01.03.1943
Efri deild: 66. fundur, 61. löggjafarþing.
Sjá dálk 250 í C-deild Alþingistíðinda. (2844)
120. mál, kynnisferð sveitafólks
Brynjólfur Bjarnason:
Herra forseti. — Mér finnst ekki rétt, að málið fari umræðulaust til 2. umr. Það hefur að vísu atvikazt svo, að ekki hefur verið komizt hjá því að ræða talsvert um efni þessa frv. utan dagskrár. Þetta mál er þannig til komið, að í þessari hv. d. var borið fram annað frv., um kynnisferðir sveitafólks, flutt af fjórum hv. þdm., og það frv., eins og það var afgr. frá d., hafði almennan stuðning hennar. Nú aftur á móti er komið frá Nd. annað frv. gjörólíkt hinu fyrra. Það var hægt að segja um hið fyrra frv., eins og það kom frá þessari d. fyrst, að það gæti verið undirstaða undir frekari löggjöf um þetta efni, og þess vegna varð að telja það skref í rétta átt. Um þetta mál má aftur á móti segja, að það sé skaðsemdarmál og svo mikil vitleysa, að ég á erfitt með að trúa því, að hv. d. vilji, að það nái fram að ganga, þar sem höfuðefni þessa frv. er það, að nýir tollar skuli lagðir á landbúnaðarafurðir, kjöt og mjólk, og andvirðið skuli renna til kynnisferða sveitafólks. Ég tel þetta frá öllum sjónarmiðum hreinustu fjarstæðu. Í fyrsta lagi er ég andvígur tollum á nauðsynjavörum og tel því ranglátt að fara að leggja á þennan nýja toll, því að auðvitað er þarna ekki um annað en toll að ræða. Auk þess var á það bent í umr. utan dagskrár, að það væri ærið djörf till. að ætlast til þess, að kynnisferðir sveitafólks yrðu kostaðar að öllu leyti af neytendum í kaupstöðunum. A.m.k. hefði það þótt dálítið einkennileg till., að ég hygg, hefði einhver hv. þm. flutt frv. um orlof kaupstaðafólks, þar sem ætlazt hefði verið til þess, að orlofsféð yrði greitt af sveitafólkinu á þann hátt, að það hefði orðið að standa undir sköttum og tollum í því skyni, og því fengið minna andvirði fyrir vörur sínar. Þetta mundi hafa þótt fjarstæða, og jafnmikil fjarstæða er höfuðefni þessa frv. Nú var það svo, að það var síður en svo, að ég væri ánægður með frv. um kynnisferðir sveitafólks, eins og það var afgr. frá þessari hv. d., og ég geri ráð fyrir því, að fleiri af þeim, sem hafa léð því máli fylgi sitt, hafi verið á sömu skoðun.
Fyrsti flm. frv. tók það margsinnis fram í umr. um þetta mál, og umr. um orlofsfrv., þar sem þetta mál spannst mjög inn í, að hann áliti, að brýn þörf væri á því að styrkja húsmæður í sveitum til þess að geta lyft sér upp. Ég er þarna alveg á sama máli og þessi hv. þm. Það er vitanlegt, að bændur og karlmenn yfirleitt hafa fjöldamörg tækifæri til þess að ferðast, en húsmæður aftur á móti fá sjaldan tækifæri til að ferðast, og er því meiri nauðsyn á því, að þeim sé hjálpað og það skipulagt, að þær geti lyft sér upp. Hins vegar verður ekki hjá því komizt, þegar einni atvinnustétt eru veitt slík fríðindi sem hér um ræðir, að þá komi líka fram kröfur frá öðrum atvinnustéttum um sams konar fríðindi, enda komu fram raddir í Nd. um það, að lítil ástæða væri til þess að veita framleiðendum, sem stunda landbúnað, hlunnindi fram yfir aðra framleiðendur í landinu, t.d. þá, sem fiskiveiðar stunda. Það er ekki hægt að mæla á móti því, að þetta eru mikil rök. Líka af þessum ástæðum hef ég talið rétt að byrja á því, sem brýnust þörf er á, sem sé að setja löggjöf, sem tryggði húsmæðrum möguleika til þess að fara kynnisferðir, og þá ekki aðeins húsmæðrum í sveitum, heldur líka húsmæðrum í kaupstöðum. Það yrði þá að veita það ríflegt fé til þessara kynnisferða, að sá hlutur, sem samkv. þessu frv. á að ganga til sveitanna, yrði ekki rýrður. Ég held líka, að á þennan hátt — með því að takmarka verksvið þessa frv. —, mundi það koma að mestu gagni, vegna þess að upphæðin óbreytt, eins og hún er í frv., er svo lítil, að lítið væri hægt fyrir hana að gera, ef verksvið frv. er mjög víðtækt. Ég vildi þess vegna biðja þá n., sem fær þetta frv. til meðferðar, að taka þetta mál alveg sérstaklega til athugunar. Það er rétt að geta þess, að í hv. Nd. kom fram brtt. við frv., sem fór í þessa átt.