, nema ef hv. þm. vill, að örfáir menn eigi að segja um, hvað gera eigi í þessum málum. Ég segi, að það sé meira lýðræði í því fólgið, að láta þetta ná til sem flestra félagsmanna, og það er ekkert annað í þessu frv., sem farið er fram á.
Þegar þetta er upptalið og pólitísku verkföllin, sem hann telur vera til skemmda í þessu máli. þá er nú ekki annað eftir, og ennþá hefi ég ekki heyrt nein rök, sem byggð eru á reynslu og skynsemi, sem sýni það, að þessi ákvæði, sem hér hafa verið sett fram, séu til ófarnaðar verklýðshreyfingunni og verklýðsfélögunum.
Að síðustu eru það trúnaðarmennirnir. Hv. þm. sagði, að það væri svo illa um trúnaðarmennina búið. Ég vil benda honum á, að hafi illa verið frá þessu gengið frá n. hálfu, þá hefir þetta verið endurbætt með þeirri brtt., sem hann í upphafi sinnar ræðu sagði, að hefði verið til mikilla bóta. 11. gr. sýnir og sannar, að það er svo gengið frá trúnaðarmönnunum, að með félagskap, sem nokkur dugur er í, er það merkilegt fyrirbrigði, ef það þarf að vera trúnaðarmönnunum til óhagræðis að gegna þessum störfum.