26.04.1939
Sameinað þing: 11. fundur, 54. löggjafarþing.
Sjá dálk 28 í D-deild Alþingistíðinda. (3470)
90. mál, ríkisábyrgð á láni fyrir Ólafsfjarðarhrepp
*Garðar Þorsteinsson:
Hv. 1. þm. Árn. hefir nú sagt hér, að hann vildi ekki vera meinsmaður þessa máls (PZ: Í haust.), og ég geri ráð fyrir, að 2. þm. Árn. hefði sagt það sama í dag, ef hann hefði tekið til máls. En báðir þessir hv. þm. reyna, hver á sinn hátt, að drepa niður málið. Hv. 2. þm. Árn. vissi það mjög vel í gær, að ef þessu máli væri vísað til n., þýddi það sama sem að málið yrði ekki til umr. hér fyrr en í haust. Hv. 1. þm. Árn. kemur hér áðan með till. um, að málinu sé frestað. Það má gjarnan segja, að fresta því til næsta fundar, því að sá fundur verður ekki fyrr en í haust. Það sama vakir fyrir báðum þessum hv. þm., að eyða þessu máli. Hver er svo ástæðan fyrir því?
Það er ekki vegna þess, að hv. þm. sé á móti málinu, eins og hann líka tók fram, en hann sagði sem svo, að það lægju fleiri mál fyrir þessu þingi, sem svipað stæði á um, þar á meðal þáltill., sem hann og samþm. hans flyttu um ríkisábyrgð, sem ætti að ganga í svipaða átt.
Ég vil strax taka það fram, að þessar ástæður hafa ekki við nein rök að styðjast, af þeirri einföldu ástæðu, að fjvn. er þegar búin að athuga þetta mál og búin að afgreiða það frá sér og mæla með því, að þessi ábyrgð sé veitt.
Ég veit ekki, hvort hv. 1. þm. Árn. hefir heyrt það, að þessar ástæður, sem hann nefndi, hafa ekki við nein rök að styðjast, af því að það er búið að samþ. að veita þessa ríkisábyrgð fyrir 50 þús. kr. á Alþ. 1936. Og það liggur alls ekki þannig fyrir, að þá hafi verið komnar fram þær þáltill. sem þm. Árn. og fleiri nú bera fram á þessu þingi, um ríkisábyrgð fyrir rafveitu, og fjvn. hefir ekki tekið neina afstöðu til þeirra.
Í þessu tilfelli er ekki farið fram á neitt annað en að þessi ábyrgð, sem sjálfsagt þótti að veita árið 1936, sé tekin upp og endurnýjuð. allar þær sömu ástæður, sem lágu fyrir 1936, að þessi ábyrgð væri veitt, liggja allar nákvæmlega eins fyrir nú. Og ég satt að segja skil ekki þá afstöðu, sem þessir hv. þm. hafa, að ekki sé hægt að endurnýja þessa ábyrgð, sem fjvn. var búin að athuga og þingið að samþ., alveg án tillits til þess, hvaða afgreiðslu aðrar svipaðar þáltill. fá.
Ég geri ráð fyrir því, að hæstv. Alþ. víki ekki frá þeirri reglu, sem það hefir hingað til fylgt, að veita ríkisábyrgð fyrir lánum til mannvirkja, sem svipuð er þessu, og geri ég ráð fyrir því þess vegna, að engin ástæða sé til fyrir þessa hv. þm. að reyna að setja fótinn fyrir málið einungis vegna þess, að þeir vilja, að sínar till., sem þeir nú í fyrsta sinn bera fram, fái sömu afgreiðslu. Það er fyrst og fremst ekki nauðsynlegt, að tvær þáltill. fái endilega sömu afgreiðslu. Og í öðru lagi, þótt þessi þáltill. verði samþ., þá er ekkert, sem bendir í þá átt, að till. hv. þm. Árn. og hún verði að fylgjast að. Og það er ekkert, sem tengir þessar till. þannig saman, að samþykkt þeirra þurfi að fara fram samtímis.
Ég vil svo strax taka það fram, að það mun ekki vera rétt, sem tekið er fram í grg. þeirrar þáltill. og hv. þm. Árn. vildu reyna að hengja hattinn á, að á þessu sumri eigi að fara fram aðeins undirbúningur undir virkjunina. En mælingar hafa þegar verið gerðar, og tilraun til þess að fá lán, sem mun fáanlegt, mun einnig hafa átt sér stað. Undirbúningurinn er þess vegna búinn og virkjun stöðvarinnar á að fara fram á þessu sumri. Og það er aðeins misritun, að það stendur í grg., að undirbúningur aðeins eigi að fara fram í sumar.
Ég vildi aðeins undirstrika þetta, og ég hefi hér í höndum símskeyti, sem oddviti Ólafsfjarðarhrepps hefir sent. sem hann orðar á þá leið, að hann segist fastlega gera ráð fyrir, að lán fáist til þess að virkja Garðsá í sumar, og telur því nauðsynlegt, að ríkisábyrgð fáist fyrir láninu. Hv. 1. þm. Árn. er velkomið að sjá þetta símskeyti, ef hann óskar, svo hann geti borið saman dagsetninguna við þáltill., og sömuleiðis að hann geti séð, að í grg. þáltill. er óvart sagt, að undirbúningurinn eigi að fara fram í sumar.
Nú vil ég í þriðja lagi benda á það, að rafmagnseftirlit ríkisins hefir bannað að nota rafmagnsstöðina í Ólafsfirði í því ásigkomulagi, sem hún nú er. Stöðin er rekin með gömlum mótor, sem búið er að banna að nota til þess meira. Hvað eiga Ólafsfirðingar að gera? Eiga þeir að fá sér nýjan olíumótor, og eiga þeir alveg að hætta við að virkja Garðsá? Það er tími til þess að gera það nú, þegar lánið fæst, en hinsvegar ekki leyfilegt að nota stöðina, sem þar er til nú. Það er ekkert einsdæmi, að fátæk hreppsfélög verði að leita til ríkis eða Alþ. um ábyrgð. Og ég hygg nú, að þessar ástæður fyrir þessari þáltill. fullkomlega réttlæti það, að þessi heimild sé veitt nú á þessu þingi. En ef málið er ekki afgr. nú, er virkjunni þar með stefnt í óefni, með því að ábyrgðin fáist ekki fyrr en í haust. Ég sé ekki í raun og veru hvaða hætta það er, sem ætti að varna því að veita þessa endurnýjun á ábyrgðinni. Það gerir á engan hátt hv. þm. Árn. né öðrum, sem flytja þáltill. um ríkisábyrgð, torveldara að fá þær samþ., þótt þessi þáltill. verð samþ., nema síður sé. Því að ekki væri það ólíklegt. að þm., sem greiddu atkv. með þessari ábyrgð, yrðu meðmæltir annarri ábyrgð, ef svipað stæði á.
En aðaláherzluna legg ég sem sagt á þetta þrennt: Í fyrsta lagi það, að hér er aðeins um endurnýjun á ábyrgð að ræða, og í öðru lagi eru aðstæður þannig nú, að nú mun vera hægt að fá lán til virkjunarinnar. Í þriðja lagi er það, að Ólafsfirðingar mega ekki nota þá rafstöð, sem þar er nú.