20.02.1941
Neðri deild: 4. fundur, 56. löggjafarþing.
Sjá dálk 322 í B-deild Alþingistíðinda. (598)
6. mál, happadrætti
Fjmrh. (Jakob Möller) :
Um það er náttúrlega alltaf hægt að deila, hvenær sú brýna nauðsyn sé fyrir hendi, að gefa verði út bráðabirgðal. Og ekki er að sakast um það við konungsvaldið nú fremur en áður, því að það mundi ekki taka ráðin af þeim ráðh., sem telur brýna nauðsyn á bráðabirgðal. á sviði, sem heyrir honum til sérstaklega. Að því leyti hefur í sjálfu sér engin breyt. orðið, þótt konungsvaldið sé falið ráðun. Hins vegar skal ég taka fram, að ráðun. hefur ekki gefið út nein bráðabirgðal., nema það féllist í heild á nauðsyn þess að setja l. Að þessu leyti ber allt ráðun. fulla ábyrgð á þeim bráðabirgðal., sem það hefur sett.
Hv. 7. landsk. hafði ekki aflað sér fullnægjandi upplýsinga um málið, nema þá um árið 1940. Hann virtist ekki taka eftir því, að bráðabirgðal. gilda fyrir árið 1941, þegar allur kostnaður er gerbreyttur frá því, sem var mikinn hluta ársins 1940. Hv. þm. talaði um, að laun sölumanna, 7% af andvirði seldra miða, breyttust ekkert. Ég get upplýst, að óumflýjanlegt var, að þessi kostnaður hækkaði til mikilla muna. Það þótti ófært að ætla að neyða umboðsmennina til að hafa þessi störf fyrir sama kaup og áður. En með hækkun miðanna hækkar hluti þeirra nú sjálfkrafa. Hin stórauknu útgjöld á þessu ári hefðu dregið tilfinnanlega úr tekjum háskólabyggingarinnar. Hagur háskólans hefði þá að loknum leyfistímanum orðið ennþá lakari en nú eru líkur til, að hann verði, samkv. þeim upplýsingum, sem hv. 7. landsk. fór með. Ef happdrættið hefði ekki haft það hlutverk að borga byggingarkostnað háskólans að mestu eða öllu leyti, hefði nauðsynin ekki verið hin sama að efla þennan tekjustofn og viðhalda honum. Nú verður þörfinni varla neitað. — Auðvitað hefði mátt framlengja happdrættistímann einu ári eða tveimur lengur en gert er ráð fyrir. En var það heppilegra, eins og nú stendur? Þegar peningarnir hafa lækkað svo í verði sem nú, virðist fullkomlega réttmætt að láta happdrættismiðana hækka að nafnverði eins og aðra hluti.
Um það má vissulega deila, hversu mikil nauðsyn hafi verið á því að gefa út þessi bráðabirgðal. En ég álít, að í rauninni hafi ekki verið hægt að gera annað, þar sem fullkomlega rétt sé að hækka verð miðanna á þessu ári. Að öðru leyti er það á valdi Alþingis og hv. þm., hvort þeir telja þetta forsvaranlegt með tilliti til 23. gr. stjskr.