22.04.1940
Neðri deild: 47. fundur, 55. löggjafarþing.
Sjá dálk 729 í B-deild Alþingistíðinda. (1824)
70. mál, verðlagsuppbót á laun embættismanna og starfsmanna ríkisins og ríkisstofnana
*Jón Pálmason:
Það kom greinilega í ljós í ræðu hv. síðasta ræðumanns, þm. V.-Sk. (GSv), að hann talar hér frekar sem beinn fulltrúi launastéttarinnar en sem fulltrúi alls almennings í landinu. Mér finnst að vissu leyti gott, að fram skuli koma ákveðin rödd í þessa átt, en það hryggir mig, að hún skuli koma frá vini mínum og flokksbróður, hv. þm. V.-Sk., því að hún gengur í gagnstæða átt við mína sannfæringu. En þótt mér þyki leitt, að hv. þm. hefir gert þessa stefnu að sinni, aftrar það mér ekki frá því að svara honum afdráttarlaust út frá þeirri skoðun, sem ég hefi á þessu máli, sem um er að ræða.
Ég vil þá í fyrsta lagi taka það fram, til þess að þessi hv. þm. eða aðrir þurfi ekki að vera í neinum vafa um það, að þessar brtt. eru fluttar af 4 mönnum í fjhn. þessarar d., og að því er ég bezt veit án ágreinings. Í annan stað vil ég taka fram, að ég þurfti engrar kennslu við frá þessum hv. þm. Mér er það vel ljóst og okkur öllum, að 650 kr. hámarkið er þannig hugsað, að ekki má greiða dýrtíðaruppbót af þessari upphæð, en það má gera skv. frv. jafnvel þótt maður hafi 30000 kr. laun.
Hv. ræðumaður talaði um þrákelkni af minni hálfu og að ég virtist ekki vilja samþykkja, að kjör þeirra væru bætt, sem hefðu launastöður hjá því opinbera. Ég finn ástæðu til að taka það fram, ef menn kynnu að skilja afstöðu mína til þessa máls á þann veg, að hún stafaði af óvild í garð einstakra manna eða stétta, að því fer svo fjarri, að svo sé, enda væri það næsta óeðlilegt, þar sem innan þessarar stéttar eru margir kunningjar mínir og vinir og menn, sem ég vil í alla staði gott eitt, enda þykist ég ekki hafa sýnt það, að ég sé háður óvild til einstakra manna eða stétta. Skoðun mín í þessu máli byggist á því, að mér er ljóst, að höfuðmeinið í okkar þjóðfélagi er það, að allur almenningur, eða a. m. k. hin uppvaxandi kynslóð, sem á nokkurs úrkosta, keppir að því að komast frá sveitavinnunni og sjávarvinnunni í fastlaunaðar stöður. Þessi flótti frá framleiðslustörfunum og aðsóknin að hærri skólum og þessum stöðum gerir það að verkum, hvernig komið er hjá okkur, en öll afkoma þjóðarinnar byggist á því, hvernig framleiðslunni vegnar. Ég get ekki fallizt á, að það sé ósanngirni hjá mér eða öðrum, þótt ég álíti, að ef bætt eru kjör þeirra manna, sem bezta hafa aðstöðuna fyrir, beri einnig að bæta kjör þeirra, sem verr eru settir. Það virðist svo sem meiri hl. hv. þm. hafi ekki gert sér ljóst, hvílíkt hyldýpi er staðfest milli kjara þeirra manna, sem vinna að framleiðslunni til sjós og sveita, og hinna, sem hafa fastlaunaðar stöður hjá ríkinu eða öðrum. Þetta hyldýpi gerir það að verkum, að ég vil ekki með atkv. mínu stuðla að því að samþ. verði að bæta kjör þeirra, sem bezta hafa aðstöðuna fyrir, á meðan ekki er hægt að bæta kjör þeirra, sem lakar eru settir.
Þetta er það meginatriði, sem ætti að gera öllum ljóst, að það er furðulegt og ómaklegt, þegar einstakir menn, hvort sem þeir eru flokksmenn mínir eða andstæðingar, brigzla mér um ósanngirni og þrákelkni eða óvild í garð þeirra, sem hér eiga hlut að máli.
Að ég eða meiri hluti fjhn. álíti, að það sé betra, ef menn hafa laun frá öðrum fyrirtækjum en því opinbera, þá er því til að svara, að það, sem hér um ræðir, er að ákveða, hvernig haga skuli afstöðu ríkisins gagnvart þeim launþegum, sem eru í þess þjónustu. Hitt liggur meira fyrir utan okkar verksvið, en ég tel, að í þessu efni eigi jafnt yfir alla að ganga. Það, sem þingið ákveður um kjör opinberra starfsmanna, mun verða grundvöllur þess, sem krafizt verður, að gildi um starfsmenn bæjarfélaga og annara fyrirtækja.
Ég get ekki fallizt á, að kenni neinnar hlutdrægni hjá okkur í meiri hl. fjhn. í 2. till. um heimild fyrir ríkisstjórnina til þess að fella niður verðlagsuppbótina að nokkru eða öllu, en það kom fram í ræðu hv. síðasta ræðumanns, að honum virtist, að svo væri. Sú till. byggist á þeirri skoðun okkar, að miðað við þær aðstæður, sem nú eru hér, annarsvegar hjá þeim, sem eru í fastlaunuðum stöðum, og hinsvegar hjá verkalýðnum, sem hefir óvissa vinnu, og þeim hluta sveitafólks, sem veit ekki, hvernig vinnuskilyrðum muni háttað, þá sé sjálfsagt að fella fyrr niður dýrtíðaruppbótina til opinberra starfsmanna en að grípa til þess að skera niður framlög til verklegra framkvæmda, sem gera þeim er lakasta hafa aðstöðu, fært að afla sér síns brauðs. Frá þessu sjónarmiði er það harla ósanngjarnt að brigzla okkur um hlutdrægni.